Depresja poporodowa — objawy, przyczyny i leczenie

Powitanie na świecie dziecka zazwyczaj jest kojarzone jako długo wyczekiwany i szczęśliwy moment. Niestety, dla wielu matek nowe obowiązki, stres i wahania hormonalne stanowią duże obciążenie psychiczne. Nawet 50-80% z nich dotyka tzw. „baby blues”, który może przerodzić się w wymagającą leczenia depresję poporodową¹. Co to jest depresja poporodowa, jak ją rozpoznać i leczyć?

Depresja poporodowa — kiedy mamy z nią do czynienia?

Poród i pojawienie się w domu noworodka to moment, na który ciężko się w pełni przygotować. Nowe obowiązki, istotne zmiany w stylu życia i relacjach partnerskich, zmęczenie czy poczucie presji bycia idealną matką mogą znacząco odbijać się na zdrowiu psychicznym kobiety². Poporodowe zaburzenia nastroju niekoniecznie muszą jednak oznaczać depresję poporodową. Smutek i płaczliwość utrzymujące się do 2 tygodni po porodzie często stanowią objaw tzw. „baby blues” (smutek poporodowy, maternity blues, postpartum blues). Jest to problem dotykający nawet 50-80% młodych matek, niewymagający interwencji psychologicznej^1,2. Przedłużające i nasilające się objawy mogą jednak świadczyć o rozwoju depresji poporodowej oraz konieczności wdrożenia leczenia i psychoterapii.

Objawy depresji poporodowej

W przeciwieństwie do występującego w pierwszych dniach po porodzie „baby blues” depresję poporodową diagnozuje się po upływie 4-6 tygodni a badania wskazują nawet na możliwość pojawienia się pierwszych objawów dopiero w 6-9 miesiącu po urodzeniu dziecka^3,4. Oprócz objawów charakterystycznych dla zaburzeń depresyjnych, takich jak niepokój, drażliwość, lęk, bezsenność, myśli samobójcze, poczucie winy, utrata zainteresowań, nieodczuwanie przyjemności, objawami depresji poporodowej są:

• Zamartwianie się o zdrowie dziecka, jego stan odżywienia i bezpieczeństwo,
• Spadek samooceny, brak pewności siebie, wygórowane oczekiwania wobec siebie,
• Poczucie bycia bezwartościową w roli matki,
• Lęk związany z opieką nad dzieckiem,
• Niemożność sprostania obowiązkom,
• Natrętne myśli dotyczące skrzywdzenia siebie lub dziecka,
• Nieadekwatny sposób wyrażania emocji (teatralna ekspresja przygnębienia, płaczliwość, częste skargi na smutek i zmęczenie),
• Unikanie kontaktów społecznych i trudności w okazywaniu pozytywnych emocji^1-4.

Objawy te mogą prowadzić do utraty kontaktu z niemowlakiem oraz związanych z przytłaczającym przygnębieniem i brakiem energii zaniedbań. Nieleczona depresja poporodowa negatywnie wpływa także na relacje partnerskie i rodzinne, a długofalowo może szkodzić rozwojowi emocjonalnemu i kognitywnemu dziecka². W przypadku nasilenia objawów depresji poporodowej należy więc szukać pomocy u psychologia i lekarza psychiatry w celu wdrożenia odpowiedniego leczenia – psychoterapii a niekiedy także leków^2,4.

Jak częsta jest depresja poporodowa — czynniki ryzyka wystąpienia depresji

Istotnym jest to, że wbrew pozorom, depresja poporodowa jest schorzeniem dotykającym nie tylko młode matki – może wystąpić także po drugim czy trzecim porodzie, nawet jeśli kobieta po urodzeniu poprzednich dzieci nie doświadczała jej objawów³. Fakt ten, w połączeniu z możliwością pojawienia się depresji poporodowej dopiero po kilku tygodniach (lub nawet miesiącach) sprawia, że niekiedy pacjentki nie łączą doświadczanych objawów z porodem³. Choroba ta często bywa więc nierozpoznana a nawet mimo to statystyki świadczą, że może ona dotykać nawet 20% kobiet^3,4. Ryzyko wystąpienia depresji poporodowej można oszacować już w trakcie ciąży, często jest ono nasilone u kobiet mających za sobą historię depresji i zaburzeń lękowych, obniżoną samoocenę⁴. Przyczyny depresji poporodowej są jednak złożone i mogą obejmować zarówno czynniki psychologiczne i psychospołeczne, jak i biologiczne.

Reklama

Fetusan plus Omega-3 Sprawdź

EnzOmega ® MSE Sprawdź

B-Komplex MSE Sprawdź

Adrenal-Intercell® Sprawdź

Najczęstsze przyczyny depresji poporodowej

Depresja poporodowa często ma podłoże psychiczne i wiąże się z nałożeniem wcześniejszych problemów z dodatkowymi, związanymi z pojawieniem się dziecka i wynikających z tego zmian. Dotyczy to w szczególności kobiet, które przed (lub w trakcie ciąży) doświadczały zaburzeń depresyjnych i lękowych lub wykazują neurotyczne cechy osobowości – nadwrażliwość, pesymistyczne podejście do życia, problemy z samooceną. Na depresję poporodową narażone są także perfekcjonistki bojące się, że mogą nie sprostać nowym obowiązkom i nie dosięgnąć wzorca „idealnej matki”^1,2. Istotne znaczenie ma także sytuacja społeczna – depresja poporodowa częściej dotyka samotnych matek i kobiet pozostających w niesformalizowanych związkach, niski status ekonomiczny i społeczny, jak i konflikty małżeńskie i rodzinne². Jak łatwo się domyślić, brak wsparcia ze strony najbliższych czy obawy przed trudnością ze sprostaniem nowym zobowiązaniom finansowym, strach przed stygmatyzacją ze strony społeczeństwa mogą znacząco nasilać stres związany z urodzeniem dziecka.

Biologiczne czynniki wystąpienia depresji poporodowej

Depresja poporodowa nie jest jednak schorzeniem dotykającym jedynie osoby o „słabszej psychice”. Okres ciąży i połogu jest także czasem występowania dużych wahań hormonalnych – tyroksyny, progesteronu i estrogenów, prolaktyny – przekładających się na występowanie zaburzeń nastroju. W rozwoju depresji poporodowej rolę może odgrywać także karmienie piersią i towarzyszący laktacji nawał mleczny. Związane z nim dolegliwości takie jak ból piersi, pękające brodawki oraz przemęczenie i związany z nieregularnymi porami karmienia brak snu może prowadzić do rozdrażnienia i spadku nastroju¹. Jednocześnie karmienie piersią bywa czynnikiem hamującym przed poszukiwaniem pomocy u psychiatry, w obawie przed koniecznością stosowania niewskazanych w okresie laktacji leków psychotropowych².