Lactobacillus – naturalne wsparcie dla zdrowia

Poznaj dobroczynne działanie bakterii kwasu mlekowego.

Lactobacillus to bakterie produkujące kwas mlekowy, który wydłuża trwałość produktów spożywczych, wpływa dobroczynnie na pracę jelit, a nawet stanowi podstawowy surowiec do produkcji biodegradowalnych opakowań. Bakterie z grupy Lactobacillus, nazywane również pałeczkami kwasu mlekowego lub acidofilnymi nieodłącznie towarzyszą nam od wielu wieków i stanowią naturalny komponent zdrowej flory jelitowej. Jaką funkcję pełnią w naszym życiu?

Nasi praprzodkowie byli początkowo myśliwymi i zbieraczami. Wraz z przejściem na osiadły tryb życia i odkryciem hodowli bydła, zaczęli spożywać również mleko tych zwierząt. Jednak z powodu braku dostatecznej ilości laktazy, czyli enzymu trawiącego laktozę, biały płyn okazywał się dla nich ciężkostrawny. Z opisanym problemem borykają się do dzisiaj mieszkańcy kontynentu azjatyckiego. Z czasem pradawni ludzie odkryli, iż ukwaszone mleko w postaci jogurtu, kefiru czy sera nie przysparza im większych trudności, a jednocześnie pysznie smakuje. Za powstawanie tego rodzaju produktów odpowiadają właśnie pałeczki kwasu mlekowego, które są nieodzowne również przy produkcji kiszonej kapusty, kiszonych ogórków czy kimchi. Bakterie Lactobacillus przetwarzają obecne w mleku (laktoza) lub warzywach węglowodany na kwas mlekowy. W ten sposób pH danego produktu spada i uniemożliwia namnażanie się szkodliwych bakterii, co wydłuża trwałość danego wyrobu. Mimo iż bakterie kwasu mlekowego kojarzymy przede wszystkim z jogurtem, ich obecność stwierdza się także m.in. w fermentowanych kiełbasach, zakwasie, herbacie kombucha, serze, belgijskim piwie (m.in. lambic) czy fermentowanych zbożach (np. popularny w Ghanie deser z fermentowanej kukurydzy Banku) [1].

Lactobacillus – partner na całe życie

Bakterie kwasu mlekowego towarzyszą nam już od momentu narodzin. Droga, jaką każdy noworodek przebywa, opuszczając łono matki, pozwala mu na kontakt z dobroczynnymi bakteriami, które chronią bezbronny organizm noworodka przed patogenami. Dzieci, które przyszły na świat drogą cesarskiego cięcia są niestety pozbawione tej ochrony, dlatego podlegają znacznie większemu ryzyku infekcji w przyszłości. Ponadto, jak wskazują badania kliniczne, bakterie Lactobacillus mogą ograniczać ryzyko występowania alergii oraz chorób autoimmunologicznych, takich jak reumatoidalne zapalenie stawów czy choroba Leśniowskiego-Crohna.

Pałeczki kwasu mlekowego pełnią w życiu człowieka różnorodne funkcje [2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9, 10, 11, 12]:

  • Zmniejszają ilość laktozy w produktach mlecznych, ułatwiając jej trawienie w jelicie, co zwiększa stopień tolerancji tego rodzaju artykułów spożywczych,
  • Zabezpieczają błonę śluzową jelit, która pełni zarówno funkcję barierową, odpornościową, jak również umożliwia transport mikroskładników odżywczych ze światła jelita do krwiobiegu, a następnie do komórek. Produkowany przez te bakterie kwas mlekowy obniża pH światła jelitowego i utrudnia namnażanie patogenów, a także ich przywieranie do błony śluzowej, zapobiegając w ten sposób rozszczelnieniu jelit,
  • Wiele studiów klinicznych sugeruje, iż bakterie acidofilne mogą zapobiegać oraz eliminować biegunki spowodowane infekcją wirusową bądź bakteryjną, szczególnie u niemowląt i małych dzieci. Przypuszczalnie bakterie te zapobiegają również biegunkom spowodowanym antybiotykoterapią,
  • Niektóre bakterie kwasu mlekowego są w stanie wytwarzać w naszych jelitach związek o nazwie kwas gamma-aminomasłowyGABA, którego obecność przyczynia się do rozluźnienia mięśni gładkich jelit, a tym samym zapobiegać bolesnym skurczom i kolkom,
  • Określone bakterie kwasu mlekowego cechują się zdolnością produkcji beta-fenyloetyloaminy związku, który wpływa na nasze uczucie sytości, a nawet nastrój, dlatego uczeni przypuszczają, iż określone szczepy bakterii kwasu mlekowego mogą wpływać również na naszą sylwetkę i ograniczać depresję czy stany lękowe. Powyższe przypuszczenia potwierdziły badania na myszach,
  • Produkowany przez nie kwas mlekowy z udziałem bakterii Eubacterium hallii może ulegać w jelicie metabolizowaniu do różnych krótkołańcuchowych kwasów tłuszczowych (SCFA) i w ten sposób dodatkowo przyczyniać się do prawidłowego funkcjonowania tego narządu,
  • Dla niektórych bakterii kwasu mlekowego substratem może być również aminokwas L-histydyna, dlatego wybrane bakterie acidofilne przyczyniają się do zwiększenia poziomu histaminy i innych amin biogennych w organizmie. Natomiast należy w tym miejscu podkreślić, iż zdaniem uczonych tak popularne szczepy, jak L. acidophilus, L. lactis czy L. plantarum nie wykazują tego rodzaju aktywności, a nawet mogą przyczyniać się do zmniejszenia poziomu histaminy,
  • Jako dodatek do żywności (E270) wydłuża okres przydatności gotowych wyrobów cukierniczych i ciastek, jak również lemoniad,
  • Dodatek kwasu mlekowego do mydeł, kremów czy płynów do zmywania naczyń w naturalny sposób zwiększa ich właściwości dezynfekujące,
  • W ostatnich latach kwas mlekowy znajduje coraz szersze zastosowanie przy produkcji bioplastiku. Połączenie wielu pojedynczych molekuł kwasu mlekowego prowadzi do powstania związków o nazwie polilaktydy. Wyprodukowane na ich bazie tworzywa cechują się dużą stabilnością a jednocześnie są biodegradowalne,
  • Zapewniają kwaśne pH pochwy oraz okolic intymnych kobiet i ograniczają w ten sposób ryzyko infekcji bakteryjnych lub grzybiczych. Wydzielony przez bakterie acidofilne biofilm stanowi pierwszą linię obrony śluzówki pochwy przed inwazją patogenów. W zdrowej florze kobiecej pochwy dominują właśnie bakterie kwasu mlekowego,
  • Przypuszczalnie, bakterie kwasu mlekowego mogą ograniczać skłonność do autoimmunologicznych reakcji alergicznych, w tym atopowego zapalenia skóry oraz kataru siennego. Efekt ten przynajmniej częściowo przypisuje się zmniejszaniu poziomu immunoglobulin IgE w organizmie pacjentów,
  • Ramię w ramię z bakteriami z rodziny Bifidus, bakterie acidofilne mogą przyczyniać się do zwalczenia infekcji Clostridium difficile, H. pylori lub grzybów z rodzaju Candida,
  • Ponadto, zgodnie z wynikami badań klinicznych jednoczesna suplementacja bakterii z rodziny Lactobacillus oraz Bifidus może skutecznie eliminować zaparcia, w tym zaparcia przewlekłe,
  • Dbając o prawidłowy stan jelit, czyli naszego centrum odpornościowego, bakterie kwasu mlekowego mogą przyczyniać się do ograniczenia ryzyka infekcji, w tym infekcji dróg oddechowych lub przewodu pokarmowego.

Więcej informacji na temat prozdrowotnych właściwości poszczególnych szczepów bakterii z grupy Lactobacillus znajdziesz w innych artykułach, które publikujemy na naszym portalu. Szczególnie polecamy Ci artykuły dotyczące takich szczepów jak: Lactobacillus reuteri.

Dbając o populację bakterii Lactobacillus, dbasz o zdrowie

Ze względu na wyżej wymienione właściwości w tradycyjnym leczeniu zaleca się stosowanie bakterii acidofilnych w przypadku takich zaburzeń jak biegunka (patrz wyżej), problemy trawienne i dyspepsja (wzdęcia, uczucie przelewania, dyskomfort po posiłku). Jak wskazują wyniki testów klinicznych bakterie acidofilne mogą wywierać pozytywny wpływ również u pacjentów z zespołem jelita drażliwego oraz nieswoistym zapaleniem jelit, schorzeniami autoimmunologicznymi, osłabieniem odporności czy nawracającymi infekcjami okolic intymnych, zaburzeniach psychicznych, depresji i wielu innych.

Jak zwiększyć populację bakterii lactobacillus w jelitach?

  • Włącz do diety domowe kiszonki oraz domowy jogurt lub kwaśne mleko, które najłatwiej przygotujesz z niepasteryzowanego mleka (ekologicznego). Fermentowane produkty gotowe takie jak kiszona kapusta, jogurt czy kiszone ogórki są bardzo często poddawane pasteryzacji, która ma na celu wydłużenie trwałości produktu. Niestety pod wpływem działania wysokich temperatur, żywe kultury bakterii ulegają w ten sposób deaktywacji,
  • Zadbaj o dostateczną ilość pożywki dla bakterii kwasu mlekowego, którą oprócz tradycyjnego błonnika może być laktuloza [13]. Laktuloza jest uznawana za prebiotyk i stanowi połączenie galaktozy (składnika cukru mlecznego) z fruktozą (cukrem owocowym). Laktuloza nie podlega strawieniu w jelicie cienkim, a w jelicie grubym przyczynia się do spadku pH i zwiększenia populacji bakterii probiotycznych. Istotnym przeciwwskazaniem do stosowania laktulozy jest nietolerancja galaktozy bądź laktozy
  • W razie potrzeby (na przykład po przebytej antybiotykoterapii, podczas stosowania diety ketogenicznej lub ubogiej w błonnik), sięgnij po wysokiej jakości probiotyczny preparat wieloszczepowy. Wieloszczepowe probiotyki w formie kapsułek lub proszku pozwalają na dostarczenie organizmowi wystandaryzowanej ilości różnych, dobroczynnych szczepów bakterii, w tym bakterii kwasu mlekowego. Tego rodzaju preparaty są korzystne również dlatego, iż dzięki dodatkowi innych szczepów bakterii, np. Bifidus lub Saccharomyces boulardii, synergicznie zwiększają osiągane dzięki nim efekty,
  • Ogranicz spożywane alkoholu oraz zmniejsz ilość tłuszczów zwierzęcych w diecie. To naturalni wrogowie dobroczynnych bakterii jelitowych, w tym również bakterii z rodziny Lactobacillus. Ponadto wyeliminuj ze swojego otoczenia nikotynę (palenie czynne i bierne) [14]. Szkodliwy wpływ na skład naszego mikrobiomu wywiera też brak snu,
  • Włącz do codziennej diety większą ilość przeciwutleniaczy, w tym polifenoli. Zdaniem ekspertów, te naturalne związki chemiczne, ukryte np. w czarnych jagodach, jeżynach, czerwonej cebuli, jarmużu, zielonej herbacie, itp. Mogą pozytywnie wpływać na skład mikroflory jelitowej, w tym zwiększać populację bakterii z rodziny Lactobacillus oraz Bifidus, redukując ilość niekorzystnych dla naszego zdrowia bakterii z grupy Firmicutes [15].

A zatem, jeżeli chcesz zadbać o prawidłowy poziom bakterii kwasu mlekowego w organizmie: wysypiaj się na zdrowie, zamień alkohol na szklankę świeżego domowego jogurtu (bez cukru), a tłuste mięso zastąp burgerami z bogatej w błonnik soczewicy lub ciecierzycy. Fermentuj, kiś, eksperymentuj i ciesz się dobrym zdrowiem na dłużej 🙂

Autor: Sylwia Grodzicka

Bibliografia:

0:00
0:00