Łysienie można zakwalifikować jako chorobę występującą na skalę ogólnoświatową. Co ciekawe, najczęściej dotyka Europejczyków. Dla większości pacjentów rozpoczynający się proces łysienia wiąże się ze stresem, skrępowaniem z powodu zmieniającego się wyglądu oraz wpływa również na poczucie własnej atrakcyjności. Jakie są rodzaje łysienia, co jest jego przyczyną, jakie są pierwsze objawy oraz czy można mu całkowicie zapobiec?

Jak prawidłowo rośnie włos?

Cykl wzrostu włosa składa się z trzech faz: anagenu, katagenu i telogenu. Podczas anagenu, aktywnej fazy wzrostu, w mieszku włosowym następuje intensywny podział komórek, co pozwala na aktywny wzrost włosa. Długość trwania tej fazy zależy od umiejscowienia włosa oraz cech indywidualnych. Anagen włosów na skórze głowy trwa średnio od 2 do 7 lat, zaś na skórze ciała jest zdecydowanie krótszy, między 3 a 6 miesięcy. Po anagenie następuje faza katagenu. Włos przestaje rosnąć, przechodzi w fazę spoczynku i jest wypychany z mieszka włosowego. Podczas telogenu włos wypada z mieszka, w którym zazwyczaj rozpoczyna się nowy proces wzrostu włosa. Uważa się, że średnio włosy rosną 1 cm w ciągu miesiąca. Na skórze głowy około 90% włosów znajduje się w fazie wzrostu. Zaburzenia prawidłowego cyklu włosowego prowadzą do wystąpienia różnych rodzajów łysienia. Utrata więcej niż 100 włosów dziennie jest już kwalifikowana jako łysienie.

Rodzaje łysienia

Najczęściej występujące typy łysienia to plackowate, bliznowaciejące, androgenowe typu żeńskiego i męskiego. Chociaż w każdym rodzaju łysienia dochodzi do utraty włosów, mają one nieco inny przebieg oraz przyczyny.

Łysienie plackowate Alopecia areata – objawy i przyczyny

Charakteryzuje się powstawaniem wyraźnie odgraniczonych od pozostałej części, łysych placków na skórze owłosionej. Dotyka przeważnie skóry głowy, w bardziej zaawansowanych stadiach chory traci także włosy brwi, rzęs i z pozostałych części ciała. Skóra w miejscu objętym procesem chorobowym pozostaje niezmieniona, bez procesów bliznowacenia. Na ten typ łysienia najczęściej cierpią mężczyźni, u których pierwsze objawy mogą pojawiać się przed 30 rokiem życia. Choroba dotyka także dzieci i młodzież, przed 25 rokiem życia. Wśród możliwych przyczyn, odpowiedzialnych za rozwój choroby, wymienia się czynniki genetyczne, immunologiczne oraz emocjonalne:

• genetyczne: łysienie plackowate u około 20 % chorych występuje w wywiadzie rodzinnym;
• autoimmunologiczne: mikrourazy w obrębie mieszków włosowych wywołują kaskadę reakcji immunologicznych. Wzrost aktywności makrofagów i komórek Langerhansa, odpowiedzialnych za fagocytozę, czyli pochłanianie komórek uznawanych za patogeny, powoduje zniszczenia w mieszku włosowym. Faza anagenu zostaje przedwcześnie skrócona, włos wypada i najczęściej nie odrasta;
• emocjonalne: badania wykazują związek między silnymi reakcjami emocjonalnymi, przewlekłym stresem wywołanym istotnymi zmianami w życiu a chorobą. Zaburzenia wydzielania neuropeptydów spowodowane silną reakcją psychiczną mogą pobudzać do działania układ immunologiczny, w efekcie działania którego tworzą się nacieki wokół mieszków włosowych.

Łysienie plackowate nie wpływa na ogólny stan zdrowia fizycznego, jednak szczególnie u młodych pacjentów może negatywnie wpływać na psychikę. W leczeniu stosuje się leki miejscowe, terapię światłem ultrafioletowym, a także terapie immunosupresyjne. Leczenie łysienia plackowatego jest czasochłonne i często nie przynosi efektów. Zdarzają się jednak przypadki, gdzie choroba cofa się samoistnie, najczęściej przy pojedynczych ogniskach łysienia.

Łysienie bliznowaciejące – przyczyny i leczenie

Jest to dość rzadko występujący rodzaj łysienia. Utrata włosów następuje wskutek trwałego uszkodzenia mieszka włosowego. Proces zapalny obejmuje cały mieszek włosowy, łącznie z komórkami macierzystymi. Mieszki zostają wypełnione tkanką łączną włóknistą i stopniowo ulegają zanikowi, pozostawiając blizny. W przypadku tego rodzaju łysienia utrata włosów jest nieodwracalna. Najczęściej objawia się na skórze głowy w okolicy czołowo-skroniowej, w niektórych przypadkach dotyka też skóry pozostałych części ciała. W początkowej fazie tego łysienia pacjenci odczuwają ból i pieczenie w obszarze dotkniętym zapaleniem, czasami występuje też rumień skóry i rogowacenie mieszków włosowych.

Wśród przyczyn łysienia bliznowaciejącego można wyróżnić kilka czynników:

• miejscowe infekcje bakteryjne, grzybicze i wirusowe: w wyniku procesu zapalnego dochodzi do uszkodzenia tkanek i bliznowacenia (np. dermatozy, czyraki, półpasiec);
• genetyczne: choroby genetyczne, upośledzające pracę układu immunologicznego, wskutek czego występują mechanizmy autoagresji, uszkadzające mieszki włosowe (np. choroba Dariera);
• immunologiczne: w przebiegu chorób układu odpornościowego limfocyty identyfikują zdrowe komórki organizmu jako niebezpieczne. Atakują tkanki, wywołując stan zapalny i ich zniszczenie (np. toczeń, twardzina, sarkoidoza);
• nowotworowe: nowotwory skóry lub narządów wewnętrznych, dając przerzuty na skórę, powodują bliznowacenie przez naciekanie na komórki włosa i zastąpienie ich tkanką łączną (np. rak podstawnokomórkowy i kolczystokomórkowy, naczyniaki krwionośne i chłonne, guzy przerzutowe);
• czynniki fizyczne: blizny w obrębie skóry owłosionej powstałe w wyniku urazów mechanicznych, oparzeń chemicznych, słonecznych II i III stopnia, odmrożeń, porażenia prądem elektrycznym.

Z uwagi na wieloczynnikową patogenezę łysienia bliznowaciejącego i częste występowanie chorób współistniejących, leczenie tego schorzenia jest trudne. Nie ma możliwości odwrócenia łysienia z uwagi na trwałe uszkodzenia mieszków włosowych. Można natomiast wdrożyć leczenie zapobiegające postępowi zmian poprzez określenie przyczyn bliznowacenia i leczenie pierwotnej choroby. Oprócz farmakoterapii, rozwiązaniem jest przeszczep włosów, naświetlanie, zabiegi kriomasażu i mezoterapii.

Reklama

B-Kompleks Intercell® Sprawdź

Mito-D3 Witamina D3 w kroplach Sprawdź

Cynkomit MSE Sprawdź

Magnez MSE Sprawdź

Łysienie androgenowe – przyczyny

Głównymi czynnikami odpowiedzialnymi za rozwój łysienia Alopecia androgenica są predyspozycje genetyczne i działanie układu endokrynnego. Androgeny, grupa męskich i żeńskich hormonów płciowych, odpowiada głównie za rozwój narządów rozrodczych i wtórnych cech płciowych oraz wpływa na procesy anaboliczne organizmu. Nadaktywność androgenów wywołuje szereg zaburzeń. W przypadku włosów androgeny powodują miniaturyzację mieszków włosowych, a co za tym idzie skrócenie fazy anagenu i szybsze wypadanie włosów u kobiet i mężczyzn. Enzym obecny w mieszkach włosowych, 5-alfa reduktaza, powoduje przekształcenie testosteronu w dihydrotestosteron. To właśnie ten hormon wywołuje obkurczenie i miniaturyzację mieszków włosowych. Wrażliwość na dihydrotestosteron jest uwarunkowana genetycznie. Co ciekawe, łysienie obejmuje okolice skroni, czoła i środka głowy, zaś skóra potylicy nie jest wrażliwa na działanie androgenów. Łysienie androgenowe to najczęściej występujący typ łysienia u obu płci. Szacuje się, że dotyczy nawet 80% mężczyzn i 42% kobiet, przy czym częściej występuje u pacjentów z chorobą w wywiadzie rodzinnym, a objawy nasilają się wraz z wiekiem.

Objawy łysienia androgenowego typu żeńskiego

Łysienie androgenowe u kobiet objawia się postępującą utratą włosów na szczycie głowy. Skraca się okres aktywnego wzrostu włosa, a wydłuża faza telogenowa. Włosy stają się coraz cieńsze i jaśniejsze, ostatecznie przyjmując postać meszku. Łysienie nasila się po menopauzie, wtedy też może zajmować obszar czołowo-skroniowy. 

Łysienie androgenowe u mężczyzn

U mężczyzn proces łysienia androgenowego przebiega o wiele szybciej, zaczyna się też wcześniej, nawet w wieku 20 lat. Pierwszą oznaką androgenowej utraty włosów jest powstawanie zakoli w okolicy skroni i czoła, które postępuje w kierunku czubka głowy. Włosy stają się cieńsze, jaśniejsze, widocznie przerzedzone. Istnieje 7-stopniowa skala Hamiltona-Norwooda, która określa stopień zaawansowania procesu. Im wyższy stopień, tym większe nasilenie objawów łysienia oraz powierzchnia, jakiej dotyczy.

Leczenie łysienia androgenowego polega na zahamowaniu postępu choroby i stymulacji wzrostu nowych włosów. W farmakoterapii stosuje się preparaty antyandrogenowe, leki rozszerzające naczynia krwionośne, ekstrakty roślinne. Rozpoczęcie leczenia we wczesnych etapach schorzenia daje nadzieję na widoczne efekty kuracji. W zaawansowanych, nieleczonych odpowiednio wcześnie stadiach łysienia, skutecznym rozwiązaniem jest przeszczep włosów.

Z mitochondrialnego punktu widzenia

Mitochondria, jako swoisty magazyn energii komórkowej, są odpowiedzialne za prawidłowy przebieg procesów metabolicznych organizmu. Sprawnie funkcjonujące mitochondria komórek mieszka włosowego produkują energię komórkową, niezbędną do podziałów komórkowych, przez co umożliwiają aktywny rozwój włosa. W badaniach eksperymentalnych na myszach celowo upośledzono działanie mitochondriów. Wykazano, że zaburzenia ich aktywności skutkują siwieniem i wypadaniem włosów oraz ogólnym spowolnieniem zwierząt. Po przywróceniu prawidłowego działania organelli zmiany uległy odwróceniu. Badania te wykazały, że mitochondria mają niezwykle istotny wpływ na stan nie tylko całego organizmu, ale także na cykl wzrostu włosa. Co ciekawe, przyczyny zaburzeń funkcjonowania mitochondriów oraz łysienia są do siebie zbliżone. Stres, niedobory mikro- i makroelementów, współistnienie chorób układowych, czynniki genetyczne zaburzają szlaki metaboliczne mitochondriów, a także przyczyniają się do występowania łysienia.

Leczenie – czy da się całkowicie zapobiec łysieniu?

Odpowiedź na to pytanie nie jest jednoznaczna. Odpowiednio wcześnie rozpoczęte działania mogą spowolnić, zapobiec lub odwrócić procesy łysienia. Od kilku lat możemy zaobserwować dynamiczny rozwój trychologii, dziedziny medycyny i kosmetologii, która zajmuje się diagnozą, profilaktyką i leczeniem chorób skóry głowy. Doświadczony trycholog jest w stanie pomóc pacjentowi z problemem łysienia. Początkiem postępowania terapeutycznego powinna być holistyczna ocena stanu organizmu i stylu życia: uzupełnienie niedoborów makro- i mikroelementów, przyjrzenie się chorobom przewlekłym, usystematyzowanie diety i rytmów okołodobowych, minimalizacja stresu, a także ocena stanu skóry trichoskopem. Kolejnym krokiem jest wprowadzenie dobranej do potrzeb pielęgnacji kosmetycznej skóry głowy i opcjonalnie zabiegów terapeutycznych: peelingu trychologicznego, mezoterapii lub infuzji tlenowej. Bardzo ważnym aspektem, wpływającym na sukces terapii, jest regularność i wytrwałość pacjenta w prowadzeniu codziennej pielęgnacji. W zaawansowanych stadiach łysienia warto zwrócić się o pomoc do lekarza dermatologa i wdrożyć leczenie farmakologiczne lub fototerapię. Rozwiązaniem u niektórych pacjentów dotkniętych łysieniem może być przeszczep włosów.

Aspekt psychologiczny

Utrata włosów wiąże się ze stresem. Z jednej strony, przewlekły stres i trudne emocjonalnie sytuacje (śmierć bliskiej osoby, informacja o groźnej chorobie, nagłe zmiany życiowe) są czynnikiem predysponującym do rozwoju łysienia. Z drugiej strony, samo łysienie powoduje dodatkowy dyskomfort psychiczny. Ciężko ukryć zmianę fryzury i coraz większą łysinę. Chory musi poradzić sobie nie tylko z samą utratą włosów, ale też ze zmieniającym się własnym wyglądem. Niekiedy łysienie jest tylko sytuacją chwilową i po odpowiednim leczeniu włosy odrastają. Niestety często nie da się odwrócić utraty włosów. Frustracja wywołana brakiem efektów leczenia, obniżenie samooceny i poczucia atrakcyjności mogą przyczyniać się do stanów depresyjnych i wycofania społecznego. Dlatego też, leczenie łysienia należy rozpatrzyć holistycznie. Zadbanie o dobrostan psychiczny pomoże uporać się z akceptacją choroby, pacjentowi będzie też łatwiej przejść proces leczenia farmakologicznego.

Sposoby leczenia łysienia i suplementy 

Suplementacja i leczenie w przypadku leczenia powinny być dobrane indywidualnie dla każdego pacjenta, na podstawie aktualnych wyników badań, występujących objawów i niedoborów organizmu. Wśród substancji farmakologicznych najczęściej stosowane są:

• minoksydyl: zwiększa przepływ krwi, przez co stymuluje pracę mieszków włosowych;
• finasteryd: zmniejsza stężenie dihydroksytestosteronu i miniaturyzację mieszków włosowych, stosowany przy łysieniu androgenowym męskim;
• aminaksyl: pochodna minoksydylu o łagodniejszym działaniu.

Substancje naturalne i suplementy zalecane przy terapii łysienia to:

• wyciągi roślinne z ziela skrzypu, pokrzywy, kozieradki, rumianku, ekstrakt z korzenia żeń-szenia i tataraku: zawierają naturalne flawonoidy, witaminy i minerały. Działają wzmacniająco na mieszki włosowe, mają właściwości antyseptyczne, wspomagają wzrost włosa;
• biotyna: inaczej witamina B7, bierze udział w produkcji keratyny, białka budującego włosy;
• cynk: reguluje pracę gruczołów łojowych, jest składnikiem niezbędnym do produkcji keratyny;
• witamina D3: wpływa na stan skóry, jej prawidłowe funkcjonowanie i pracę gruczołów łojowych;
• magnez: umożliwia optymalną pracę mitochondriów i wytwarzanie przez nie energii ATP, co pośrednio przekłada się na aktywny wzrost włosa.

Istotne, aby przy wyborze suplementów i leków kierować się rzeczywistymi niedoborami organizmu. Dobrze dobrana terapia, wykonana po analizie wyników badań laboratoryjnych, najlepiej w porozumieniu z doświadczonym lekarzem lub trychologiem, przynosi widoczne efekty. W niektórych przypadkach uzupełnienie brakujących mikro- i makroelementów wystarcza, aby organizm zaczął poprawnie funkcjonować, co bezpośrednio wpływa na zahamowanie łysienia.

Podsumowując

Łysienie jest schorzeniem wieloaspektowym. Wymaga od chorego cierpliwości, wytrwałości w diagnozie i leczeniu, nauki samoakceptacji. Holistyczna ocena możliwości leczenia wraz z zadbaniem o dobrostan psychiczny pomoże pacjentom w radzeniu sobie z tą chorobą.