W 2018 roku rak jelita grubego był w Polsce trzecim co do częstości występowania nowotworem złośliwym u mężczyzn i drugim u kobiet. Jednocześnie nasz kraj plasuje się na jednym z ostatnich miejsc w Europie pod względem wskaźnika 5-letnich przeżyć dla chorujących na niego pacjentów¹. Wiąże się to przede wszystkim z późną diagnostyką oraz towarzyszącymi nowotworowi przerzutami.

Rak jelita grubego — jak często daje przerzuty?

Rak jelita grubego lokalizuje się najczęściej w odbytnicy (30–50%), nieco rzadziej rozwija się w dalszych częściach jelita grubego: esicy (15–20%), wstępnicy (14%), poprzecznicy (9%) i zstępnicy (6%). Stanowi on jeden z najczęściej występujących nowotworów złośliwych na świecie. Jego wysoka śmiertelność jest związana z wysoką tendencją do powstawania przerzutów. Odległe przerzuty do innych organów są obserwowane nawet u 25% pacjentów w momencie postawienia pierwszej diagnozy, a z czasem rozwijają się u połowy pacjentów cierpiących na raka jelita grubego^2,3. U niektórych z nich mogą to być przerzuty do pojedynczego organu z możliwością przeprowadzenia jego resekcji (wycięcia obszaru objętego nowotworem). Niestety powszechne jest także i trudniejsze w leczeniu, występowanie przerzutów w obrębie wielu narządów².

Najczęściej rak jelita grubego daje przerzuty do: wątroby (około 50% pacjentów), węzłów chłonnych, płuc, jamy otrzewnej, kości, mózgu i innych narządów.²

Jako pierwsze, jeszcze w 3. stadium zaawansowania raka jelita grubego, mogą się pojawiać przerzuty do węzłów chłonnych. Obecność komórek nowotworowych w innych organach obserwowana jest zazwyczaj już w 4. stadium choroby.

Leczenie przerzutów raka jelita grubego

Największą rolę w terapii raka jelita grubego z przerzutami stanowi leczenie chirurgiczne, polegające na wycięciu chorobowo zmienionych obszarów wraz z marginesem zdrowych komórek. W celu zmniejszenia ryzyka wystąpienia nawrotów choroby często towarzyszy mu uzupełniająca chemioterapia. Wraz z rozwojem terapii celowanych możliwe jest także leczenie z wykorzystaniem przeciwciał monoklonalnych. Są to leki ukierunkowane np. na hamowanie przebiegu szlaków regulujących przekazywanie sygnałów inicjujących proces proliferacji lub migracji komórek nowotworowych, które charakteryzują się mniejszymi skutkami ubocznymi dla całego organizmu. Należą do nich leki takie jak: bewacyzumab, cetuksymab, panitumumab, aflibercept i regorafenib. Leczenie z ich wykorzystaniem wymaga jednak wysokich nakładów finansowych, utrudniona jest także prawidłowa klasyfikacja pacjentów i dobór odpowiedniego leku³.

Stosowane w leczeniu raka jelita grubego oraz profilaktyce jego nawrotów leki onkologiczne niosą za sobą wiele działań niepożądanych, związanych między innymi z hamowaniem aktywności kompleksów mitochondrialnych. Dla pacjentów stosujących chemioterapię, na poprawę jakości życia i skuteczności leczenia dr Bodo Kukliński zaleca suplementację selenu oraz korektę niedoborów innych, niezbędnych do prawidłowego funkcjonowania mitochondriów składników: magnezu, witaminy D, witaminy K, kwasów tłuszczowych omega-3, witaminy B2, manganu, miedzi oraz cynku. W przypadku pacjentów, u których standardowe leczenie jest nieefektywne lub z różnych powodów rezygnują z jego podjęcia z pomocą mogą przyjść także terapie alternatywne. Dr Kukliński zauważa, że w wielu przypadkach raka z przerzutami (nie tylko jelita grubego) obiecujące wyniki przynoszą terapie wykorzystujące inne substancje, m.in. DCA (kwas dichlorooctowy) i stosowany w leczeniu malarii artenusat, o których można przeczytać więcej w jego książce „Mitochondria. Diagnostyka uszkodzeń mitochondrialnych i skuteczne metody terapii”. Niezbędne jest jednak poprzedzenie terapii odpowiednimi badaniami krwi, pozwalającymi na dobór substancji w oparciu o ocenę wrażliwości komórek nowotworowych na jej działanie⁴.

Rokowania w przypadku przerzutów do węzłów chłonnych przy raku jelita grubego

Pod względem wskaźnika 5-letnich przeżyć, Polska zajmuje niechlubne ostatnie miejsce w Europie. Podczas gdy w krajach rozwiniętych wynosi on około 65% (63% dla raka okrężnicy, 68% dla raka odbytnicy), w Polsce w pierwszej dekadzie XXI wieku było to 47,6% dla mężczyzn i 49,1% dla kobiet^3,5. Znacznie gorzej wyglądają rokowania dla pacjentów chorujących na raka jelita z odległymi przerzutami, np. do węzłów chłonnych – w tym przypadku kolejne 5 lat przeżywa zaledwie 15% chorych⁵.

Reklama

Fiber-Intercell® błonnik z gumy guar Sprawdź

Mikrobiom-Intercell® Sprawdź

Dietoterapia w nowotworach Sprawdź

Rak jest chorobą środowiskową Sprawdź

Profilaktyka i monitorowanie przerzutów do węzłów chłonnych u chorych na raka jelita grubego

Rak jelita grubego jest nowotworem, którego powstaniu może sprzyjać wiele różnych czynników. Są to nie tylko predyspozycje genetyczne (osoby, w rodzinie których rozpoznano wcześniej raka okrężnicy lub odbytnicy, z rodzinnym zespołem polipowatości lub dziedziczną gruczolakowatością niepolipowatą oraz z przewlekłą zapalną chorobą jelita grubego), ale także czynniki ryzyka związane z prowadzonym stylem życia. Należą do nich m.in.:

• palenie tytoniu,
• nadwaga lub otyłość,
• spożywanie w nadmiernych ilościach tłuszczów i alkoholu,
• brak regularnej aktywności fizycznej,
• dieta bogata w czerwone i przetworzone mięso (wysoka zawartość związków N-nitrozowych),
• dieta uboga w błonnik,
• cukrzyca,
• infekcja Helicobacter pylori oraz Fusobacterium spp.³

Istotne są także regularne badania pozwalające na wczesne wykrycie nowotworu. W przypadku raka jelita grubego należą do nich przede wszystkim badanie per rectum oraz kolonoskopia z pobraniem wycinków błony śluzowej jelita grubego. Badania przesiewowe zaleca się wszystkim pacjentom obciążonym wywiadem rodzinnym oraz powyżej 50. roku życia u osób bez obciążającego wywiadu rodzinnego³. Jak już wspomniano, przerzuty do węzłów chłonnych mogą stanowić jeden z pierwszych objawów choroby, pojawiający się jeszcze przed wejściem nowotworu w 4. stadium zaawansowania. Ich wykrycie oraz skuteczna terapia mogą więc znacząco poprawić rokowania pacjenta.

Dlaczego przerzuty raka jelita grubego są tak groźne?

Nowotwory złośliwe jelita grubego charakteryzują się bardzo wysoką śmiertelnością i rokowaniami 5-letniego przeżycia rzędu kilkunastu procent. Czyni to je jednymi z najgroźniejszych nowotworów na świecie. Przerzuty raka jelita grubego nie tylko znacząco utrudniają leczenie. Negatywnie rzutują na jakość życia, ale także znacząco skracają przeżywalność chorych^1-3. Istotna jest więc profilaktyka i wdrożenie działań pozwalających na zmniejszenie ryzyka rozwoju choroby. W szczególności odpowiednich modyfikacji w diecie i stylu życia oraz regularnego korzystania z badań przesiewowych.