Reishi, czyli lakownica żółtawa

Dzisiejszy artykuł otwiera cykl tekstów, które przybliżą Ci dziesięć najcenniejszych roślin leczniczych ze świata Tradycyjnej Medycyny Chińskiej, mających również zastosowanie w medycynie mitochondrialnej. Synergiczne połączenie tradycyjnych, wielowiekowych doświadczeń ze współczesną wiedzą biochemiczną ma służyć przede wszystkim samym pacjentom oraz lekarzom i terapeutom.

Reishi, czyli lakownica żółtawa

Reishi, po polsku – lakownica żółtawa to azjatycki grzyb leczniczy, znany również jako Boletus lucidus, Ganoderma lucidum oraz Lingzhi. Reishi jest zbyt gorzki, aby mógł wylądować na naszych talerzach, natomiast jest szeroko dostępny w postaci kapsułek, płynnych ektraktów oraz jako baza do sporządzania naparów. Reishi zajmuje ważną pozycję wśród roślin leczniczych stosowanych przez Medycynę Wschodu, a jego prozdrowotne właściwości, związane przede wszystkim ze stymulacją układu odpornościowego oraz działaniem przeciwzapalnym, zostały potwierdzone również współcześnie, na przykład w badaniach na zwierzętach.  

Reishi (łac. Ganoderma lucidum, pol.: lakownica żółtawa), to grzyb leczniczy, któremu w Chinach, Japonii oraz innych krajach azjatyckich przypisuje się dobroczynny wpływ na stan zdrowia, a także sprzyjanie długowieczności. Reishi to duży grzyb o ciemnym kolorze, błyszącej powłoce zewnętrznej oraz konsystencji przypominającej drewno. Łacińskie słowo lucidus oznacza lśniący lub wspaniały i doskonale określa zewnętrzny wygląd Ganoderma lucidum. Podczas gdy w Japonii grzyb ten znany jest jako reishi lub mannentake, w Chinach określa się go jako lingzi lub jako Shen Nong Ben Cao Jing. W Polsce nazywa się go potocznie huba lakierowana. Większość źródeł podaje, iż Reishi nie nadaje się do spożycia.

Sama nazwa lingzhi oznacza połączenie potencjału duchowego oraz istoty nieśmiertelności i jest utożsamiana z określeniem „zioło duchowego potencjału”, symbolizując sukces we wszystkich obszarach życia, dobre samopoczucie, boską siłę, jak również długowieczność. W Chinach przedstawiciele wyższych warstw społecznych wieszali lingzhi na drzwiach domów jako talizman przynoszący szczęście i długowieczność. W stanie dzikim lakownica występuje rzadko, dlatego przez wieki, zanim rozpoczęto jej celową uprawę, był to grzyb zarezerwowany wyłącznie dla najbogatszych oraz arystokracji. Współcześnie lingzhi jest dostępny na rynku w postaci proszku, suplementów diety, a także herbaty, przy czym wykorzystuje się tutaj różne części grzyba: owocnik, sporofit i grzybnię [1], [3], [18].

Lakownica żółtawa – właściwości potwierdzone klinicznie

G. lucidum kryje w sobie całe bogactwo substancji fitoaktywnych, takich jak triterpeny, sterole (w tym ergosterol) [18], kwasy fenolowe, nukleotydy, glikoproteiny, peptydoglikany oraz polisacharydy (w przybliżeniu około 200 różnych rodzajów). Reishi to źródło pełnowartościowego białka (pełen aminogram), szczególnie bogate w aminokwasy lizyna oraz leucyna [1], które są aminokwasami czysto ketogennymi i odgrywają rolę prekursorów acetylo-CoA w organizmie [4].

Zdaniem uczonych lakownica żółta zawdzięcza znaczącą część swoich prozdrowotnych właściwości właśnie bogactwu polisacharydów, czyli substancji, które przyłączając się do określonych receptorów komórek układu immunologicznego, aktywują oraz regulują naszą odpowiedź odpornościową. Najlepiej poznaną grupą polisacharydów z grzybów Reishi są beta-glukany.

Ganoderma lucidum wyróżnia się także bogactwem triterpenów, wśród których szczególne miejsce zajmują kwasy ganoderic acid oraz lucidenic acid, a których obecność sprawia, iż grzyby Reishi smakują niezwykle gorzko i jednocześnie w znaczący sposób decydują o cennych właściwościach terapeutycznych.

Metanaliza Cochrane z 2016 roku, która objęła łącznie 5 badań z grupą kontrolną i 373 uczestników, wykazała, iż pacjenci, którzy otrzymywali wyciąg z Reishi w połączeniu z chemio/radioterapią lepiej odpowiadali na leczenie, w porównaniu z klasyczną monoterapią antynowotworową. Cztery z pięciu przeanalizowanych badań wskazywały na znaczącą poprawę jakości życia pacjentów w porównaniu z grupą kontrolną. Biorąc to pod uwagę, autorzy cytowanej pracy przeglądowej rekomendowali uwzględnienie wyciągu z Reishi jako adjuwantnego środka stymulującego odpowiedź odpornościową pacjentów, przy ogólnie dobrym poziomie tolerancji i nielicznych, łagodnych skutkach ubocznych. Żadne z przeanalizowanych badań nie stwierdziło toksyczności stosowania lingzhi [2].

Podobne, obiecujące wyniki przyniosło również badanie, jakie zrealizowano w roku 2019 [5].

Z kolei autorzy artykułu, jaki opublikowano w 2018 roku sugerowali, iż ukryte w Reishi białka immunomodulacyjne oraz polisacharydy mogą znaleźć praktyczne zastosowanie w immunoterapii nowotworów poprzez regulację ścieżek sygnałowych związanych z NF-κB, oraz MAPK. Również i w tym przypadku uczeni potwierdzili cenne właściwości immunomodulacyjne tego grzyba leczniczego [11].

Europejska EFSA w opublikowanej w 2011 roku opinii naukowej (dokument zatytułowany: „Scientific Opinion Part I on the substantiation of health claims related to various food(s) /food constituent(s) not supported by pertinent human data”) stwierdza, iż Ganoderma lucidum pomaga obniżyć poziom cholesterolu, przy czym dla osiągnięcia zauważalnych wyników suplementacji, dobowa dawka powinna wynosić 150 – 350 mg na dobę [14]. Reishi jest uznawane przez EFSA za novel food [15].

Związki aktywne Reishi

Polisacharydy, jakich dostarcza nam ten leczniczy grzyb otrzymały osobną nazwę: G. lucidum polysaccharide (GLPS) i są stosowane w Chinach pod nazwą „Ji 731 Injection” od roku 1973. W 2000 roku środek ten został oficjalnie wciągnięty na listę chińskiego FDA jako „Polysaccharidum of G. lucidum Karst Injection” (Ling Bao Duo Tang Zhu She Ye) i ma formę domięśniowych zastrzyków. Ten stosowany przez ponad 40 lat środek leczniczy należy do jednego z niewielu nie-hormonalnych leków stosowanych przy miopatii i wyróżnia się wysokim stopniem tolerancji, pozwalając na redukcję ilości stosowanych glukokortykoidów. Ponadto jest stosowany pomocniczo przy chemioterapii, ponieważ zwiększa skuteczność stosowanych środków oraz ogranicza jednocześnie ich skutki uboczne [16].

Ganoderma jest umieszczona w oficjalnym aptecznym rejestrze Dietary Supplements and Herbal Medicines of United States Pharmacopeia (USP, Farmakopea Stanów Zjednocznonych)  [17].

Reishi a mitochondria

Jak się za chwilę przekonasz, przypisywane grzybom Reishi działanie tonizujące Qi oraz przedłużające życie znajduje potwierdzenie w sposobie działania aktywnych biokomponentów wyciągu z Ganoderma lucidum na komórki, a w szczególności na mitochondria.

Opublikowane w 2008 roku badanie na szczurach wykazało, iż wyciąg z of G. lucidum (w dawce 50 oraz 250 mg/kg) w porównaniu z grupą kontrolną znacząco podnosił aktywność enzymu dehydrogenaza pirogronianowa PDH oraz dehydrogenaza bursztynianowa, jak również kompleksu I oraz II mitochondrialnego łańcucha oddechowego. Jednocześnie suplementacja wyciągu z tego grzyba leczniczego pozwalała na istotne obniżenie stopnia peroksydacji lipidów [6].

Inne badanie nad właściwościami ekstraktu z Reishi sugerowało, iż jego stosowanie może pozwalać na zwiększenie poziomu biogenezy mitochondriów poprzez aktywację specjalnego koaktywatora (PGC-1α), badanie to było przeprowadzone in vitro i mogłoby posłużyć za inspirację do dalszych badań nad tą właściwością G. lucidum [7].

Jednocześnie kolejne badanie wskazywało na ochronny wpływ wyciągu z Reishi wobec mitochondriów hepatocytów, pozwalając na unormowanie poziomu markerów wątrobowych, spadek ilości ROS i przywrócenie prawidłowego poziomu potencjału błony mitochondrialnej.  Autorzy wspomnianego badania sugerowali możliwość pomocniczego stosowania wyciągu z Reishi w celu ochrony mitochondriów wątroby przed stresem oksydacyjnym oraz wsparcia regeneracji wątroby po doznanych uszkodzeniach [8].

Interesujących obserwacji dokonano również w zakresie pomocniczego zastosowania wyciągu z G. lucidum wśród pacjentów z chorobą Parkinsona, którą uznaje się za jedną z form wtórnej mitochondriopatii. Otóż wyciąg z Reishi wykazywał działanie neuroochronne, między innymi poprzez obniżanie poziomu cytokin stanu zapalnego TNF-α oraz IL-1β, co pozwalało na spowolnienie rozwoju zaburzeń motorycznych u pacjentów [10]. Autorzy opublikowanego w 2019 roku artykułu doszli do jednoznacznego wniosku, iż suplementacja wyciągu z Reishi pozytywnie wpływała na umiejętności behawioralne oraz chroniła mózg myszy przed utratą dopaminergicznych neuronów w modelu na myszach z chorobą Parkinsona. Otrzymane wyniki zostały przez uczonych przypisane nie tylko właściwościom antyoksydacyjnym wyciągu z Reishi, lecz również jego zdolności do pobudzania mechanizmów naprawczych w obrębie mitochondriów, usprawnianie przebiegu procesu autofagii oraz modulowanie apoptozy, czyli trzech współzależnych od siebie zjawisk na poziomie molekularnym, które są absolutnie konieczne dla zapewnienia przeżywalności neuronów – jednego z najistotniejszych zjawisk w odniesieniu do choroby Parkinsona, a także innych chorób neuodegeneracyjnych [9].

W dalszej kolejności należy wspomnieć również o pozytywnym wpływie wyciągu z Reishi na nasz metabolizm. Wyciąg z Ganoderma lucidum był w stanie hamować akumulację kwasu mlekowego we krwi, przyspieszać rozkład kwasu mlekowego, sprzyjać zwiększeniu rezerw glikogenu, jak również redukować zużycie glikogenu podczas wysiłku fizycznego [12] Nic zatem dziwnego, iż w opublikowanym w 2010 roku artykule uczeni stwierdzili, iż wyciąg z Reishi może przeciwdziałać zmęczeniu spowodowanemu wysiłkiem (badanie na myszach) [13].

Jednocześnie zawarte w Reishi Beta-D-glukany stymulują aktywność makrofagów oraz aktywność endogennych enzymów antyoksydacyjnych, a ponadto usprawniają odpowiedź limfocytów T na cytokiny [12].

Reklama

QuinoMit® Q10 Fluid – Ubichinol MSE Sprawdź

Witamina C MSE matrix Sprawdź

Witamina B12 MSE MAX Sprawdź

Hepar-Intercell Sprawdź

Podsumowując, możemy powiedzieć, że:

Tradycyjne obszary zastosowania

W ramach Medycyny Wschodu G. lucidum pozwala na odbudowę Qi (działanie tonizujące), odpręża umysł, przynosi ulgę przy kaszlu oraz astmie, a ponadto zaleca się go przeciwko zawrotom głowy, bezsenności, palpitacji serca i trudnościom z oddychaniem. Jednocześnie  ceni się go też za zdolność regulacji poziomu glukozy we krwi, modulowania pracy układu odpornościowego, ochronę wątroby i właściwości bakteriostatyczne.

Według TCM Reishi wykazuje się neutralną temperaturą i przenika meridiany serca, wątroby, płuc oraz nerek. W medycynie ludowej Reishi jest chętnie stosowany przy niedożywieniu serca oraz umysłu, co przejawia się w postaci deficytu Qi oraz krwi. Reishi przynosi ze sobą spokój oraz mądrość [3].

Wiedza na wynos:

• Reishi to azjatycki grzyb leczniczy, którego prozdrowotne działanie jest potwierdzone wielowiekową tradycją stosowania oraz (w określonych obszarach) – badaniami klinicznymi.
• Wyciąg z G. lucidum w aktywny sposób przyczynia się do optymalizacji produkcji energii, chroni komórki wątroby przed uszkodzeniami oraz pomaga zwalczać ataki wolnych rodników tlenowych.
• Ekstrakt z Reishi wykazuje bezcenne właściwości immunomodulacyjne, między innymi dzięki zawartości beta-glukanów oraz innych polisacharydów.
• Wyciąg z Reishi może być pomocniczo stosowany przy chorobach neurodegeneracyjnych, w tym chorobie Parkinsona ze względu na jego właściwości neuroochronne i zdolność spowalniania postępu choroby.

Autor: Sylwia Grodzicka