Witamina B5, nazywana inaczej kwasem pantotenowym jest niezbędna do wytwarzania energii ze spożywanego pokarmu. Ponadto pełni wiele istotnych funkcji pomagając zachować zdrowie: od obniżania cholesterolu i wysokiego ciśnienia krwi po zachowanie zdrowia włosów i skóry. W poniższym artykule przedstawiamy więcej korzyści zdrowotnych, jakie zapewnia witamina B5.
Czym jest witamina B5?
Witamina B5 – znana również jako kwas pantotenowy, jest rozpuszczalną w wodzie witaminą występującą we wszystkich żywych komórkach organizmu. Kwas pantotenowy uczestniczy w metabolizmie energetycznym. Pomaga przekształcać żywność w energię, a także wspiera organizm w wykorzystaniu białek i tłuszczów.
Witamina B5:
- wspiera działanie układu odpornościowego i nerwowego
- równoważy poziom cholesterolu
- pozwala zachować sprawność umysłową
- zmniejsza uczucie zmęczenia i znużenia
Witamina B5 a mitochondria
Jest prekursorem dla koenzymu A (CoA), który odgrywa istotną rolę w metabolizmie energii. [1] Koenzym A (CoA) powstaje na bazie kwasu pantotenowego (witamina B5), aminokwasu cysteiny oraz grupy adenozylowej, które przy pomocy mostu siarkowego łączą się z kwasem octowym.
Koenzym A jest kofaktorem w ponad 70 szlakach enzymatycznych, w tym beta-oksydacji kwasów tłuszczowych, metabolizmie węglowodanów, degradacji pirogronianu, syntezie hemu i acetylocholiny. [2]
Witamina B5 to substancja, która jest w stanie zwiększyć poziom GSH (glutationu) w mitochondriach. Stanowi ona bowiem składnik CoA i może aktywować enzymy GSH-Px oraz wodorotlenki fosfolipidowe peroksydazy glutationowej. [3]
Witamina B5 – właściwości i działanie
Kwas pantotenowy wspomaga prawidłowy metabolizm
Witamina B5 jako prekursor CoA odgrywa rolę w metabolizmie energii. Pomaga w syntezie niezbędnych lipidów i neuroprzekaźników (acetylocholiny). Uczestniczy także w metabolizmie węglowodanów, które pobieramy z pożywienia, zamieniając je w użyteczną dla komórek energię. [4]
Kwas pantotenowy wspiera zdrowie układu krążenia
Organizm człowieka potrzebuje witaminy B5 do prawidłowej syntezy cholesterolu. Badania naukowe wykazały, że kwas pantotenowy może pomóc obniżyć poziom cholesterolu całkowitego, a także obniżyć poziom cholesterolu LDL. Badanie przeprowadzono w 2011 roku na grupie Amerykanów, którzy mieli niskie lub umiarkowane ryzyko rozwoju chorób serca [5].
Wysokie stężenie cholesterolu LDL w surowicy jest głównym czynnikiem ryzyka choroby niedokrwiennej serca. Badania wykazały, że witamina B5 może pomóc w obniżaniu poziomu „złego” cholesterolu LDL i trójglicerydów u osób z podwyższonym stężeniem tych frakcji we krwi. [6] Jednocześnie pomaga podnieść poziom „dobrego” cholesterolu HDL. [7, 8]
Witamina B5 poprzez metabolizowanie węglowodanów i tłuszczy w glukozę pomaga utrzymać równowagę lipidową i poziom cholesterolu w organizmie. Pozwala również obniżyć wysokie ciśnienie krwi i zapobiega niewydolności serca. [9]
Według jednego z raportów klinicznych kwas pantotenowy okazał się skuteczny w leczeniu kardiomiopati (choroby mięśnia sercowego) u młodego chłopca. Duże dawki kwasu pantotenowego prowadziły do trwałej poprawy funkcji mięśnia sercowego. [10]
Kwas pantotenowy może działać przeciwzapalnie
W badaniu na grupie 908 dorosłych Koreańczyków witamina B5 przyczyniła się do niższego stężenia białka zapalnego CRP po długotrwałym stosowaniu. [11] Co więcej, witamina B5 hamuje nadmierne reakcje układu immunologicznego i wspomaga metabolizm. [12]
Kwas pantotenowy łagodzi stres
Witamina B5 wspiera funkcjonowanie nadnerczy, dzięki czemu ułatwia adaptacje organizmu do reakcji stresowej. Badania wykazały, że suplementacja kwasu pantotenowego stymuluje pracę komórek nadnerczy. [13]
Na podstawie wielu badań dowiedziono, że acetylo-koenzym w którego skład wchodzi kwas pantotenowy, ułatwia przystosowanie się do warunków stresowych dla organizmu oraz pomaga minimalizować jego sutki. [14]
Kwas pantotenowy jest niezbędny do funkcjonowania wątroby
Do prawidłowej pracy wątroby potrzeba dużych ilości Co-A powstającego przy udziale witaminy B5. Wysokie stężenie Co-A w wątrobie pomaga organizmowi pozbyć się toksycznych substancji, zachować prawidłowy proces detoksykacji tego organu i funkcjonowanie. [15]
Kwas pantotenowy dla zdrowia włosów
W badaniu klinicznym z podwójną ślepą próbą udowodniono, że kwas pantotenowy poprawiał stan włosów oraz zmniejszał ich wypadanie. [16]
W innym badaniu pantenol (analog alkoholowy witaminy B5) wraz z kofeiną, niacynamidem, dimetikonem i polimerem akrylowym (CNPDA) znacznie zwiększył objętość i elastyczność włosów oraz odporność na wyrywanie. [17]
Witamina B5 wpływa na zachowanie zdrowej skóry.
Dowiedziono, że niedobór witaminy B5 zwiększa częstotliwość i nasilenie trądziku. [18] Badania wykazały, że osoby, którym podano suplementy zawierające witaminę B5, miały mniejszą liczbę nawrotów trądziku w porównaniu z tymi, które nie przyjmowały witaminy. [19]
Wyniki badań pokazują, że suplementy diety na bazie kwasu pantotenowego u zdrowych osób dorosłych są skuteczne, bezpieczne, dobrze tolerowane i zmniejszają liczbę zmian na skórze twarzy.
Kwas pantotenowy w leczeniu dolegliwości układu oddechowego
Kwas pantotenowy wraz z innymi minerałami i witaminami był skuteczny w leczeniu astmatycznego zapalenia oskrzeli [20], infekcji górnych dróg oddechowych, przewlekłego zapalenia zatok i sezonowego alergicznego nieżytu nosa. [21]
Kwas pantotenowy w wraz z magnezem, wapniem, witaminami z grupy B i witaminą C, podawany pięcioletniemu chłopcu choremu na astmę, wykazał wyraźną poprawę i zapobiegał dalszym atakom astmy. [22]
W innym badaniu klinicznym 40-letniego mężczyzny z nieżytem nosa, po podaniu doustnego naparu 1 ml witaminy B5 wraz z innymi składnikami koktajlu Myera objawy ustąpiły po upływie 10 minut od podania. [23]
Zapotrzebowanie na B5 i badanie poziomu
Zalecane dawki dzienne: [24]
- niemowlęta
do 5 msc życia – 2 mg, w wieku 5-12 miesięcy – 3mg
- dzieci:
w wieku 1-3 lat – 4 mg, w wieku 4-8 lat 4 mg, w wieku 9-13 lat 4 mg, w wieku 14 lat i powyżej – 5 mg
- dorośli – 5 mg
- kobiety w ciąży – 6 mg
- kobiety karmiące piersią – 7 mg dla
Normy poziomu witaminy B5 (wewnatrzkomórkowo)
| Materiał | Przedział referencyjny |
Kwas pantotenowy (B5) | Serum | > 30 – 60 µg/l |
Źródła witaminy B5
Witamina B5 znajduje się w różnych produktach: [25]
- mięso (wołowina, wieprzowina, ryby, kurczak),
- nasiona słonecznika,
- produkty mleczne (jogurt, mleko, sery),
- jaja,
- awokado,
- słodkie ziemniaki.
Również niektóre pożyteczne bakterie stanowiące naturalną mikroflorę w jelicie grubym mogą wytwarzać pantotenian wapnia [26].
Objawy niedoboru
Niedobór witaminy B5 występuje rzadko u ludzi. Do najczęstszych objawów należą: drętwienie i pieczenie kończyn, bóle głowy, zmęczenie i bezsenność. [27]
Skutki uboczne
Objawy takie jak zmęczenie, bóle głowy, nudności, niestabilność emocjonalna zostały zgłoszone jako skutki uboczne w wyniku przyjęcia nadmiaru witaminy B5. Ponadto wysokie dawki mogą prowadzić do problemów trawiennych i biegunki.
Bibliografia:
- https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/25110011/
- https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/19685700/
- https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/8728026/
- https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/19685700/
- https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/21925346/
- https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3942300/
- https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/21925346/
- https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/24600231/
- https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/21925346/
- https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/7833193/
- https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/28739188/
- https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/19685700/
- https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/18520055/
- https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/10468649/
- https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/17379144/
- https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/1709511/
- https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/22171682/
- https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/7476595/
- https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/24831048/
- https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/14095918/
- https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/25941130/
- https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/12410623/
- https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/12410623/
- https://ncez.pzh.gov.pl/upload/normy-net-1.pdf
- https://fdc.nal.usda.gov/ndb/
- https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/21749321/
- https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/1011047/