Migrena jest jednym z częściej występujących schorzeń neurologicznych, charakteryzującym się powtarzającym napadowym, często jednostronnym bólem głowy o różnym nasileniu. Na ataki migreny bardziej narażone są kobiety niż mężczyźni. Badania wykazały, że kobiety chorują nawet 3- krotnie częściej, niż mężczyźni.
Według kryteriów diagnostycznych International Headache Society wyróżnia się kilka odmian migreny:
Migrena bez aury
Charakteryzuje się bólem głowy pochodzenia naczyniowego. Naczynia krwionośne rozszerzają się i obejmuje je stan zapalny. Ból głowy powstaje w wyniku stanu zapalnego oraz wzrostu ciśnienia w rozszerzających się naczyniach krwionośnych.
Migrena z aurą
Ból głowy poprzedza zjawisko zwane: ,,AURĄ”. Jest to zespół specyficznych zaburzeń wzrokowych typu: mroczki, błyskające światła, jasne plamy, migocząca zygzakowata linia, zaburzenia ostrości widzenia, niedowidzenie lub nawet tymczasowa utrata wzroku. Niekiedy AURA występuje jednocześnie z bólem głowy.
Migrena z porażeniem połowiczym
Dziedziczna. Występuje rzadko. Atak może powodować zaburzenia czuciowo-ruchowe (zdrętwienie, mrowienie) po jednej stronie ciała.
Migrena okoporaźna
Ostry ból głowy z zaburzeniem poruszania gałek ocznych.
Migrena siatkówkowa
Ból w okolicy oczu z chwilową utratą widzenia w jednym oku. Mogą wystąpić zaburzenia równowagi.
Migrena u dzieci
Rzadko mówi się, iż migrena występuje również u dzieci. Zwykle zaczyna się bardzo podstępnie, często już w wieku przedszkolnym, ale nie zawsze widoczne są jej pierwsze objawy.
Migrena często rozpoczyna się u dzieci od objawów zmęczenia, apatii, zaburzeń koncentracji, częstych zmian nastroju, oraz z niewytłumaczalną utratą sił. Dzieci nie chcą się już bawić, potrzebują więcej odpoczynku, dłużej śpią, co powoduje, że są niespokojne. Takie symptomy występujące we wczesnym dzieciństwie mogą być pierwszym objawem tej choroby. Częsty płacz bez zidentyfikowania czynnika, utrata apetytu, światłowstręt, niska odporność na hałas, mogą również temu towarzyszyć często występujące wymioty. Należy przeprowadzić niezbędne badania, aby wykluczyć poważne choroby (zapalenia, nowotwory).
Bardzo typowe dla migreny u dzieci, w porównaniu z dorosłymi jest krótki czas trwania napadów bólu (czasami mniej niż godzinę). Napady mogą występować kilka razy dziennie, ale w przeciwieństwie do osoby dorosłej u dzieci występuje zmienność występowania bólu projekcyjnego pomiędzy tyłem głowy, czołem, bólem oczu z jednej strony, czasem bólem wszystkich miejscach w tym samym czasie. Nierzadko z obu stron głowy jednocześnie, ale w różnym stopniu.
Dzieci, u których rozwija się migrena, mają bardzo często występującą nietolerancję pokarmową. Najczęściej dzieci uczulone są na gluten, czy laktozę. Należy również wziąć pod uwagę cukier mleczny oraz nietolerancję na fruktozę.
Czynniki wywołujące migrenę
Czynniki wywołujące migrenę mogą być bardzo różnorodne. Począwszy od skłonności genetycznych, niewłaściwej diety, długotrwałego stresu, przemęczenia, zmian hormonalnych, urazów w okolicy głowy czy szyi, a skończywszy na nadużywaniu leków przeciwbólowych.
Zaburzenia krążenia mózgowego
Podczas ataków migrenowych nasz system nerwowy w odpowiedzi na bodziec obkurcza tętnice dostarczające krew do mózgu (tętnicę głowową i tętnice szyjne). Obkurczone tętnice ograniczają nie tylko przepływ krwi, ale oczywiście transport tlenu do mózgu. W tym samym czasie nasz organizm wytwarza dodatkowo substancję chemiczną – serotoninę, dzięki której również dochodzi do silnego obkurczenia tętnic i tym samym zmniejszenia przepływu krwi do mózgu. W reakcji na zmniejszone dostarczanie tlenu tętnice rozszerzają się (aż po tętnicę szyjną i głowową) i pojawia się narastający ból głowy.
Przyczyną migreny mogą być niesprawne mitochondria
Eksperymentalne i kliniczne badania szczegółowo pokazują, że pacjenci z migreną wykazują zaburzenia metabolizmu energii w mitochondrium oraz podwyższone mózgowe zużycie energii1-6. Oba zjawiska prowadzą do powstawania deficytu bioenergetycznego w komórkach mózgowych, których zadaniem jest przetwarzanie bólu. W patogenezie migreny ważną rolę odgrywają deficyty energetyczne w komórkach nerwowych.
Pacjenci chorujący na migrenę mają zaburzoną przemianę energetyczną w mitochondriach oraz podwyższony poziom zużycia energii w mózgu. W obu tych sytuacjach chodzi o podwyższony deficyt bioenergetyczny w komórkach mózgowych (brak energii w komórkach mózgowych).
W celu uzupełnienia tego deficytu (co pokazały badania kliniczne) niezbędne są wysokie dawki koenzymu Q10 (150 mg/dz. 200 mg/dz. 300 mg/dz.) i ryboflawiny (400 mg/dz.), ponieważ należą one do kluczowych substancji w mitochondrialnym łańcuchu oddechowym. Przy odpowiednim ich poziomie w organizmie zniwelowany zostaje deficyt bioenergetyczny w komórkach1-2 i tym samym skutecznie ataki migreny.
Jak dochodzi do zmniejszonej produkcji energii w mitochondriach, która jest jedną z najczęstszych przyczyn migreny ?
Dostarczanie energii dla wszystkich przemian w naszym organizmie następuje dzięki mitochondriom. Stan bioenergetyczny i tym samym wydajność energetyczna komórki oraz jej przeżycie zależą od liczby sprawnych mitochondriów.
Kluczowe substancje w leczeniu migreny:
Koenzym Q10, ryboflawina (witamina B2) i niacynamid (witamina B3) odgrywają kluczowe funkcje w mitochondrialnej przemianie materii. Substancje te mają największy wpływ na wyrównanie deficytu bioenergetycznego w komórkach i tym samym zapobiegają kolejnym atakom migrenowym.
Koenzym Q10 a migrena
Obok produkcji energii, ochrony komórek i błon komórkowych, koenzym Q10 spełnia następujące funkcje:
– jest on centralnym ogniwem w mitochondrialnym łańcuchu oddechowym,
– wzmacnia strukturę błon komórkowych,
– stabilizuje mitochondrium (które nie posiadają mechanizmów obronnych),
– steruje przepływem kanałów wodnych i jonowych,
– wspiera komunikację międzykomórkową,
– chroni komórki przed nadtlenkami i wolnymi rodnikami,
– dostarcza energii do naprawy uszkodzonych struktur.
Koenzym Q10 jest zarówno wytwarzany w naszym organizmie, jak i może być dostarczany codziennie z pożywieniem. Ilości te jednak są niewystarczające do zwalczenia migreny. Badania kliniczne wykazały, iż skuteczne leczenie wspomagające osiąga się przy stosowaniu dawki 150 mg koenzymu Q10 dziennie.
Ryboflawina (witamina B2)
Pochodna ryboflawiny dinukleotyd flawinoadeninowy (FAD forma tleniona) i mononukleotyd flawinowy (FMN) bierze udział w metabolizmie energii. Przenosi uwalniane podczas cyklu Krebsa jony wodoru w kompleksie I łańcucha oddechowego na koenzym Q10.
Kontrolowane badania kliniczne (podwójnie ślepa próba), przeprowadzone wg kryteriów International Headaches Society (NHS-Criteria) udowodniły, że zarówno koenzym Q10, jak i ryboflawina posiadają działanie profilaktyczne w chorobie migreny.
Niacyna (witamina B3)
Podobnie jak koenzym Q10 i ryboflawina, niacyna wpływa na produkcję energii w komórce. Poza tym hamuje syntetazę poli (ADP rybozową), której aktywna forma prowadzi do rozpadu ATP, skutkiem czego jest ograniczona produkcja energii w komórce. Dzięki tym właściwościom niacyna przeciwdziała powstawaniu deficytów energetycznych w komórkach nerwowych. Prof. Beal na przykładzie badania z wykorzystaniem szczurów udowodnił, że koenzym Q10 w połączeniu z niacyną skutecznie chroni struktury komórek nerwowych16-17. Literatura fachowa opisuje skuteczne zastosowanie niacyny w terapii migreny9.