Glukozamina – działanie, właściwości i korzyści ze stosowania.

Glukozamina jest niezbędna dla zdrowych stawów i zachowania młodego wyglądu skóry, ale ma ona także inne zaskakujące zalety. Poznaj działanie glukozaminy i dowiedz się jakie ma właściwości. W jakim zakresie przebadano korzyści z jej stosowania, czy istnieją przeciwwskazania i efekty uboczne?

Czym jest glukozamina?

Glukozamina oraz jej pochodna N-acetyloglukozamina są  naturalnie występującymi substancjami w organizmie. Uczestniczą w budowaniu tkanki łącznej, chrząstki, więzadeł i innych struktur w ciele. Ponadto wzmacniają stawy, umożliwiając płynny ruch [1, 2].

Pod względem chemicznym glukozamina jest stosunkowo prostą substancją. Jest sklasyfikowany jako aminokwas. [3]

Dobrym źródłem w diecie są produkty na bazie lub z wykorzystaniem kości zwierzęcych i tkanki łącznej (wywary na kościach, galarety) [4].

Glukozamina jest jednym z najpopularniejszych suplementów diety dla dorosłych i wielu zawodowych sportowców [5, 6, 7].

Ale nie tylko sportowcy odnoszą korzyści z jej stosowania. Europejska Liga Przeciw Reumatyzmowi zaleca glukozaminę w leczeniu choroby zwyrodnieniowej stawów. [8]

Ponadto znajduje zastosowanie w innych dolegliwościach takich jak: poprawia regenerację chrząstki, może łagodzić stany zapalne jelit, przyczynia się do zdrowia układu sercowo-naczyniowego, wpływa nawilżająco na skórę.

Jednak jej efekty często bywają przeceniane i zależą od wielu czynników. Zdarza się, że może powodować skutki uboczne.

Działanie glukozaminy

Glukozamina jest prekursorem do biosyntezy związków budulcowych, takich jak glikozoaminoglikany (np. kwas hialuronowy) i do produkcji proteoglikanów. W ten sposób działa jako budulec skóry, stawów i więzadeł wzmacniając ich elastyczność. [9, 10, 11].

Glukozamina, wspierając tworzenie kwasu hialuronowego, utrzymuje nawilżenie skóry i chroni ją przed starzeniem [12]. Glukozamina chroni również chrząstkę poprzez utrzymanie struktury kolagenu.

Glukozamina ma również działanie chondroprotekcyjne. Badania kliniczne wykazały korzyści ze stosowania doustnej suplementacji glukozaminy w celu poprawy objawów i spowolnienia postępu choroby zwyrodnieniowej stawów u ludzi [13].

Glukozamina wykazuje także działanie przeciwutleniające i przeciwzapalne co czyni ją obiecującą substancją do zapobiegania lub leczenia niektórych chorób [14].

Glukozamina a mitochondria

Inflammasom NLRP3 promuje patogenezę chorób metabolicznych, neurodegeneracyjnych i zakaźnych. Coraz więcej dowodów pokazuje, że inflammasom NLRP3 jest obiecującym celem terapeutycznym w chorobach zapalnych.

Dowiedziono, że glukozamina hamowała nadmierna aktywność inflammasomu oraz wytwarzanie reaktywnych form tlenu w mitochondriach makrofagów zarówno myszy, jak i ludzi. [15]

Naukowcy zauważyli, że glukozamina może przyspieszyć rozkład aminokwasów i kwasów tłuszczowych w mitochondriach, co jest podobne do skutków spożywania diety nisko węglowodanowej. [16]

W badaniu na myszach dowiedziono, że glukozamina indukuje biogenezę mitochondriów, obniża poziom glukozy we krwi, zwiększa ekspresję kilku transporterów aminokwasów oraz ich katabolizm. [17]

Glukozamina – właściwości

Właściwości przeciwzapalne

Działa przeciwzapalnie i przeciwutleniająco również w jelitach i naczyniach krwionośnych co daje obiecujące chórzyści ochrony przed wieloma chorobami przewlekłymi [18, 19, 20, 21, 22].

Większość jego funkcji polega na modulowaniu odpowiedzi zapalnych, szczególnie poprzez czynnik jądrowy κB (NF-κB), który może kontrolować produkcję cytokin zapalnych i przeżycie komórek [23].

Reaktywne formy tlenu (ROS) są głównymi czynnikami determinującymi uszkodzenia chrząstki stawowej i komórek  tkanki chrzęstnej (chondrocytów). Glukozamina może zmniejszać stres oksydacyjny i działać potencjalnie ochronni na chondrocyty [24].

Zwyrodnienie stawów

Większość z dostępnych badań wykazała pozytywny wpływ stosowania glukozaminy na chorobę zwyrodnieniową stawów, natomiast w kilku badaniach uzyskano mieszane wyniki co do jej właściwości.  

Choroba zwyrodnieniowa stawów jest najczęstszą chorobą stawów. Zniszczenie chrząstki w stawach i deformacja kości powodują ból i ograniczają ruch. Zazwyczaj atakuje duże stawy, takie jak stawy kolanowe i biodrowe [25].

Dane z 54 badań obejmujących łącznie ponad 16 tys. Pacjentów wykazały, że glukozamina i chondroityna (razem lub pojedynczo) są równie skuteczne, jak celekoksyb, jeden z głównych środków przeciwbólowych hamujących działanie COX-2. U badanych nastąpiła redukcja stanu zapalnego błony maziowej i obrzęku stawu oraz obniżenie poziomu odczuwanego bólu [26].

Pacjenci ze zwyrodnieniem stawów, którzy otrzymywali 500 mg siarczanu glukozaminy 3 razy dziennie, wykazali znaczne złagodzenie objawów w porównaniu do grupy placebo. [27]

Według obszernego przeglądu 31 badań klinicznych glukozamina poprawia objawy choroby zwyrodnieniowej stawów [28].

Monoterapia glukozaminą na 178 pacjentach (1500 mg na dobę przez miesiąc) wykazała równie silne działanie przeciwbólowe co ibuprofen, ale z mniejszymi skutkami ubocznymi [29].

W innym badaniu na grupie 60 pacjentów z chorobą zwyrodnieniową stawu kolanowego glukozamina nasiliła korzystny wpływ ibuprofenu na ogólne objawy i czynność stawów [30].

Suplement z glukozaminą, chondroityną i kwercetyną poprawiał właściwości płynu maziowego i funkcję stawów oraz łagodził ból u 46 pacjentów z chorobą zwyrodnieniową stawu kolanowego [31].

W badaniu z udziałem 38 pacjentów wyższe dawki glukozaminy (3 g dziennie przez 3 miesiące) zmniejszały objawy choroby zwyrodnieniowej stawu kolanowego [32].

Niektóre przeglądy naukowe wykazały pozytywne wyniki tylko dla określonych preparatów glukozaminy oraz tylko
w przypadku jej połączenia z innymi suplementami np. chondroityną [33, 34, 35].

Obszerne metaanalizy (ponad 50 badań klinicznych z udziałem ponad 3 tys. pacjentów) wykazały, że glukozamina zmniejszyła bóle kolan w chorobie zwyrodnieniowej, ale nie poprawiła sztywności i funkcji stawów [36, 37, 38].

Istnieje też doniesienie z 2 badań klinicznych z udziałem ponad 240 pacjentów, w których glukozamina nie pomogła w objawach choroby zwyrodnieniowej stawu kolanowego – ani sama, ani w połączeniu z chondroityną [39, 40].

Regeneracja stawów

Glukozamina jest często stosowana przez sportowców, zwłaszcza w przypadku urazów stawów. W jednym z badań poprawiła sprawność kolan po ostrym urazie u 106 sportowców (przyjmowano 1500 mg na dobę przez 4 tygodnie) [41].

Stosowanie suplementów glukozaminy u profesjonalnych sportowców w dawce 1500–3 000 mg na dobę przez 4 miesiące pomogło w regeneracji chrząstki stawowej [42, 43, 44].

U zdrowych osób nawet małe dawki glukozaminy (500–1 000 mg) wykazały takie same efekty [45].

Jednak suplementacja glukozaminy nie przyniosła poprawy po operacji uszkodzonych więzadeł kolan u 30 sportowców. Dzienna dawka w tym badaniu (1000 mg) była niższa niż zwykle. [46]

Reklama

Glucosamin-Intercell® Sprawdź

K2-Intercell plus D3 Sprawdź

Osteo-Intercell CF Sprawdź

Osteo-Intercell Sprawdź

Reumatoidalne zapalenie stawów

Glukozamina dzięki właściwościom przeciwzapalnym jest potencjalnym środkiem terapeutycznym w chorobach zapalnych, jednak wymaga dalszych badań, gdyż wyniki nie są jednoznaczne.

Wiele badań na komórkach potwierdziło potencjalny wpływ przeciwzapalny i przeciwutleniający glukozaminy. Jako dodatek glukozamina może zapewniać ochronę przed reumatoidalnym zapaleniem stawów i innymi przewlekłymi chorobami zapalnymi [47, 48, 49].

W badaniu na modelu zwierzęcym, połączenie glukozaminy i witaminy E hamowało uszkodzenia oksydacyjne i stany zapalne u szczurów z reumatoidalnym zapaleniem stawów przez [50]. Mechanizm obejmował zwiększenie poziomu cynku i przeciwutleniaczy (glutationu i dysmutazy ponadtlenkowej), zmniejszenie enzymów zapalnych (PGE2, iNOS), czynnika NF-kB i kwasu moczowego.

Bada się jej wpływ na autoimmunologiczną chorobę – reumatoidalne zapalenie stawów (RZS). Najbardziej typowym objawem jest ból i sztywność stawów, ale może dotyczyć całego ciała [51].

Jedno z badań na grupie 51 pacjentów z RZS leczonych glukozaminą przez 3 miesiące wykazało wyraźne zmniejszenie objawów reumatoidalnego zapalenia stawów [52].

Z drugiej strony podanie glukozaminy w połączeniu z chondroityną i kwercetyną nie wykazało znaczącej poprawy na stan zdrowia 22 pacjentów z reumatoidalnym zapaleniem stawów [53].

Skóra

Ze względu na stymulację syntezy kwasu hialuronowego, glukozamina przyspiesza gojenie się ran, poprawia nawilżenie skóry i zmniejsza zmarszczki [54].

Ponadto, jako inhibitor aktywacji tyrozynazy, hamuje produkcję melaniny i jest użyteczny w leczeniu zaburzeń przebarwień [55].

Glukozamina wykazuje właściwości przeciwstarzeniowe skóry, ponieważ wspomaga tworzenie kwasu hialuronowego i innych składników skóry i tkanki łącznej. Może również wygładzać zmarszczki i poprawiać cerę po dodaniu do produktów kosmetycznych [56, 57].

Glukozamina odmładza skórę, zwiększając produkcję kolagenu i kwasu hialuronowego co potwierdziło badanie skóry ośmiu kobiet, które przyjmowały glukozaminę (250 mg dziennie przez 8 tygodni) [58].

Również N-acetyloglukozamina (NAG), pomaga zachować młody wygląd skóry [59, 60, 61, 62].

Zdrowie serca

Glukozamina ochronnie na serce poprzez zmniejszenie stanu zapalnego i wspomaganie naprawy uszkodzonych tkanek. Jednak dowody potwierdzające tę korzyść są nadal ograniczone do badań na zwierzętach i na komórkach.

W badaniu na szczurach glukozamina chroniła serca zwierząt przed urazami i blokując stany zapalne [63].

W badaniach komórkowych glukozamina równoważyła poziomy wapnia w komórkach serca i chroniła je przed uszkodzeniem [64, 65, 66].

Glukozamina może również hamować stany zapalne w naczyniach krwionośnych, a tym samym zmniejszać ryzyko miażdżycy tętnic [67, 68].

Zapalenie jelit

W jednym z badań klinicznych z udziałem 38 pacjentów glukozamina przyjmowana w dawce 3 g dziennie przez 3 miesiące zmniejszała zapalenie jelit i hamowała rozwój bakterii wywołujących biegunkę (Clostridia) [69].

W badaniach na modelu zwierzęcym (szczurach i myszach) z nieswoistym zapaleniem jelit (IBD) glukozamina hamowała substancje prozapalne wywołujące zapalenie jelit (NF-kB, COX-2 i tlenku azotu, TNF-alfa i IL-6), promowała naprawę tkanki jelit [70, 71, 72].

W jednym z przeglądów wskazano na potencjał glukozaminy w zakresie leczenia zaburzeń żołądkowo – jelitowych [73].

Suplementacja

Najczęściej zaleca się przyjmowanie chondroityny w połączeniu z glukozaminą, ponieważ połączenie obu tych substancji poprawia jakości mazi stawowej i produkcję kwasu hialuronowego. [74]

Najczęstszą formą glukozaminy są: siarczan glukozaminy i chlorowodorek glukozaminy w postaci tabletek lub proszku. Dostępna jest również forma płynna glukozamina oraz jako dodatek do żeli i kremów.

Wiele suplementów glukozaminy zawiera również substancje zwiększające jej działanie: chondroitynę MSM, kwas hialuronowy i ekstrakt z kurkumy.

W jednym badaniu z udziałem ponad 600 pacjentów stwierdzono wyższą skuteczność siarczanu glukozaminy w chorobie zwyrodnieniowej stawu kolanowego w porównaniu z chlorowodorkiem, chociaż obie postacie wykazały mieszane wyniki [74].

Siarczan glukozaminy prawdopodobnie zawdzięcza swoją przewagę lepszemu wchłanianiu. Siarka z tej formy może również pomóc w budowie i ochronie chrząstki [75, 76].

Wiele dowodów wskazuje na przewagę postaci siarczanu glukozaminy wobec od innych form [77, 78, 79].

Dawkowanie

Zalecane dawki różnią się w zależności od formy:

• siarczan glukozaminy (1,500 mg),
• chlorowodorek glukozaminy (500 – 1,500 mg),
• płynna forma (750 – 2,000 mg chlorowodorku),
• N-acetyloglukozamina (500 – 750 mg).

Oraz różnią się w zależności od schorzenia, w jakim są stosowane:

• Zwyrodnienie stawów: 1500 mg na dobę przez ponad 3 miesiące,
• Regeneracja chrząstki: 1500-3 000 mg (sportowcy) lub 1000 mg dziennie przez 4 miesiące,
• Zapalenie jelit: 3000 mg dziennie przez 3 miesiące.
   

Skutki uboczne

Wiele badań kliniczne testowało suplementy glukozaminy i nie stwierdzono żadnych poważnych skutków ubocznych.

U niektórych pacjentów mogą powodować dolegliwości trawienne, takie jak [80, 81, 82, 83]:

• Nudności,
• Zgaga,
• Wzdęcia,
• Biegunka.

Ciśnienie w oku i jaskra

W badaniu klinicznym z udziałem 88 pacjentów z chorobą zwyrodnieniową stawów glukozamina zwiększała ciśnienie w oku, szczególnie u starszych pacjentów. Małe badanie obserwacyjne (17 pacjentów) doszło do tego samego wniosku [84, 85].

Z powodu tego efektu glukozamina może zwiększać ryzyko jaskry u osób starszych [86].

Skutki uboczne dla wątroby

Kilka raportów przypadków wskazało na potencjał glukozaminy do pogorszenia przewlekłej choroby wątroby, ale żadne badania kliniczne ani bezpieczeństwa nie potwierdziły tego efektu. W jednym przypadku skutki uboczne glukozaminy w wątrobie były prawdopodobnie konsekwencją reakcji alergicznej [87].

Grupy ryzyka

Kobiety w ciąży powinny unikać glukozaminy, dopóki nie dowiemy się więcej o jej bezpieczeństwie w czasie ciąży. To samo dotyczy kobiet karmiących piersią lub dzieci, chyba że są one pod nadzorem lekarza [88, 89].

Interakcje z lekami

Interakcje suplement-lek mogą być niebezpieczne, a w rzadkich przypadkach nawet zagrażające życiu. Zawsze skonsultuj się z lekarzem przed suplementacją i poinformuj go o wszystkich lekach i suplementach, których używasz.

Jedyną znaczącą interakcją glukozaminy z lekami są leki rozrzedzające krew, takie jak warfaryna (kumadyna). W połączeniu z tymi lekami glukozamina może wydłużyć czas krwawienia i zwiększyć ryzyko powstawania siniaków [90].