Gynostemma

W ramach naszego cyklu przedstawiamy dziesięć najważniejszych roślin stosowanych w Tradycyjnej Medycynie Chińskiej, których terapeutyczne działanie potwierdzają również współczesne badania kliniczne. Dzisiaj prezentujemy odpowiedź Natury na zespół metaboliczny oraz stres oksydacyjny, czyli gynostemmę pentaphyllum.

Gynostemma pentaphyllum, po niemiecku – Kraut der Unsterblichkeit to ziele nieśmiertelności. Podobnie w Chinach staromandaryńskie określenie Xiancao oznacza dosłownie ziele nieśmiertelności, po polsku jest znana również jako ziele długowieczności. Gynostemma to roślina odporna na trudne warunki atmosferyczne – jest w stanie przeżyć w temperaturach od −15°C do około +41°C. Oficjalnie została wspomniana dopiero w roku 1406 w opracowanym za czasów panowania dynastii przez Zhu Xiao leksykonie roślin leczniczych.

Z punktu widzenia leczniczego, najcenniejsze są liście ziela długowieczności, które kryją w sobie ponad 100 różnych rodzajów saponin, stanowiąc w przybliżeniu 2,4% ich suchej masy rośliny. Oprócz saponin, gynostemma, znana w Chinach jako Jiao Gu Lan zawiera także polisacharydy, flawony takie jak kwas kawowy, rutyna czy kemferol oraz pewne pierwiastki śladowe [2].

W Tajlandii oraz Chinach świeże liście gynostemmy spożywa się jako dodatek do sałatek lub stosuje podobnie do szpinaku. Ponadto ze świeżych lub suszonych liści przyrządza się słodko-gorzki napar.

Tradycyjna Medycyna Chińska zaleca G. pentaphyllum przy nadmiarze gorąca oraz flegmy, zatruciach, zbyt wysokim poziomie cukru we krwi oraz dla wsparcia i ochrony wątroby. Szczególnymi obszarami terapeutycznego zastosowania gynostemmy pozostawały tradycyjnie bezsenność, nadciśnienie, wirusowe zapalenie wątroby, hiperlipidemia, przewlekłe zapalenie oskrzeli, przewlekłe zapalenie układu trawiennego, zawroty głowy, nowotwory narządów trawiennych, wewnętrzny niepokój.

Gynostemma pentaphyllum może chronić przed stresem oksydacyjnym

W 2005 roku grupa badawcza Li et al. donosiła, iż zawarte w G. pentaphyllum związki chemiczne – gypenozydy są w stanie obniżać poziom jonów ponadtlenku, jak również nadtlenku wodoru w neutrofilach. Jednocześnie uczeni wskazywali na zdolność gynostemmy do ograniczania peroksydacji lipidów w komórkach wątrobowych oraz narządów trawiennych. Działanie substancji antyoksydacyjnych G. pentaphyllum przypominało przy tym dobroczynny wpływ P. ginseng na komórki. W ten sposób ziele długowieczności wspiera nasz system ochrony antyoksydacyjnej [1].

W późniejszym badaniu z 2009 roku stwierdzono, iż wyciąg z G. pentaphyllum zwiększa aktywność dwóch potężnych enzymów antyoksydacyjnych w naszym organizmie: Mn-SOD (dysmutazy ponadtlenkowej) oraz peroksydazy glutationowej [10].

Gynostemma pentaphyllum może wywierać ochronny wpływ na komórki wątroby

W ramach opublikowanego w 2018 roku badania na myszach, gynostemia, a w szczególności gypenozydy wywierały ochronny wpływ na hepatocyty myszy z niealkoholowym stłuszczeniowym zapaleniem wątroby [2].

Podczas innego doświadczenia na myszach, którym przez osiem tygodni wprowadzono dietę wysokotłuszczową, stwierdzono, iż gynostemma, w zależności od wysokości dawki zapobiegała wzrostowi poziomu glukozy we krwi u myszy karmionych dietą wysokotłuszczową. W grupie kontrolnej, która otrzymywała tę samą, bogatą w tłuszcz karmę, poziom trójglicerydów,  cholesterolu całkowitego, a także cholesterolu LDL wzrósł. Natomiast wśród myszy, którym oprócz diety wysokotłuszczowej podawano jednocześnie ekstrakt z gynostemmy obserwowano spadek wymienionych parametrów. To samo zaobserwowano też w odniesieniu do klasycznych markerów wątrobowych ALT oraz AST. Suplementacja ekstraktem z gynostemmy zapobiegała wzrostowi tych parametrów, mimo obciążenia wątroby zwierząt dużymi ilościami tłuszczu [3]. Co ciekawe, wyciąg z tej rośliny zwiększał również ekspresję  mRNA sirtuiny SIRT1.

SIRT1 to enzym z rodziny deacetylaz, zależny od tzw. molekuły młodości, czyli NAD⁺, który reguluje metabolizm wielu różnych tkanek i współdecyduje między innymi o beta-oksydacji kwasów tłuszczowych, magazynowaniu tłuszczu, glukoneogenezie, sekrecji insuliny, naszym apetycie, rytmie cyrkadiańskim oraz poziomowi stanów zapalnych. Ponadto SIRT1 sprzyja mobilizacji białek tkanki tłuszczowej jako źródła energii (dla zainteresowanych: następuje to poprzez supresję substancji o nazwie aP2). Dokonany w ramach wspomnianego wyżej badania pomiar aktywność SIRT1 wykazał istotną zależność pomiędzy aktywnością tej deacetylazy a wysokością dawki gynostemmy [3].

Zdolność ziela długowieczności do pobudzania aktywacji SIRT1 potwierdziło również nowsze badanie z 2019 roku [4].

Gynostemma może pomagać w walce z cukrzycą

W ramach pewnego eksperymentu naukowego 25 pacjentom z cukrzycą, którzy przedtem nie otrzymywali żadnych leków przez pierwsze 4 tygodnie, podawano gliklazyd (pochodną sulfonylomocznika), a następnie podzielono ich losowo na 2 grupy, z których pierwsza otrzymywała wyciąg z gynostemmy, druga zaś – placebo. Wysokość dawki preparatu ziołowego wynosiła 6 g dziennie. Jak się okazało, po upływie 4 tygodni, poziom glukozy na czczo, jak również poziom markera HbA (1C) w grupie, która otrzymywała wyciąg z G. pentaphyllum uległy istotnemu obniżeniu, przy jednoczesnej widocznej poprawie wyników testu obciążenia glukozą [5].

Do podobnych wniosków doszli autorzy innego badania, którego wyniki opublikowano w 2013 roku: 4-tygodniowa kuracja naparem z liści gynostemmy wywoływała efekt przeciwcukrzycowy poprzez zwiększanie wrażliwości komórek uczestników badania na insulinę [6]. W pewnym opublikowanym w 2019 roku badaniu zaobserwowano też zdolność ziela długowieczności do zwiększania aktywności insulinozależnego transportera glukozy GLUT4, co sprzyjało obniżeniu poziomu glukozy we krwi [4].

Reklama

QuinoMit® Q10 Fluid – Ubichinol MSE Sprawdź

MitoSpermidin® MSE Sprawdź

Rhodiola Sprawdź

Glutathion MSE Sprawdź

Pozytywny wpływ wyciągu z gynostemmy na takie parametry cukrzycowe jak obwód talii (tłuszcz brzuszny), BMI oraz odsetek masy tkanki tłuszczowej zaobserwowano również w ramach eksperymentu na grupie 40 otyłych pacjentów, którego rezultaty opublikowano w 2020 roku [13].

EFSA i gynostemma

Na podstawie zebranych dotychczas informacji na temat G. pentaphyllum Europejski Urząd ds. Bezpieczeństwa Żywności, EFSA uznał, iż roślina ta  przyczynia się do utrzymywania prawidłowego poziomu cukru we krwi, jak również do utrzymywania prawidłowego poziomu lipidów we krwi oraz do prawidłowego funkcjonowania układu sercowo-naczyniowego [7].

Ponadto zdaniem EFSA zawarte w gynostemma substancje antyoksydacyjne oraz inne mikroskładniki odżywcze mogą pomagać chronić nasze komórki przed szkodliwym działaniem wolnych rodników oraz uzupełniać niedobory substancji odżywczych. W szczególności substancje antyoksydacyjne gynostemmy mogą chronić nas przed negatywnym oddziaływaniem stresu, spożywania alkoholu, ekspozycji na promieniowanie UV, czy toksyn środowiskowych [8].

Gynostemma może pomagać obniżać ciśnienie krwi

Naturalną substancją, która ma zdolność rozszerzania naszych naczyń krwionośnych, a tym samym obniżania ciśnienia krwi jest eNO, czyli śródbłonkowy tlenek azotu. W odróżnieniu od iNO (indukowalnego tlenku azotu) eNO należy uznawać za naszego sprzymierzeńca w walce ze schorzeniami układu sercowo-naczyniowego. Zgodnie z opublikowanym w 1999 roku artykułem, wyciąg z gynostemmy zwiększa sekrecję eNO w tkance śródbłonkowej naczyń krwionośnych, w bezpośredni sposób przyczyniając się tym samym do walki z nadciśnieniem tętniczym [9].

Zalecenia odnośnie stosowania, przeciwwskazania oraz skutki uboczne

Stosowana w badaniach forma gynostemmy obejmowała zarówno ekstrakt z tej rośliny, jak również napar z suszonych liści.

Przeciwwskazaniem do stosowania G. pentaphyllum jest:

• ciąża oraz okres karmienia piersią
• ponieważ gynostemma sprzyja zwiększeniu aktywności układu immunologicznego, przeciwwskazaniem do jej przyjmowania są choroby autoimmunologiczne takie jak reumatoidalne zapalenie stawów, stwardnienie rozsiane czy toczeń układowy [11], [12], jak również terapia lekami immunosupresyjnymi, ponieważ gynostemma pobudza działanie układu odpornościowego i mogłaby zakłócać działanie tego rodzaju środków farmakologicznych [14]
• ze względu na działanie przeciwzakrzepowe nie należy stosować ziela długowieczności na 2 tygodnie przed planowaną operacją oraz w przypadku zaburzeń krzepliwości krwi
• skłonność do hipoglikemii o nieznanej etiologii

Skutki uboczne

EFSA nie odnotowuje poważniejszych skutków ubocznych stosowania gynostemmy jako naparu z liści, do ewentualnych komplikacji należy lekkie podrażnienie układu trawiennego.

Wiedza na wynos

• Suplementacja ziela długowieczności może pomagać w przywróceniu prawidłowej gospodarki węglowodanowej w organizmie oraz przeciwdziałać cukrzycy
• G. pentaphyllum może w aktywny sposób przyczyniać się do obniżania poziomu cholesterolu całkowitego, cholesterolu LDL oraz trójglicerydów w osoczu, wywierając jednocześnie działanie ochronne wobec komórek wątroby
• Ze względu na swój potencjał terapeutyczny, ziele długowieczności może znaleźć pomocnicze zastosowanie terapeutyczne przy leczeniu takich schorzeń jak przewlekłe choroby zapalne wątroby, cukrzyca typu 2, zespół metaboliczny, hiperlipidemia, przewlekłe stany zapalne związane z nadmiarem wolnych rodników w organizmie
• Jako naturalny łowca wolnych rodników tlenowych gynostemma przyczynia się też do ochrony naszych komórek oraz mitochondriów przed stresem oksydacyjnym i związanymi z nim chorobami przewlekłymi
• Gynostemma może aktywować nasz układ odpornościowy, dlatego ważnym przeciwwskazaniem do jej stosowania są poważne choroby autoimmunologiczne lub przyjmowanie leków immunosupresyjnych.

Autor: Sylwia Grodzicka