Guma guar ma wiele zastosowań w przemyśle spożywczym, farmaceutycznym, kosmetycznym i chemicznym. Stanowiąc dodatek do żywności E412 jest wykorzystywana jako substancja zagęszczająca, wypełniająca lub stabilizująca. Związek ten wykazuje jednak również szereg właściwości prozdrowotnych. Jakich? 

Czym jest guma guar?

Guma guar jest naturalnym polisacharydem pozyskiwanym z bielma nasion fasoli guar (Cyamopsis tetragonoloba), naturalnie występującej w Indiach i Pakistanie, skąd pochodzi ponad 90% światowej produkcji tego składnika¹. Chemicznie jest łatwo rozpuszczalnym w wodzie wodorowęglanowym polimerem zbudowanym z cząsteczek galaktozy i mannozy (w stosunku około 1:2) i najwyższej spośród wszystkich naturalnych, rozpuszczalnych w wodzie polimerów masie cząsteczkowej. Jednocześnie aplikowana już w niewielkich stężeniach (0,13-1%) wykazuje ona wyjątkowe właściwości żelujące. W przemyśle wykorzystywana jest przetworzona guma guar w postaci białego lub żółtawego proszku^1,2.

W jakich produktach znajduje się guma guar?

Guma guar jest wykorzystywana przede wszystkim jako dodatek do żywności oznaczany symbolem E412. Wykazuje działanie zagęszczające i stabilizujące, poprawiając konsystencję i właściwości produktu, a jednocześnie stanowi bogate źródło błonnika, nie zawiera glutenu i nie wpływa na smak potraw. Można ją znaleźć w produktach takich, jak:

• napoje – działa zagęszczająco, poprawia lepkość i wydłuża okres przydatności do spożycia,
• sery – poprawia teksturę produktu,
• lody i jogurty – działa stabilizująco, poprawia teksturę,
• przetwory mięsne – jako substancja wiążąca i lubrykator w produkcji kiełbas i nadziewanych produktów mięsnych,
• wyroby piekarnicze i cukiernicze – poprawia konsystencję ciasta ułatwiając jego krojenie bez kruszenia oraz wyjmowanie z formy,
• sosy i dressingi – działa zagęszczająco i stabilizująco^1,2.

W przemyśle farmaceutycznym i kosmetycznym, guma guar znajduje zastosowanie w formulacji leków – tabletek o spowolnionym uwalnianiu substancji czynnej, hydrożeli i nanoemulsji, jak i produktów kosmetycznych – m.in. past do zębów, kremów do golenia, szamponów, farb do włosów. Jest także wykorzystywana w produkcji materiałów wybuchowych, papieru, przemyśle włókienniczym czy rolnictwie^2,3.

Korzyści zdrowotne gumy guar

Najważniejszą zaletą gumy guar w przemyśle spożywczym i farmaceutycznym są jej właściwości prozdrowotne. Składnik ten stosowany jako substancja dodatkowa nie tylko pozytywnie wpływa na jakość i właściwości fizykochemiczne otrzymanego produktu, ale również pozytywnie wpływa na ludzki organizm. Podobnie jak inne błonniki pokarmowe, guma guar nie jest trawiona w przewodzie pokarmowym i spożywana w większych ilościach może być wykorzystywana jako środek przeczyszczający, pobudzający pracę jelit. Dodatkowo, wykazuje między innymi działanie obniżające poziom cholesterolu i glukozy we krwi oraz może obniżać apetyt, wspomagając odchudzanie i kontrolę cukrzycy.^1,2,4,5

Działanie obniżające poziom cholesterolu

Rozpuszczalne błonniki pokarmowe takie jak guma guar wykazują działanie obniżające poziom cholesterolu dzięki swoim właściwościom żelującym, lepkości i zdolności do fermentacji⁵. Metaanaliza badań nad wpływem gumy guar na poziomy lipidów we krwi potwierdza jej skuteczność w obniżaniu cholesterolu całkowitego oraz „złego” cholesterolu LDL. Mechanizm tego działania jest wiązany przede wszystkim z jej wysoką lepkością – zwiększa masę treści pokarmowej spowalniając jej trawienie, hamuje reabsorpcję kwasów żółciowych pobudzając ich produkcję, wykorzystując jako substrat wolny cholesterol oraz ograniczają biodostępność cholesterolu, zmniejszając jego wchłanianie. Jednocześnie produkty fermentacji błonnika pokarmowego mogą wykazywać działanie hamujące biosyntezę cholesterolu i kwasów tłuszczowych oraz obniżające apetyt^5,6.

Wykazuje działanie obniżające poziom cukru we krwi

Suplementacja gumy guar pozwala nie tylko utrzymać prawidłowe poziomy lipidów, ale także glukozy we krwi, wspomagając kontrolę cukrzycy⁵. Badanie przeprowadzone wśród pacjentów z cukrzycą typu 2 i zespołem metabolicznym potwierdziło korzyści płynące z przyjmowania suplementów zawierających częściowo zhydrolizowaną gumę guar (PHGG; partially hydrolysed guar gum). W grupie badanej zaobserwowano obniżenie poziomu HbA1c (hemoglobliny glikowanej dostarczającej informacji o średnim poziomie glukozy we krwi w ciągu ostatnich 2-3 miesięcy) oraz glukozy we krwi na czczo⁷. Działanie to jest wiązane z wysoką lepkością błonników pokarmowych, które poprzez zwiększenie lepkości treści pokarmowej, ograniczają dyfuzję glukozy oraz dostępność enzymów odpowiedzialnych za jej absorpcję do krwioobiegu^5,7,8. Dodatek gumy guar do produktów zbożowych i wyborów piekarniczych pozwala obniżyć indeks glikemiczny gotowego produktu, czyniąc go bezpieczniejszym składnikiem diety dla osób zmagających się z otyłością i/lub cukrzycą⁸.

Wspomaganie odchudzania

Dodatkową korzyścią z suplementacji błonników pokarmowych – w tym gumy guar – obok regulacji poziomów lipidów i glukozy we krwi, jest także ich działanie wspierające odchudzanie. Jak wskazują badania, błonniki pokarmowe nie tylko wspomagają pracę jelit i ułatwiają prawidłowe wypróżnianie, ale także mogą wykazywać działanie zmniejszające apetyt. Guma guar dzięki swojej wysokiej lepkości zwiększa objętość treści pokarmowej, wydłużając jej czas przebywania w układzie pokarmowym i spowalniając trawienie, a jednocześnie wydłużając okres uczucia sytości i redukując głód. Dzięki włączeniu do diety gumy guar można osiągnąć nasycenie spożywając mniejsze porcje pokarmu, co ułatwia zmniejszenie kaloryczności codziennej diety^5,9.

Inne kierunki działania gumy guar

Guma guar wykazuje także inne korzyści prozdrowotne, charakterystyczne dla błonników pokarmowych. Suplementacja częściowo zhydrolizowanej gumy guar pozytywnie wpływa na przewód pokarmowy – wspiera fizjologiczną florę bakteryjną, wspomaga pracę jelit, ogranicza biegunki i leczy zaparcia. Jej probiotyczne działanie pozwala również wzmocnić pracę układu immunologicznego i pobudzić produkcję komórek odpornościowych^2,5. Inne badania nad aktywnością leczniczą gumy guar wykazały działanie antyoksydacyjne, przeciwzapalne i możliwe przeciwnowotworowe jej modyfikowanych pochodnych glikozylowanych i siarczanowych¹⁰. Uzyskana w modyfikowanej gumie guar aktywność antyoksydacyjna pozwala zwalczyć stres oksydacyjny i zredukować liczbę wolnych rodników, których nadmiar prowadzi do zaburzeń równowagi jonów wapnia w mitochondriach, a w konsekwencji spadku potencjału błony mitochondrialnej i ryzyka rozwoju mitochondriopatii¹¹.

Reklama

Witamina K2 (MK-7) MSE Sprawdź

QuinoMit Q10® Fluid z Selenem MSE Sprawdź

Hepar-Intercell Sprawdź

Mikrobiom-Intercell® Sprawdź

Fiber-Intercell® błonnik z gumy guar Sprawdź

Guma guar a guma ksantanowa

Guma guar charakteryzuje się podobnymi właściwościami i zastosowaniami co guma ksantanowa (E415). Czym się różnią?

• Guma guar jest otrzymywana z nasion, guma ksantanowa powstaje w wyniku fermentacji cukrów przez bakterie.
• Guma guar jest w pełni bezglutenowa, w przypadku gumy ksantanowej istnieje ryzyko zanieczyszczenia glutenem, jeśli wykorzystywane w produkcji bakterie są „karmione” skrobią pszenną lub kukurydzianą.
• Guma ksantanowa, poza niską kalorycznością, nie wykazuje właściwości prozdrowotnych.^3,4

Czy guma guar jest szkodliwa dla organizmu?

Guma guar, podobnie jak wiele innych naturalnych dodatków do żywności oznaczanych symbolem E, jest składnikiem bezpiecznym dla organizmu. W badaniach z udziałem zwierząt szkodliwe efekty obserwowano jedynie w przypadku dawek na poziomie 10-15% masy ciała⁵. Jednakże, jak każdy dodatek do żywności, spożywana w nadmiernych ilościach może powodować skutki uboczne takie jak: wzdęcia, nudności, wymioty, biegunka.

Pomimo braku istotnych przeciwwskazań, ostrożność w stosowaniu produktów zawierających gumę guar powinny zachować osoby cierpiące na alergie pokarmowe i choroby atopowe. Obserwowano występowanie reakcji alergicznych w postaci zaburzeń żołądkowo-jelitowych, astmy oskrzelowej i wyprysku kontaktowego. Narażenie pokarmowe lub inhalacyjne na gumę guar może być przyczyną alergii IgE-zależnej, a nawet prowadzić do wystąpienia reakcji anafilaktycznych¹².

Jak stosować gumę guar?

Guma guar jest dostępna w sprzedaży w formie proszku pakowanego w większe opakowania jednostkowe lub wygodne saszetki ułatwiające dawkowanie. W zależności od wskazania zalecane dzienne dawki do suplementacji mogą wynosić:

• wspomagająco na odchudzanie – 7,5-21 g/dobę,
• regulacja poziomu cholesterolu i glukozy – 8-36 g/dobę,
• zaparcia – 4-12 g/dobę.

Oprócz stosowania proszku z gumy guar doustnie, można ją również wykorzystać jako składnik bezglutenowych pieczyw i deserów – poprawia ona ich konsystencję i strukturę, nie zmieniając smaku. Przykładowe proporcje wynoszą:

• chleb bezglutenowy – 1,5-2 łyżeczki gumy guar/130 g mąki bezglutenowej;
• pizza bezglutenowa – 1 łyżeczka gumy guar/130 g mąki bezglutenowej;
• ciastka bezglutenowe – ¼-½ łyżeczki gumy guar/130 g mąki bezglutenowej;
• naleśniki bezglutenowe – ¾ łyżeczki gumy guar/130 g mąki bezglutenowej;
• serniki – 5 g gumy guar / 1 kg sera;
• szejki, koktajle – 0,5 g gumy guar/250 ml mleka.