Groźny niedobór kwasu solnego oraz inhibitory pompy protonowej

Osoby cierpiące na zaburzenia żołądkowe, jak zgaga i refluks, zazwyczaj uważają, że cierpią z powodu nadmiaru kwasu solnego. Zaczynamy przyjmować leki hamujące jego wytwarzanie, ale problem nie zostaje rozwiązany, co gorsza po jakimś czasie odstawienie leków staje się praktycznie niemożliwe. Zaczynają pojawiać się dodatkowe dolegliwości związane z niedoborem kwasu solnego.

Niestety farmaceutyki nie są w stanie wyleczyć zgagi ani refluksu, a jedynie maskują objawy. Mowa o inhibitorach pompy protonowej – lekach, które błyskawicznie usuwają dolegliwości zgagi czy refluksu, jednak przy dłuższym przyjmowaniu prowadzą do wielu szkodliwych działań. W jaki sposób zredukować skutki uboczne? Zapraszamy do zapoznania się z mitochondrialnym rozwiązaniem. Zacznijmy jednak od początku.

Dlaczego kwas solny jest nam niezbędny?

Kwas żołądkowy jest niezbędny dla prawidłowego trawienia i wchłaniania substancji odżywczych oraz stanowi istotną częścią naszego układu odpornościowego. Jest pierwszą linią obrony przed potencjalnie szkodliwymi bakteriami i pasożytami.

Kwas solny jest naturalnym stymulatorem procesów trawiennych.

• aktywuje enzym pepsynę, trawiącą białko oraz umożliwia wchłanianie peptydów i aminokwasów,
• wydziela czynnik IF, który umożliwia wchłanianie witaminy B12,
• stymuluje uwalnianie enzymów jelitowych,
• chroni witaminy, które tracą aktywność w środowisku alkalicznym,
• umożliwia wchłanianie z jelit do krwi większości witamin oraz biopierwiastków w tym żelaza, magnezu, miedzi, kobaltu.

W przypadku zbyt małej ilości kwasu żołądkowego wzrasta niebezpieczeństwo niedostatecznego trawienia, a tym samym niedoboru substancji odżywczych i witamin. Kwas solny jest zatem bardzo ważny, nie tylko dla układu trawiennego, ale dla zdrowia całego organizmu.

Przyczyny niedoboru kwasu solnego w żołądku

Kwas solny, mimo że jest wydzielany tylko w żołądku, jest niezbędny dla całego procesu trawienia. Hipochlorhydria – inaczej niedobór kwasu solnego, może mieć wiele przyczyn:

• nieprawidłowo skomponowana dieta wegetariańska lub nisko białkowa, podczas której żołądek nie potrzebuje dużych ilości kwasu do trawienia, powoduje znaczne obniżenie jego produkcji;
• czynniki takie jak stan zapalny żołądka;
• stres;
• niedobór witaminy B12;
• przyjmowanie leków, zwłaszcza inhibitorów pompy protonowej oraz zmniejszających wydzielanie kwasu solnego.

Leki zobojętniające kwas żołądkowy i inhibitory pompy protonowej (IPP)

U osób zdrowych w komórkach błony śluzowej żołądka działają pompy protonowe, które przenoszą protony do soku żołądkowego, utrzymując jego prawidłowe pH.

W konwencjonalnym leczeniu zgagi i refluksu zaleca się stosowanie inhibitorów pompy protonowej (leki takie jak omeprazol lub pantoprazol) lub leków zobojętniających. Leki zobojętniające kwas to sole neutralizujące kwas żołądkowy, natomiast inhibitory pompy protonowej (IPP) dezaktywują pompy protonowe i uniemożliwiają tworzenie kwasu solnego w komórkach żołądka. Co gorsza, farmaceutyki te szkodzą mitochondriom, ponieważ uszkadzają również pompy obecne w mitochondriach. W związku z tym leki te nie nadają się do długotrwałej terapii, gdyż nieuchronnie prowadzą do wystąpienia kolejnych problemów zdrowotnych.

Refluks i jego następstwa

Zadziwiającym dla niektórych jest fakt, że to niedobór kwasu żołądkowego może prowadzić do refluksu. Hipochlorhydria przyczynia się do niedostatecznego trawienia białek i węglowodanów. Nierozłożony pokarm po dotarciu do jelit zmienia w nich pH, przez co enzymy nie są wydzielane poprawnie. Niestrawione węglowodany powodują powstawanie gazów, które podnoszą ciśnienie, prowadząc nawet do otwierania zwieracza żołądka i refluksu.

Co gorsza, zbyt mała ilość kwasu w żołądku hamuje wchłanianie ważnych składników z pożywienia: magnezu, wapnia, cynku, żelaza, kwasu foliowego, oraz witamin B12, C i D^2-4. Następstwem są liczne niedobory mimo prawidłowej diety, co skutkuje nasileniem problemów z mitochondriami. Ponadto obniżona ilość kwasu solnego powoduje ryzyko infekcji bakteryjnych. Niestrawiony pokarm ułatwia rozwój bakterii i może prowadzić do powstawania cichych stanów zapalnych.

Poważny skutek uboczny – niedobór witaminy B12

W przeciwieństwie do środków zobojętniających kwas żołądkowy, które działają bezpośrednio w żołądku, IPP interweniują w metabolizm komórek błony śluzowej żołądka. W ten sposób zaburzają również wytwarzanie tzw. czynnik wewnętrzny IF (czynnik Castl’a). To niewielkie białko jest wymagane do wchłaniania witaminy B12 z pożywienia. Jeżeli komórki są zablokowane przez leki, nie produkują wystarczającej ilości czynnika wewnętrznego. Witamina B12 z diety nie może zostać wchłonięta i powstają jej niedobory.

W 2013 roku opublikowano badanie nad wpływem leków IPP na powstawanie niedoborów witaminy B12. Badanie dotyczyło 26 000 pacjentów, u których rozpoznano niedobór witaminy B12 w latach 1997-2011 w porównaniu do ponad 180 000 osób, które nie miały niedoboru witaminy B12⁵. Okazało się, że w grupie osób z niedoborem witaminy B12 było znacznie więcej pacjentów, którzy przyjmowali IPP lub antagonistów receptora H2 (leki przeciwhistaminowe hamujące wydzielanie kwasu żołądkowego). Niedobór witaminy B12 był o 65% wyższy u osób przyjmujących IPP.

Ponadto im wyższa dawka IPP, tym większe ryzyko niedoboru. Dla przykładu pacjenci przyjmujący więcej niż 1,5 tabletki dziennie wykazywali dwukrotnie większe niedobory witaminy B12. Jednak ci, którzy przyjmowali tylko jedną tabletkę na dzień, nie mieli tak wysokiego ryzyka, ale nadal ryzyko było znacznie wyższe niż u osób, które nie przyjmowały leków.

IPP mają szereg działań ubocznych:

1. Paradoksalnie, dolegliwości żołądkowo-jelitowe są jednymi z najczęstszych skutków ubocznych IPP. Likwidują problem zgagi, ale w ich miejsce pojawiają się nowe: bóle głowy, zaburzenia snu, zmęczenie, dyskomfort trawienny, wzdęcia, zaburzenia wchłaniania.

2. IPP mogą promować rozwój alergii pokarmowych. Jeśli powstanie zbyt mało kwasu żołądkowego, wówczas pokarm jest niedostatecznie trawiony. To z kolei zwiększa ryzyko, że niestrawione cząsteczki białka (które mogą działać jak alergeny) dostają się do krwiobiegu przez błonę śluzową jelit. Tam organizm broni się przed nimi, wytwarzając przeciwciała przeciwko nim. Kiedy alergeny (niestrawione cząsteczki) ponownie dostaną się do krwi, pojawia się reakcja alergiczna.

3. Ponadto, IPP hamują przyswajanie żelaza, magnezu i wapnia prowadząc do niedokrwistości lub zmniejszania gęstości kości, osteoporozy (i wszystkich innych skutków niedoboru minerałów).

4. Jeśli produkcja kwasu żołądkowego jest zmniejszona przez leki, to prowadzi – jak wspomniano na początku – do niedostatecznej obrony odpornościowej w żołądku. W rezultacie nikt nie powinien dziwić się, że osoby przyjmujące IPP są znacznie bardziej podatne na bakteryjne infekcje jelitowe (np. infekcje Helicobacter pylori, Salmonella) niż osoby, które nie przyjmują IPP.

5. Ponieważ komórki okładzinowe wytwarzają wewnętrzny czynnik wchłaniania witaminy B12, oczywiste jest, że hamowanie ich działania przez leki IPP może prowadzić do niedoboru czynnika wewnętrznego, a następnie do niedoboru witaminy B12.

Reklama

PPI-Intercell Comp Sprawdź

AEGS® Stat Comp Sprawdź

AEGS® Met Comp Sprawdź

Hepar-Intercell Sprawdź

Co warto zbadać przed przyjęciem leków IPP?

Gastryna to hormon wydzielany przez komórki żołądka, który pobudza wydzielanie soku żołądkowego. Zbyt duże stężenie gastryny może powodować stałą nadkwaśność, która prowadzi do uszkodzenia błony śluzowej żołądka, a także tworzenia się wrzodów. Jej podwyższony poziom jest niebezpieczny i zwiększa ryzyko powstawania komórek neuroendokrynnych i guzów.

Kiedy warto zbadać poziom gastryny:

• Podejrzenia choroby wrzodowej żołądka lub dwunastnicy, zapalenie przełyku.
• Przyjmowanie leków hamujących wydzielanie kwasów żołądkowych.
• Podejrzenie obecności nowotworu neuroendokrynnego.

Badanie należy wykonać na czczo, materiałem jest serum, a wynik nie powinien przekraczać 90 ng/l.

Inhibitory pompy protonowej zwiększają ryzyko nowotworów żołądka i układu neuroendokrynnego. W zaawansowanych stadiach chorób gastrycznych warto zbadać poziom enolazy neuronowej – to wskaźnik nowotworów neuroendokrynnych występujący w cytoplazmie komórek. Może być markerem nowotworów żołądka. Badanie wykonujemy z serum, norma wynosi poniżej 6 µg/l.

U osób, które mimo przyjmowania witaminy B12 dalej mają zgagę, należy określić poziom chromograniny A (CgA) – kolejnego hormonu, który jest markerem nowotworów neuroendokrynnych. Materiał serum – przedział referencyjny: 19-100 ng/ml.

Jak pozbyć się skutków ubocznych IPP i przywrócić wytwarzanie kwasu w żołądku?

Niestety im dłuższy czas przyjmowania IPP, tym trudniej je odstawić. Dlatego nie należy przerywać ich stosowania z dnia na dzień, a jedynie po konsultacji z lekarzem. Istnieje wiele strategii jak bezpiecznie i stopniowo uwolnić się od tych leków np. zastępując je brokerami kwasu solnego oraz odpowiednią terapią witaminą B12. Podczas stosowania IPP może okazać się konieczne podanie witaminy B12 pozajelitowo. Taka terapia może trwać nawet kilka tygodni, natomiast odbywa się bez skutków ubocznych i prowadzi do całkowitego wyleczenia.

Pierwsza pomoc

W przywróceniu prawidłowego wydzielania kwasu solnego oraz zniwelowania negatywnych skutków ubocznych IPP, mogą pomóc Ci naturalne środki: magnez, wapń, żelazo, cynk, witaminy: B12, C, D3 oraz pożyteczne kultury bakterii.

Jedną z najskuteczniejszych witamin do walki ze stresem nitrozacyjnym jest witamina B12. Jej poziom może być obniżony u osób, które stosują inhibitory pompy protonowej i blokery kwasu solnego oraz mające zaburzenia wchłaniania. Również żelazo, cynk, wapń i witamina D3 to także składniki, których często brakuje osobom przyjmującym leki z grupy IPP. Dodatkowo sprawdzi się witamina C, która wspiera produkcję kwasu solnego, oraz probiotyki wspierające prawidłową pracę jelit i wchłanianie składników odżywczych. Z kolei mikroskładniki takie jak magnez i potas zapewniają równowagę elektrolitową.

Uzupełnianie tych składników zapobiega niedoborom związanym ze stosowaniem inhibitorów pompy protonowej oraz pomaga usunąć skutki stresu oksydacyjnego i nitrozacyjnego, przywracając prawidłowe mechanizmy w komórkach żołądka.

Paulina Żurek

Prezentacja