Łuszczycowe zapalenie stawów – ŁZS

Łuszczycowe zapalenie stawów – czym jest ta choroba? Skąd się bierze i jak ją leczyć?

Łuszczycowe zapalenie stawów – ŁZS

Nikt na dobrą sprawę nie wie, skąd bierze się łuszczycowe zapalenie stawów. Przypuszczalnie choroba ta wiąże się z deregulacją pracy układu odpornościowego, a pośrednio – zaburzeniami pracy mitochondriów. Jak radzić sobie z ŁZS?

Czym jest łuszczycowe zapalenie stawów?

Łuszczycowe zapalenie stawów zwane również łuszczycą stawową to jedna z możliwych długookresowych komplikacji łuszczycy – choroby autoimmunologicznej. Do klasycznych objawów ŁZS należą:

  • opuchlizna, zaczerwienienie i ból stawów palców, szczególnie stóp,
  • zmienione chorobowo miejsca są ciepłe, a nawet gorące w dotyku,
  • zmiany chorobowe w okolicach paznokci oraz skóry w okolicach stawowych,
  • w badaniach stwierdza się brak czynnika reumatoidalnego (RF),
  • choroba może zaatakować również stawy obwodowe, czemu towarzyszy ból i sztywność stawów, np. krzyżowo-biodrowych,
  • osłabienie apetytu, zmęczenie, obniżenie nastroju.

Ból, sztywność stawów, zmęczenie, utrata łaknienia czy skłonność do depresji sugerują, iż w przypadku ŁZS możemy mieć do czynienia z zakłóceniem pracy mitochondriów – mitochondriopatią. Teorię tę potwierdza również deregulacja pracy układu odpornościowego, jaka towarzyszy łuszczycy stawowej. Nasileniu objawów chorobowych sprzyja stres.

Istotnym czynnikiem ryzyka wystąpienia ŁZS jest otyłość oraz oczywiście sama łuszczyca. Naukowcy przypuszczają, iż w niektórych przypadkach za wystąpieniem ŁZS mogą kryć się czynniki genetyczne, w tym polimorfizmy w obrębie genu HLA-B27 lub genu HLA-Cw061.

Łuszczycowe zapalenie stawów występuje u około 30% pacjentów z łuszczycą2. W miarę upływu czasu, osoby dotknięte tym schorzeniem mogą odczuwać coraz większe trudności z poruszaniem się. Ograniczona mobilność to kolejny czynnik stresowy, który jedynie pogarsza stan chorych, zdanych na silne kortykosteroidy oraz NLPZ. W ramach medycyny klasycznej „złotym standardem” leczenia ŁZS są metotreksat, etanercept i adalimumab. Niestety metotreksat to lek, o którym wiadomo, iż prowadzi do uszkodzeń mitochondriów i zahamowania produkcji energii w organizmie, dlatego warto poszukać innej drogi leczenia. Jak zatem przerwać błędne koło i opanować chorobę w naturalny oraz bezpieczny sposób?

Łuszczycowe zapalenie stawów – podejście mitochondrialne

W pewnym badaniu z 2017 roku okazało się, iż wśród pacjentów z łuszczycą istotnym czynnikiem ryzyka pojawienia się łuszczycy stawowej była depresja3. Jeżeli uwzględnimy tutaj jednocześnie takie czynniki ryzyka ŁZS jak otyłość, płeć (żeńska), występowanie łuszczycy lub ŁZS u innych członków rodziny, palenie papierosów, przebyta trauma, stres lub silna infekcja4 – możemy podejrzewać, iż z genezą choroby wiążą się zaburzenia pracy mitochondriów. Innymi słowy – ŁZS z dużym prawdopodobieństwem należy do spektrum tak zwanych mitochondriopatii.

Dysfunkcyjne mitochondria przyczyniają się do zakłóceń komunikacji w obrębie układu odpornościowego, a tym samym mogą stanowić ryzyko chorób autoimmunologicznych. Wówczas organizm atakuje własne struktury białkowe, uznając je za wrogie.

W takiej sytuacji ratunkiem dla chorego może być próba przywrócenia prawidłowej pracy mitochondriów oraz powstrzymanie rozwoju stanów zapalnych, które nieodmiennie towarzyszą nadmiernej aktywacji układu odpornościowego. Oprócz indywidualnie dostosowanej terapii mitochondrialnej pacjenci powinni też zwrócić szczególną uwagę na ograniczenie w swoim życiu codziennym czynników stresowych i odpowiednie odżywianie.

Dieta w łuszczycowym zapaleniu stawów

Dieta pacjentów z łuszczycą stawową powinna być bogata w przeciwzapalne substancje antyoksydacyjne oraz uboga w takie produkty jak czerwone mięso, tłuste produkty mleczne i oleje bogate w prozapalne kwasy omega-6. Ograniczenie tłuszczów zwierzęcych na rzecz źródeł kwasów tłuszczowych omega-3 może wydłużać okresy remisji choroby i zapobiegać jej dalszemu rozwojowi.

Ponieważ zdaniem naukowców łuszczyca oraz nadwrażliwość na gluten/celiakia mogą mieć wspólne źródło, w celu złagodzenia odczuwanych dolegliwości, możesz spróbować też diety bezglutenowej5. Jeżeli cierpisz na ŁZS, regularnie sięgaj też po produkty bogate w cynk oraz witaminy A (w tym beta-karoten) i E.

Łuszczycowe zapalenie stawów – leczenie i terapia mitochondrialna

Fumaran dimetylu

Kwas fumarowy to jeden z produktów pośrednich mitochondrialnego cyklu Krebsa oraz jeden z produktów cyklu mocznikowego, który odpowiada za neutralizację toksycznego dla komórek amoniaku. Do produkcji kwasu fumarowego w organizmie niezbędne jest m.in. sprawne działanie pewnego enzymu, który wymaga obecności wystarczających ilości witaminy B2 w organizmie.

Jak wykazało badanie z 2020 roku (DIMESKIN 1) pochodna kwasu fumarowego – fumaran dimetylu przynosiła poprawę stanu zdrowia, a także samopoczucia pacjentów, w szczególności dokuczliwego swędzenia6.

Pochodne kwasu fumarowego są uznawane za środek przeciwłuszczycowy już od roku 19597. Jest to kolejna wskazówka na to, iż za łuszczycą oraz łuszczycowym zapaleniem stawów mogą kryć się dysfunkcyjne mitochondria.

Koenzym Q10

Jako substancja mitotropowa, koenzym Q10 (ubichinol) współdecyduje o prawidłowym funkcjonowaniu mitochondriów. Jednocześnie koenzym Q10 wykazuje również właściwości immunomodulacyjne i w istotnym stopniu przyczynia się do regulacji pracy układu odpornościowego. Jednocześnie ze względu na właściwości antyoksydacyjne, koenzym Q10 może ograniczać towarzyszący przewlekłym stanom zapalnym stres oksydacyjny. Zgodnie z wynikami badania z 2008 roku, suplementacja koenzymu Q10 w połączeniu z selenem oraz witaminą E przynosiła widoczną poprawę wśród pacjentów z zaawansowaną łuszczycą8.

Probiotyki

Prawidłowy skład mikrobiomu jelitowego wywiera istotny wpływ na funkcjonowanie układu odpornościowego człowieka. Jak zaobserwowano, wśród pacjentów z łuszczycą i ŁZS często stwierdza się dysbiozę jelitową, a także spadek poziomu ochronnych krótkołańcuchowych kwasów tłuszczowych z kwasem masłowym na czele9. Stanowi to kolejny dowód potwierdzający znaczenie prawidłowej diety dla wystąpienia oraz przebiegu choroby. Pacjenci z ŁZS niejednokrotnie spożywają mniej błonnika a więcej mięsa, tłuszczu oraz produktów zwierzęcych, bogatych w nasycone kwasy tłuszczowe. Tego rodzaju dieta już od dawna kojarzona jest ze wzrostem ryzyka chorób autoimmunologicznych oraz dysbiozy10.

Pewne opublikowane w 2015 roku badanie sugerowało, iż mikrobiom pacjentów z łuszczycą stawową charakteryzuje się ograniczonym zróżnicowaniem flory bakteryjnej i przypomina mikrobiom typowy dla IBD (nieswoistego zapalenia jelit)11.

Przy wyborze produktu probiotycznego kieruj się jego możliwie szerokim składem (tzw. preparaty wieloszczepowe) oraz wysokim stopniem czystości. Warto, aby produkt był wzbogacony również o prebiotyk, czyli pożywkę dla dobroczynnych kultur bakterii.

Kwasy tłuszczowe omega-3

Niemal każdy z nas cierpi z powodu niedoborów kwasów tłuszczowych omega 3. W świecie zachodnim te dobroczynne tłuszcze zostały wyparte z diety przez konkurencyjne omega-6, głównie za sprawą stosowania w produkcji żywności tańszego w produkcji oleju słonecznikowego oraz karmienia zwierząt paszą z wysoką ich zawartością. W ten sposób prozapalnymi kwasami omega-6 wysycone są wszelkie produkty odzwierzęce, szczególnie te z hodowli konwencjonalnych. Nadmiar kwasów tłuszczowych omega-6 w organizmie prowadzi do zwiększonego ryzyka stanów zapalnych, a to z kolei może nasilać ŁZS. Jednocześnie dotychczasowe próby kliniczne sugerowały, iż suplementacja EPA może sprzyjać poprawie stanu zdrowia u osób cierpiących na łuszczycę12,13,14.

Cynk

W badaniu zrealizowanym wśród pacjentów z ŁZS suplementacja siarczanem cynku pozwalała na redukcję opuchlizny zmienionych chorobowo okolic stawowych oraz zmniejszenie podrażnienia skóry15. Na podstawie pewnej szeroko zakrojonej meta-analizy okazało się, iż u sporej części chorych na łuszczycę stawową występuje nadmiar miedzi przy jednoczesnym niedoborze cynku16.

Witamina D3

Jak sygnalizowali autorzy opublikowanego w 2018 roku artykułu naukowego, niedobory witaminy D3 są pozytywnie skorelowane z występowaniem łuszczycy17.

W naszych szerokościach geograficznych niedobory tej witaminy są szeroko rozpowszechnione, co niekorzystnie wpływa nie tylko na nasz układ kostny, lecz również mechanizmy odpornościowe, a także stan skóry. Z jednej strony kalcytriol (aktywna postać witaminy D) pozostaje aktywna jako immunomodulator, z drugiej zaś odpowiada m.in. za proliferację keratynocytów oraz funkcje barierowe skóry18,19. W ramach pewnego badania, jakie przeprowadzono wśród pacjentów z łuszczycą, suplementacja kalcytriolu pozwoliła na zmniejszenie poziomu indeksu PASI aż o połowę w ciągu zaledwie 6 miesięcy19. Przy czym indeks PASI (psoriasis area severity index score) to jedno z narzędzi pomocnych przy ocenie stopnia zaawansowania choroby oraz osiąganych postępów terapeutycznych.

Oprócz umiarkowanego zwiększenia ekspozycji na słońce warto zadbać o prawidłowy poziom tej witaminy w organizmie poprzez dietę (stosunkowo bogate w witaminę D są ekologiczne produkty mleczne, w tym masło, a także żółtka jaj z wolnego wybiegu). Ze względu na potencjalną zawartość mikroplastiku, rtęci metylowanej lub innych metali ciężkich, zrezygnuj ze spożywania ryb na rzecz dobrego, cechującego się wysoką czystością preparatu z witaminą D.

Jak jeszcze mogę wspomóc organizm przy ŁZS?

Oprócz wymienionych wyżej środków, możesz spróbować:

  • suplementacji selenu jako istotnej substancji antyoksydacyjnej,
  • OPC z wyciągu na bazie kory francuskiej sosny nadmorskiej, który przeciwdziała stresowi oksydacyjnemu, jaki towarzyszy przewlekłym stanom zapalnym skóry,
  • ograniczenia kontaktu z czynnikami stresogennymi – modyfikacja stylu życia,
  • zadbaj o prawidłowy poziom witaminy B12 w organizmie,
  • zwróć uwagę na utrzymywanie prawidłowej wagi, a także wyeliminuj nietolerowane przez Ciebie produkty spożywcze.

Autor: Sylwia Grodzicka

Bibliografia:

0:00
0:00