Migrena to schorzenie charakteryzujące się bólem głowy o różnym nasileniu. Najczęściej występuje w postaci napadów bez aury. Jak rozpoznać jej objawy i jak można ją leczyć? Czy genetyka może mieć związek z występowaniem migreny? W tym artykule omówimy najważniejsze informacje dotyczące przyczyn, objawów i metod leczenia migreny oraz różne jej typy.

Jakie są objawy migreny?

Migrena to jedno z najczęstszych zaburzeń neurologicznych, z powodu którego cierpi ponad miliard osób na całym świecie. Liczne badania wskazują, że wysoka zachorowalność dotyczy kobiet oraz młodych ludzi. Cechuje ją epizodyczny ból głowy o umiarkowanym lub ciężkim nasileniu, trwający od 4 do 72 godzin. Ból najczęściej zlokalizowany jest jednostronnie i zwykle towarzyszą mu nudności, nadwrażliwość na światło oraz fonofobia. Dolegliwości mogą być na tyle silne, że uniemożliwiają normalne funkcjonowanie, wykluczają z życia towarzyskiego i zawodowego.¹

Migrena jest chorobą przewlekłą ośrodkowego układu nerwowego, podzieloną na 4 fazy – ostrzegawczą, aurę, silny ból głowy oraz fazę postdromalną. Warto zaznaczyć, że nie każdy, kto cierpi na migrenę, musi przechodzić przez wszystkie fazy. Niektórzy nie doświadczają fazy ostrzegawczej, inni z kolei nie mają do czynienia z aurą, czy fazą postdromalną.

Faza prodromalna (ostrzegawcza) objawia się ziewaniem, problemami z koncentracją, drażliwością, wrażliwością na światło i dźwięk. U ok. 77% pacjentów pojawia się od 24 do 48 godzin przed wystąpieniem bólu.

Aurę doświadcza około 25% przypadków. Objawy neurologiczne rozwijają się stopniowo, w ciągu 15-20 minut i trwają do 60 minut. Najczęściej przybierają postać problemów wzrokowych (mroczki i błyski przed oczami), uczucia mrowienia i drętwienia po jednej stronie ciała. Symptomy te poprzedzają wystąpienie bólu o kilka lub kilkadziesiąt godzin.

Ból migrenowy trwa od kilku godzin do kilku dni, rozpoczynając się w okolicy nadoczodołowej, promieniując do okolicy skroniowej po jednej stronie głowy, a u niektórych także w okolicy stawu szyjnego. Charakterystyczną cechą jest pulsujący ból głowy, zwiększający intensywność w ciągu pierwszych godzin. Często idzie w parze z nudnościami, fotofobią i fonofobią.

Ostatnia faza postdromalna (pomigrenowa), podczas której u pacjentów pojawia się zmęczenie, wyczerpanie, czy obniżenie nastroju, trwa od kilkunastu minut do kilku dni.

Migrena to nie tylko ból głowy. Napady mogą występować zarówno z bólem, jak i bez niego. Wg Międzynarodowej Klasyfikacji Bólów Głowy, schorzenie można podzielić na poszczególne typy, które omówimy poniżej.

Migrena bez aury

Objawia się nawracającymi bólami głowy – co najmniej 5 napadami, trwającymi 4-72h. Wykazuje 2 z następujących cech: pulsujący charakter bólu, umiejscowiony po jednej stronie, umiarkowany do dużego nasilenia, zwiększający się podczas aktywności fizycznej. Towarzyszą temu często nudności/wymioty lub/i nadwrażliwość na światło i dźwięk. ²

Migrena z aurą (podtypy: typowa, typowa z bólem innym jak migrena, lub bez bólu głowy, hemiplegiczna, siatkówki, migrena oczna)

Charakteryzuje się najmniej dwoma nawracającymi napadami przemijających zaburzeń czucia / neurologicznych, które rozwijają się stopniowo i poprzedzają ból głowy (np. zaburzenia widzenia, zaburzenia czucia, zaburzenia mowy i/lub języka, zaburzenia ruchowe, zaburzenia czynności pnia mózgu, zaburzenia czynności siatkówki). Objaw trwa od 5 do 60 minut, występuje jednostronnie i jest specyficzny dla pacjenta. ²

Pozostałe rodzaje migreny

Objawy migreny przewlekłej

Występuje przez co najmniej 15 dni w miesiącu, przez ponad 3 miesiące i wykazuje cechy migrenowe z aurą lub bez aury 8 lub więcej dni w miesiącu. ³

Powikłana migrena

O podtypach:

1. stan migrenowy, w którym ból trwa dłużej jak 72h;
2. aura bez zawału mózgu, utrzymująca się przez tydzień lub dłużej, bez nieprawidłowości w badaniach neuroobrazowych;
3. migrenowy zawał mózgu, z jednym lub więcej uderzeniem aury, pojawiający się z powodu udaru niedokrwiennego mózgu;
4. napad padaczkowy wywołany aurą migrenową.³

Prawdopodobna migrena

Ilość napadów jest mniejsza jak zakładają kryteria.³

Zespoły epizodyczne, które mogą być związane z migreną

Dotyczą zarówno dzieci, jak i dorosłych. Wyróżniamy jej podtypy:

1. nawracające zaburzenia żołądkowo-jelitowe (migrena brzuszna, cykliczne wymioty) – co najmniej 5 napadów z wyraźnymi epizodami bólu brzucha lub/i nudnościami/ wymiotami;
2. napadowy zawrót głowy – zaburzenie charakteryzujące się nawracającymi, krótkotrwałymi napadami zawrotów głowy, występującymi bez ostrzeżenia i ustępującymi samoistnie u zdrowych dzieci. Co najmniej 5 samoistnych napadów, samoistnie, przy jednoczesnym 1 objawie: oczopląs, ataksja, wymioty, bladość, lękliwość;
3. nawracające epizody przechylania głowy na jedną stronę (łagodny napadowy kręcz szyi u dzieci), które ustępują po kilku minutach lub dniach, przy jednoczesnym 1 objawie: bladość, drażliwość, złe samopoczucie, wymioty, ataksja. Jest to choroba niemowląt i małych dzieci, w pierwszym roku życia.

Dodatkowe stany, które mogą również wystąpić u tych pacjentów, obejmują epizody choroby lokomocyjnej i okresowe zaburzenia snu, w tym chodzenie we śnie, mówienie przez sen, lęki nocne i bruksizm.³

Migrena – przyczyny

Mimo znacznego postępu w badaniach, zrozumienie mechanizmów chorobowych migreny nadal pozostaje wyzwaniem. Powszechnie przyjęto, że w jej powstawanie zaangażowane są struktury układu naczyniowego, jak i nerwowego, które spojone nerwem trójdzielnym tworzą funkcjonalny układ trójdzielno-naczyniowy.¹

Wg dr. Bodo Kuklinskiego, migrena jest także wynikiem uszkodzenia szyjnego odcinka kręgosłupa lub odziedziczoną po matce mitochondriopatią.⁴

Dziedziczenie. Czy przyczyną migreny jest mitochondriopatia?

W swojej publikacji Mitochondria. Diagnostyka uszkodzeń mitochondrialnych i skuteczne metody terapii dr Bodo Kuklinski wspomina:

Migrena to rodzaj mitochondriopatii, jaką dziedziczymy ze strony matki. Może wywoływać ją również niestabilność stawu szyjnego. Migrena zwiększa ryzyko depresji, a depresja podnosi ryzyko migreny. Pacjenci leczący się z powodu migreny wykazują także większe zagrożenie niedokrwiennym udarem mózgu. W przypadku tej choroby wyniki badań wykazują także istnienie stresu nitrozacyjnego, przy czym utrzymuje się on nawet w tym okresie, kiedy sam ból nie jest odczuwalny.⁸

Choroby towarzyszące

W podgrupie pacjentów z migreną, pojawia się ryzyko wystąpienia zespołu bezdechu sennego, astmy oskrzelowej, stanów zapalnych zatok przynosowych, POChP, depresji, zaburzeń snu, kataru siennego, udarów mózgu, hipoglikemii, dysfunkcji móżdżku, szybkiej utraty sił, objawów psychosomatycznych, zespołu jelita drażliwego, chrapania, drżenia, skurczów łydek czy insulinooporności.⁴

Biologiczne czynniki wyzwalające migrenę³

Zaburzenia gospodarki hormonalnej – estrogen

Częste zmiany hormonalne, takie jak miesiączka, ciąża czy menopauza, mogą wpływać na pojawienie się migreny. Intensyfikacja napadów może być również związana ze stosowaniem hormonalnych środków antykoncepcyjnych i hormonalnych terapii zastępczych. ⁵

Zaburzenia gospodarki hormonalnej – kortyzol

Jedna z hipotez głosi, że migrena jest wynikiem podwyższonego poziomu kortyzolu, zaś inna, że jego podwyższony poziom w godzinach porannych, może być odpowiedzialny za dobową zmienność ataków migreny. Jednak nie zostało to potwierdzone. ⁵

Zaburzenia gospodarki hormonalnej – hormony tarczycy

Sugeruje się dwukierunkowy związek migreny z niedoczynnością tarczycy. Jedno z badań wskazuje, że może zwiększać ryzyko rozwoju niedoczynności tarczycy. W kolejnym stwierdzono współistnienie migreny i niedoczynności osi podwzgórze-przysadka-tarczyca. ⁵

Metaboliczne czynniki wyzwalające migrenę³

Choć wykazano, że zespół metaboliczny (otyłość brzuszna, podwyższone ciśnienie, zaburzenia przemiany cukrów i tłuszczów) jest jednym z czynników odpowiedzialnych za rozwój i potęgowanie napadów migreny, konieczne jest dalsze prowadzenie badań z udziałem większych grup populacji. ⁵

Reklama

Niestabilność stawu szyjnego – książka Sprawdź

Witamina B12 MSE MAX Sprawdź

Mg-Intercell® Cytrynian magnezu Sprawdź

QuinoMit Q10 Forte MSE Sprawdź

RiboMit Sprawdź

Psychologiczne czynniki wyzwalające migrenę

Dr John Graham, pionier w leczeniu bólów głowy, stwierdził, że „migrena jest chorobą dziedziczną występującą u osób, które mają zarówno nadmierną skłonność do poszukiwania stresu, jak i niedobór fizjologicznej adaptacji do stresu”. Jak się okazało, hipoteza była słuszna. W jednym z badań, dotyczącym częstotliwości różnych czynników wyzwalających migrenę wskazano stres.⁵

Wśród czynników zwiększających prawdopodobieństwo rozwinięcia się migreny, wymienić należy także:

• uzależnienia (w tym alkohol, papierosy, używki),
• zaburzenia snu,
• zmęczenie i wysiłek fizyczny,
• czynniki środowiskowe (jasne światło, gwałtowne zmiany atmosferyczne, zapachy),
• niektóre pokarmy (głównie te zawierające glutaminian sodu, tyraminę lub azotany),
• leki (nitrogliceryna i jej pochodne, histamina, ranitydyna, estrogeny, nifedypina).²

Jak widać, trudno wyodrębnić jeden powód występowania migreny. Od czego zależy intensywność i częstotliwość napadów? Spory wpływ bez wątpienia ma wspomniany styl życia pacjenta, w tym niewłaściwa dieta, chroniczne przemęczenie i stres.

Sposoby leczenia migrenowego bólu głowy

Głównym celem leczenia migreny jest zmniejszenie częstotliwości bólów migrenowych, poprawa reakcji na ich intensywność oraz skrócenie czasu trwania. Skuteczność terapii zależy od odpowiedniego wyboru kierunku działania, czyli zastosowania leczenia doraźnego, które ma na celu likwidację napadów, lub leczenia profilaktycznego, zmierzającego do redukcji ich częstotliwości.

Farmakologiczne leczenie migreny

W łagodnej lub umiarkowanej postaci migreny stosuje się spersonalizowane podejście, zwykle polegające na zastosowaniu niesteroidowych leków przeciwbólowych, takich jak diklofenak, naproksen czy ibuprofen. Natomiast w przypadku silnych napadów, najbardziej skutecznymi lekami przeciwbólowymi są tryptany – agonisty receptorów 5-HT (serotoniny) oraz leki, które hamują działanie peptydu związanego z genem kalcytoniny (CGRP). Nie są one jednak wskazane dla osób z chorobami układu krążenia. ⁶

W leczeniu migreny wykorzystywana jest także toksyna botulinowa A. Stosuje się ją w przypadku nietolerancji lub braku poprawy za pomocą trzech doustnych leków profilaktycznych. Zabieg wykonywany jest przez neurologa, wymaga 31 wstrzyknięć co 3 miesiące, jednak jak każde leki, może wykazywać działania niepożądane, w postaci osłabienia szyi, zaczerwienienia, ciężkości powiek, a nawet bólu głowy.^6,7

Zalecenia terapii mitochondrialnej w przypadku migrenowego bólu głowy

Elementem terapii migreny wg dr. Bodo Kuklinskiego jest kompleksowe podejście z uwzględnieniem mikroskładników odżywczych, w tym koenzymu Q10, witaminy B6 oraz B12. Wskazuje on, że w wielu przypadkach u pacjentów występuje typowe zapalenie włókien nerwowych, które towarzyszy schorzeniu wieloukładowemu. Uwalniany podczas migreny NO, peptydy stanu zapalnego oraz peptyd związany z genem kalcytoniny (CGRP) mogą zostać zablokowane suplementacją witaminy B12 oraz koenzymu Q10, które działając na poziomie mitochondrialnym, skutecznie usuwają bezpośrednią przyczynę choroby.⁴

Migrena to nie tylko ból głowy, to również symptom organicznego schorzenia mózgu, które w zależności od częstotliwości oraz stopnia ciężkości ataków bólu może zakończyć się cichym udarem mózgu. […] Badania wykazały, że wysokie dawki witaminy B12 (200–400 μg dziennie) oraz koenzym Q10 w postaci płynnego olejku to skuteczne środki przeciwko migrenie. […] Suplementacja witaminy B12 jest wskazana przy wszystkich formach podrażnienia nerwu trójdzielnego, a zwłaszcza w przypadku którejkolwiek z następujących dolegliwości: ból głowy, migrena, zapalenie zatok przynosowych, stany zapalne dziąseł, nocna opuchlizna błon śluzowych nosa, napadowe silne bóle zębów, neuralgie nerwu trójdzielnego, obwodowe parestezje twarzy. Niektórzy lekarze od lat podają swoim cierpiącym z powodu migreny pacjentom koenzym Q10 oraz witaminy z grupy B, przede wszystkim wysokie dawki witaminy B6 oraz witaminy B12, co jednocześnie pomaga zapobiec na przykład spadkowi poziomu serotoniny przed menstruacją. Silny spadek poziomu estrogenu oraz serotoniny, do jakiego dochodzi przed menstruacją, powoduje przecież nie tylko zespół przedmiesiączkowy, znany powszechnie jako PMS, lecz może zainicjować również migrenę. Neurolog, który stwierdził u jednej z naszych pacjentek cztery różne rodzaje bólu głowy: migrenę, klasterowy ból głowy, neuralgię nerwu trójdzielnego oraz ból głowy promieniujący od szyi (uwarunkowany uszkodzeniem kręgosłupa szyjnego), natknął się na poważny problem z zaklasyfikowaniem objawów do jednej z ustawowych kategorii. Tymczasem przyczyna wszystkich wymienionych dolegliwości jest jedna: różnorodne jakościowo podrażnienie nerwu trójdzielnego wywołane niestabilnością szyjnego odcinka kręgosłupa. W ramach terapii bólu głowy oraz ataków migreny zawsze należy zwracać uwagę na inne objawy wielonarządowe.⁴

Kilka badań wskazuje na korzyści stosowania magnezu (400–600 mg/dzień) i ryboflawiny (400 mg/dobę) w leczeniu niefarmakologicznym migreny. Dodatkowo, istotnym aspektem w leczeniu migreny jest regularny odpoczynek, zapewniający głęboki, spokojny sen. Jak wskazują badania, tego rodzaju podejście może przekształcić typową migrenę w formę epizodyczną. Utrzymywanie odpowiedniego nawodnienia, unikanie postów, terapie relaksacyjne, takie jak joga i umiarkowane ćwiczenia wykonywane regularnie (40 minut 3 razy w tygodniu) pozwalają osiągnąć większą kontrolę bólu oraz mniejsze spożycie niesteroidowych leków przeciwzapalnych.⁹