Nadwrażliwość, nietolerancja czy alergia – co mi dolega?

Nadwrażliwość pokarmowa staje się coraz bardziej powszechna u dzieci i dorosłych. Osoby z taką przypadłością odczuwają kłopotliwe dolegliwości; takie jak: bóle brzucha, wzdęcia, gazy jelitowe. Częstą przyczyną okazuje się nietolerancja laktozy – cukru mlecznego.

Laktoza składa się z galaktozy połączonej z glukozą i występuje w mleku i jego przetworach. Głównym powodem dolegliwości jest zmniejszona aktywność enzymu – laktazy – trawiącego cukier mleczny. Jednak należy ją prawidłowo zdiagnozować, gdyż objawy mogą być podobne do innych schorzeń: alergii czy np. celiakii. Przyjrzyjmy się bliżej, na czym polega nietolerancja laktozy, jak ją zdiagnozować i co zrobić, kiedy się pojawi?

Nietolerancja laktozy

Nadwrażliwość pokarmowa to niewłaściwa reakcja organizmu na dany produkt, dobrze tolerowany przez osoby zdrowe. Zaliczamy do niej zarówno alergie, jak i nietolerancje pokarmowe, jednak terminy te oznaczają co innego. Zacznijmy od tego, że ich mechanizmy są zupełnie inne. Najprościej tłumacząc alergia pokarmowa to stan, w którym dolegliwości spowodowane są reakcją układu immunologicznego (jak w przypadku zakażenia bakteryjnego, czy wirusowego). W momencie, gdy alergen dostanie się do przewodu pokarmowego, organizm zaczyna wytwarzać przeciwciała, starając się go unieszkodliwić. W takiej reakcji uczestniczą przeciwciała – immunoglobuliny E (IgE)⁵. W przypadku nietolerancji system immunologiczny nie bierze udziału w reakcji organizmu. Przyczyną jest brak lub niedobór enzymu rozkładającego dany pokarm.  Alergia z reguły dotyczy reakcji na białko np. kazeinę zawartą w mleku, natomiast nietolerancja dotyczy raczej cukrów np. laktozy, fruktozy.

W praktyce, osoby cierpiące na alergię na mleko reagują bardzo gwałtownie nawet na niewielkie ilości mleka lub jego produktów. W przypadku nietolerancji reakcja jest znacznie łagodniejsza i zależy od ilości spożytego produktu.

Nietolerancja laktozy przeszkadza bardzo wielu osobom, ponieważ aktywność enzymu laktazy naturalnie zanika po okresie karmienia mlekiem. Szacuje się, że do 4 roku życia skuteczność trawienia mleka przez nasz organizm spada prawie całkowicie.

Możemy wyróżnić trzy rodzaje niedoboru laktozy:

• alaktazja – wrodzony niedobór laktozy i całkowity brak enzymu laktazy, który powoduje, że niemowlęta od urodzenia muszą być karmione specjalnym mlekiem, a dorośli muszą przestrzegać diety bezlaktozowej przez całe życie. Dla takich osób spożycie nawet małej ilości laktozy może być niebezpieczne.
• hipolaktazja – pierwotny niedobór laktazy, dotyczy ponad 35% społeczeństwa, wynika z utraty aktywności enzymu wraz z wiekiem.
• wtórny niedobór laktazy – nabyty, może pojawić się w wyniku różnych chorób czy czynników uszkadzających nabłonek jelit.

Dlaczego więc objawy występują dopiero w wieku dorosłym?

Nietolerancji możemy się nabawić w wyniku stosowania leków np. antybiotyków, niesteroidowych leków przeciwzapalnych, które niszczą błonę śluzową jelita. Leki szkodzą również naszym mitochondriom i upośledzają produkcję energii. Nietolerancje pokarmowe są bardzo częstym objawem mitochondriopatii. Nie należy bagatelizować objawów. Warto sprawdzić, jaka jest ich przyczyna.

Co dzieje się z niestrawioną laktozą? Wzdęcia po mleku

Nieodpowiednie rozłożenie dwucukru, którym jest laktoza, powoduje, że nie może ona zostać wchłonięta i wykorzystana. Prowadzi to do zaburzeń osmotycznych w jelitach, zatrzymując w nich wodę, którą odczuwamy jako ,,przelewanie w jelitach’’. Ponadto prowadzi do biegunek.

Niestrawiona laktoza zaczyna fermentować, a po dotarciu do okrężnicy obecne w niej bakterie wytwarzają krótkołańcuchowe kwasy tłuszczowe i gazy – głównie wodór, dwutlenek węgla i metan – powodując wzdęcia.

Źródło: Informed Health Online. Lactose intolerance: Overview

Objawy nietolerancji laktozy

Objawy są zwykle zauważane po zjedzeniu produktów mlecznych. Ich intensywność zależy od zawartości spożytej laktozy. Występują w czasie 30 minut do 2 godzin od posiłku.
Do najczęstszych z nich należą:

• bóle brzucha,
• gazy jelitowe i wzdęcia,
• uczucie pełności i przelewania w jelitach,
• biegunki,
• odbijanie,
• nudności i wymioty,
• brak koncentracji,
• osteoporoza,
• zespół jelita drażliwego,
• wysypki skórne.

Diagnoza

Obecnie dostępnych jest wiele testów diagnozujących nietolerancje laktozy, które opierają się na badaniu aktywności enzymu laktazy. Podczas zmniejszonej aktywności enzymu występuje niepełne wchłanianie laktozy w jelicie. Stan ten można zbadać, mierząc ilość wchłanianego cukru w teście stężenia glukozy we krwi lub ilości wodoru w wydychanym powietrzu. Istnieje możliwość zbadania aktywności laktazy w biopsji śluzówki dwunastnicy. Niestety testy te mogą dawać fałszywe wyniki spowodowane przerostem niewłaściwej flory jelitowej.

Istnieją także testy genetyczne, których zaletą jest proste i nieinwazyjne badanie wykonane z krwi żylnej. Pokazują one polimorfizmy genu LCT, odpowiedzialne za pierwotny niedobór laktazy. Ponadto umożliwiają  zweryfikowanie przyczyny wtórnej lub pierwotnej oraz odróżnienie jej od alergii.

Reklama

BactoFlor ® 10/20 Sprawdź

BactoFlor ® Sprawdź

Hepar-Intercell Sprawdź

Profilaktyka i leczenie

Najlepszym sposobem na powrót do dobrego samopoczucia jest eliminacja szkodliwych produktów z diety. Czasami produkty fermentowane jak kefir, maślanka czy zsiadłe mleko są lepiej tolerowane. Jednak produkty mleczne są bogatym źródłem wapnia i innych składników, dlatego istnieje sposób umożliwiający pozostawienie tych produktów w naszym jadłospisie. Dzięki pomocy preparatów zawierających enzym laktazę możliwe jest spożywanie produktów mlecznych przez osoby z nietolerancją. Odpowiednio wysoka dawka enzymu umożliwi strawienie cukrów, bez występowania dolegliwości.

Dla zdrowia warto zmniejszyć ilość produktów, które nam nie służą, jednak preparaty z enzymami mogą okazać się nieocenione podczas wyjazdów czy sytuacji, w których po prostu nie możemy uniknąć spożycia laktozy. Zastosowanie enzymu laktazy w terapii jest skuteczne i nie ma efektów ubocznych².

Zwróćmy uwagę, że laktoza jest dodawana jako składnik pomocniczy w wielu lekach, zwłaszcza tych dostępnych bez recepty. Ponadto stanowi dodatek do produktów, które nie zawierają mleka, aby poprawić ich konsystencję czy inne walory. Dlatego osoby, które źle reagują na laktozę, powinny zwracać szczególną uwagę na skład takich produktów.