Urazy kręgosłupa szyjnego ‒ następstwa, powikłania i objawy

W życiu każdego człowieka mogą się zdarzyć różne wypadki. Nie zawsze zdajemy sobie sprawę, jakie niosą konsekwencje. Jakie choroby i dolegliwości mogą wystąpić po urazie odcinka szyjnego?

Odcinek szyjny jest bardzo wrażliwą częścią kręgosłupa. To właśnie tutaj przebiegają ważne naczynia i nerwy. Jeżeli dojdzie do urazu, to objawy często umiejscowione są w wielu układach organizmu. Warto sprawdzić, na co zwrócić uwagę po przebytej kontuzji i jakie symptomy mogą wiązać się z niestabilnością szyjną.

Urazy kręgosłupa szyjnego — przyczyny

Najczęstsze urazy kręgosłupa szyjnego są spowodowane:

  • wypadkiem komunikacyjnym,
  • upadkiem z wysokości,
  • skokiem do wody,
  • dźwiganiem ciężkich przedmiotów,
  • przeciążeniami i kontuzjami sportowymi (m.in. w aktywnościach zimowych, siłowych i drużynowych),
  • sumowaniem mikrourazów,
  • poślizgnięciem się na lodzie lub na mokrej podłodze,
  • przeciążeniami związanymi z pracą zawodową.

Mechanizm powstania urazu może mieć różną siłę i zasięg, stąd też konsekwencje i następstwa uszkodzenia występują w odmiennej formie i nasileniu.1,2

Objawy urazów kręgosłupa szyjnego

Objawy mogące wystąpić po urazie obejmują reakcje miejscowe i ogólne. Do całokształtu dolegliwości, które pojawiają się bezpośrednio po zadziałaniu czynnika uszkadzającego, zalicza się:

  • ból odcinka szyjnego (u wielu pacjentów promieniujący od karku do potylicy, skroni, czoła, twarzy, ramion, a nawet wzdłuż całych rąk, aż do palców),
  • osłabienie siły mięśniowej (najczęściej słabsze stają się nagle mięśnie rąk, ale niedowład może wystąpić również w obrębie kończyn dolnych),
  • porażenie czterokończynowe (poważne powikłanie, do którego dochodzi na skutek uszkodzenia rdzenia kręgowego w części szyjnej), objawiające się m.in. brakiem możliwości poruszania rękami i nogami,
  • bóle i zawroty głowy (mogą przypominać dolegliwości migrenowe lub zatokowe),
  • nudności, wymioty,
  • zaburzenia wzroku (ubytki w polu widzenia, plamy, niewyraźny obraz),
  • osłabienie słuchu, szumy uszne.

Urazy kręgosłupa (odcinka szyjnego) i ich następstwa mogą generować objawy utrzymujące się przez długi okres lub nawet towarzyszące pacjentowi na stałe.

W przypadkach takich jak urazy kręgosłupa szyjnego pierwsza pomoc powinna być prawidłowo poprowadzona, aby nie nasilić bólu i innych objawów. Jeżeli pacjent zgłasza powyższe symptomy ważne jest, aby do przyjazdu zespołu ratowniczego dążyć do unieruchomienia szyi w jednej pozycji (w taki sposób, aby głowa znajdowała się w linii tułowia), co pomoże zapobiec pogłębieniu uszkodzenia.3,4

Diagnostyka, czyli w jaki sposób bada się urazy kręgosłupa szyjnego?

W diagnozowaniu pacjenta po uszkodzeniach odcinka szyjnego postępowanie jest podyktowane przez szczegółowe wytyczne. Jeżeli osoba poszkodowana jest przytomna i może mówić, zaczyna się od wywiadu, w celu uzyskania informacji dotyczących przyczyn i okoliczności wystąpienia wypadku. Podając mechanizm, który spowodował kontuzję (np. uraz kręgosłupa szyjnego po upadku), specjalista otrzymuje ważne informacje dotyczące możliwości, jakie wykorzysta przy badaniu przedmiotowym. Ważne jest także pytanie o wszystkie występujące objawy.

Kolejnym krokiem jest ocena palpacyjna, którą dokładnie i ostrożnie wykona lekarz neurolog, neurochirurg, ortopeda, a w następnym etapie, przed rozpoczęciem usprawniania, fizjoterapeuta lub osteopata. Diagnozowanie manualne polega na sprawdzeniu stanu tkanek miękkich. Po wykluczeniu przeciwwskazań wykonuje się także specjalne testy (np. oceniające więzadła i inne elementy układu ruchu). Warto jednak pamiętać, że początkowo ich wykonanie może być niemożliwe i niewskazane ze względu na masywne uszkodzenie struktur. Całość uzupełniają prześwietlenia, pozwalające potwierdzić lub wykluczyć m.in. złamanie kręgów. Pacjent przechodzi także badanie neurologiczne, okulistyczne i laryngologiczne.

Wszystkie informacje uzyskane w czasie tak prowadzonej diagnostyki będą niezbędne do zaplanowania leczenia i fizjoterapii. Jeżeli pacjent zgłasza uraz kręgosłupa szyjnego, rehabilitacja powinna być również poprzedzona dokładną diagnostyką. Dzięki temu zastosowane ćwiczenia będą bezpieczne, a terapia osoby po wypadku przyniesie lepsze efekty.5

Choroby i dolegliwości wynikające z urazów kręgosłupa szyjnego

Niestabilność kręgosłupa szyjnego nabyta m.in. na skutek urazu może mieć poważne konsekwencje. Wśród nich wymieniane są:

  • zaburzenia rytmu serca i ciśnienia tętniczego,
  • problemy neurologiczne (deficyty czuciowe i ruchowe, drętwienia kończyn, osłabienie siły mięśniowej, niedowłady),
  • dolegliwości gastrologiczne (np. zaburzenia czynnościowe pracy układu pokarmowego, niestrawność),
  • problemy z układem oddechowym,
  • zmęczenie, osłabienie,
  • zaburzenia koncentracji uwagi,
  • dysfagia (utrudnione przełykanie),
  • nadwrażliwość na różnorodne bodźce, podatność na stres,
  • pogorszenie działania układu odpornościowego,
  • zmiany skórne,
  • uszkodzenie narządu wzroku,
  • problemy z zatokami,
  • ból innych odcinków kręgosłupa (piersiowego oraz lędźwiowego), a także stawów obwodowych.3,4

Następstwa urazów kręgosłupa szyjnego

Kontuzje w obrębie odcinka szyjnego mogą skutkować:

  • porażeniem kończyn (pacjent nie ma możliwości wykonania ruchu ręką ani nogą),
  • uszkodzeniem ośrodka krążenia i oddychania (w zależności od stopnia podrażnienia, pojawiają się problemy z sercem i naczyniami krwionośnymi),
  • uszkodzeniami kostnymi, takimi jak np. złamania kręgów lub kręgozmyk (wysunięcie kręgu ku przodowi albo w tył),
  • zerwaniem, naderwaniem lub naciągnięciem więzadeł,
  • uszkodzeniem mięśni przykręgosłupowych (przez co nie spełniają prawidłowo swojej funkcji stabilizacyjnej).

W ciężkich przypadkach pacjent po urazie, zależnie od jego rozległości, początkowo przebywa w pozycji leżącej. Na tym etapie prowadzone jest intensywne leczenie, a chory jest poddawany wielokierunkowej terapii (logopedycznej, rehabilitacyjnej i psychologicznej). Następnie, jeżeli zostało zachowane napięcie mięśni w obrębie tułowia i pacjent potrafi utrzymać pozycję siedzącą ‒ jest wożony na wózku inwalidzkim.

Lżejsze urazy odcinka szyjnego kręgosłupa mogą mieć także uciążliwe następstwa. Wielu pacjentów po takim uszkodzeniu zgłasza stałe lub nawracające dolegliwości, z których najczęstsze to bóle i zawroty głowy, zaburzenia równowagi, nudności i arytmia serca.

Część zdarzeń wywołujących kontuzje szyjne to stany nagłe (takie jak np. urazy komunikacyjne kręgosłupa szyjnego), jednak są też czynniki, którym warto się przyjrzeć, aby zmniejszyć ryzyko poważnego uszkodzenia odcinka szyjnego. Przykładowo, należy dbać o ergonomię pracy i czynności codziennych, a także o stabilizację kręgosłupa szyjnego, m.in. przez wykonywanie ćwiczeń izometrycznych (po wykluczeniu przeciwwskazań). Należy pamiętać także o higienie snu i prawidłowym doborze poduszki oraz materaca. Pozwoli to stworzyć lepsze warunki dla funkcjonowania kręgosłupa. Unikanie sportów ekstremalnych i mocno przeciążających, a także antypoślizgowe obuwie to sposoby, dzięki którym również można zmniejszyć prawdopodobieństwo powstawania przeciążeń lub masywnego urazu i jego następstw.

Bibliografia:

0:00
0:00