Hormon TRH – tyreoliberyna. Funkcje i rola w organizmie

Tyreoliberyna (TRH) jest neurohormonem wytwarzanym w podwzgórzu. Kontroluje wydzielanie hormonów tarczycy i odgrywa ważną rolę w metabolizmie, zdrowiu psychicznym i funkcjach kognitywnych. Jednak znaczenie TRH jest o wiele bardziej istotne niż tylko w kontekście działania hormonów tarczycy. Przedstawimy również ciekawa zależność między TRH a witaminą C i koenzymem Q10.

Czym jest tyreoliberyna?

Hormon tyreoliberyna (TRH) jest hormonem peptydowym, zbudowanym z trzech aminokwasów (tripeptyd) i powstaje w podwzgórzu. Stymuluje uwalnianie TSH, co z kolei zwiększa poziom hormonów tarczycy. W ten sposób TRH kontroluje²:

• bilans energetyczny (homeostazę energii),
• reakcje żywieniowe na głód i sytość,
• termogenezę (głównie wytwarzanie ciepła),
• regulację autonomiczną (funkcji życiowe zachodzące poza naszą świadomą kontrolą jak np. trawienie).

Rola hormonu TRH w organizmie

Tyreoliberyna jest związana z osia podwzgórze-przysadka-tarczyca. TRH pobudza sekrecję hormonu TSH z przysadki, więc jest istotnym czynnikiem regulacyjnym ten układ. Oś podwzgórze-przysadka-tarczyca kontroluje stężenie hormonu T4³ w następujący sposób:

TRH (podwzgórze) → TSH (przysadka) → T4 (tarczyca)

Jeśli we krwi jest zbyt mało hormonów tarczycy, podwzgórze zasygnalizuje przysadce mózgowej (poprzez TRH) wytwarzanie TSH, aby tarczyca uwolniła więcej T4. Niedoczynność tarczycy spowodowana niskim TRH nazywana jest niedoczynnością podwzgórza lub centralną niedoczynnością tarczycy. Wydzielanie TRH ulega osłabieniu pod wpływem stresu, zimna i postu. Ponadto receptory TRH znajdują się także poza samym podwzgórzem m.in. w tkankach jelit, trzustce, sercu, jądrach, jajnikach, szpiku kostnym, obwodowych włóknach nerwowych, cebulkach włosów, komórkach układu odpornościowego. Ich obecność ma kluczowe znaczenie w sygnalizacji i działaniu tych tkanek i narządów. Przykładowo, aktywowane przez TRH-TSH limfocyty stymulują uwalnianie wielu różnych substancji przekaźnikowych. Zadaniem sygnalizacji TRH-TSH jest dwukierunkowe przekazywanie sygnału między centralnym i obwodowym układem nerwowym.

Witamina C i koenzym Q10 w terapiach endokrynologicznych

Dalsze badania pozwoliły odkryć jeszcze jedną, istotną terapeutycznie zależność. Otóż struktura TRH ulega procesowi amidacji – przyłączeniu grupy funkcyjnej –NH₂. Fizjologicznie amidacja jest możliwa jedynie w obecności witaminy C. Dodatkowo, tworzenie pęcherzyków w aparacie Golgiego do transportu m.in. hormonów białkowych, może zachodzić jedynie przy udziale ubichinonu, czyli koenzymu Q10. Ta zależność dotyczy wszystkich hormonów, których uwalnianie przebiega z udziałem podwzgórza. Dlatego tak ważne jest, aby terapie endokrynologiczne uwzględniały te substancje.

TRH a układ odpornościowy i stany zapalne

Zależność między TRH, układem nerwowym i odpornościowy widoczna jest już za życia płodowego. Działanie TRH może być stymulujące i hamujące, co oznacza, że może stymulować produkcje cytokin zapalnych lub ją hamować. Cytokiny zapalne hamują przyswajanie tyrozyny, co ma negatywny wpływ na wszystkie hormony odpowiadające za nasze dobre samopoczucie. Poziom cytokin stanu zapalnego wzrasta m.in. w przypadku infekcji, urazów,  silnego stresu, czy chemioterapii. Jednocześnie cytokiny stanu zapalnego hamują aktywność osi podwzgórze-przysadka-tarczyca prowadząc do przewlekłego zmęczenia. Hormon TRH zmniejsza zmęczenie, obniżając poziom białka reaktywnego CRP.

Jakie korzyści wynikają z powiązania TRH układu nerwowego i immunologicznego? Otóż, dzięki tym zależnościom nasz organizm może łatwiej adaptować się i przetrwać okresy infekcji lub uszkodzenia tkanek. W takich ciężkich warunkach, podstawowe funkcje organizmu ulegają zahamowaniu, aby oszczędzać energię. Dopasowanie ścieżek sygnalizacyjnych między TRH, układem nerwowym i immunologiczym trwa tyle, ile wymaga tego proces odzyskiwania zdrowia. W przypadku, gdy zmiany te trwają zbyt długo dochodzi do niekorzystnej sytuacji przewlekłego stanu zapalnego. W jego wyniku pojawiają się objawy takie jak: zmęczenie, problemy ze snem, zaburzenia psychomotoryczne, utrata apetytu, zaburzenia koncentracji, depresja, czy problemy trawienne. W przypadku przewlekłych stanów zapalnych podanie pacjentom TRH poprawiało stan ich zdrowia, a nawet uwolnienie się od długotrwałej depresji¹. Postuluje się, że CFS – zespół przewlekłego zmęczenia, jest właśnie chorobą zapalną w której TRH może pomóc pacjentom.

Reklama

QuinoMit® Q10 Fluid – Ubichinol MSE Sprawdź

Witamina C MSE matrix Sprawdź

Selen MSE Sprawdź

Hormon TRH a mózg i neuroprzekaźniki

Tyreoliberyna jest zaangażowana, także w mechanizmach syntezy i uwalniania prolaktyny, hormonu wzrostu, wazopresyny, insuliny, a także neuroprzekaźników ośrodkowego układu nerwowego (OUN) – noradrenaliny i adrenaliny. Neuropeptyd ten, syntetyzowany głównie w jądrze przykomorowym podwzgórza, drogą krążenia wrotnego dociera do części przedniej przysadki, gdzie moduluje czynność odpowiednich komórek tropowych. TRH jest powszechnie spotykany w mózgach ssaków i jest uważany za neuroprzekaźnik⁴. Wstępne badania sugerują, że może mieć pozytywny wpływ na uczenie się i pamięć. TRH wpływa na centralny układ nerwowy oraz stymuluje motoneurony. Te cechy sprawiają, że tyreoliberyna może być stosowana jako lek w przypadku uszkodzenia mózgu lub rdzenia kręgowego, stwardnienia zanikowego bocznego – SLA oraz w chorobie Alzheimera.⁵ Przeprowadzone badanie na uszkodzonych komórkach rdzenia z zastosowaniem TRH dowiodło, że tyreoliberyna przyspiesza ich regenerację, poprawia ukrwienie i stymuluje pracę mitochondriów⁶. W Japonii stosuje się syntetyczny analog TRH o nazwie Ceredist (Taltirelin) przy leczeniu schorzeń neurologicznych włókien nerwowych łączących rdzeń kręgowy z móżdżkiem.

Tyreoliberyna w depresji

Depresja często współwystępuje z niedoczynnością tarczycy. Zarówno osoby z niedoczynnością tarczycy, jak i z depresją wytwarzają mniejsze ilości TSH w odpowiedzi na TRH, a także mają obniżoną ekspresję TRH w podwzgórzu^7,8. TRH wyróżnia się działaniem antydepresyjnym¹. Stymuluje procesy, które wspierają organizm podczas depresji m.in.: pobudza sekrecje glukagonu, podnosi poziom cukru we krwi, hamuje produkcję kwasu solnego.

Kontrola apetytu

Ponieważ TRH pobudza sekrecję glukagonu, podnosi poziom cukru we krwi, hamuje produkcję kwasu solnego może regulować nasz apetyt. Badane zwierzęta, którym podano TRH, zjadały mniej pokarmu⁹. Jak wcześniej wspomnieliśmy, TRH wpływa również na nasz nastrój, a prawidłowy poziomu dopaminy może ograniczyć jedzenie dla przyjemności, co pomaga w utracie wagi. Głodne szczury, którym wstrzyknięto TRH, wykazywały wyższy poziom dopaminy^10,11.

Do diagnostyki jakich chorób niezbędne jest badanie TRH?

Zakres normalny dla TRH wynosi 5-25 jednostek/ml, ale wartość ta może różnić się w zależności od  laboratorium. Badanie poziomu TRH wykonuje się m.in. w celu diagnostyki patologicznych stanów tarczycy lub przysadki mózgowej np. podczas podejrzenia nadczynności tarczycy.

Autor: Paulina Żurek