Endometrioza to przewlekła i bardzo złożona choroba o podłożu zapalnym. To stan, w którym błona śluzowa macicy, czyli endometrium, znajduje się poza nią i może pojawić się w innych narządach, takich jak jajniki, jajowody, a w niektórych przypadkach nawet w pęcherzu moczowym, w nerkach, jelitach, otrzewnej czy w płucach.

Z tego powodu, że nie powinna pojawiać się w tych miejscach, powoduje silną reakcję układu immunologicznego oraz przewlekły stan zapalny. Guzy endometrialne mogą być różnej wielkości i powodować liczne dolegliwości. Zdarza się, że endometrioza przebiega bezobjawowo i jest mniej inwazyjna. Choroba jest ściśle związana z hormonami, głównie z estrogenami, a także, jak każdy rozległy stan zapalny, z zaburzeniem pracy mitochondriów. Niestety endometrioza jest wykrywana zazwyczaj w późnym stadium, ze względu na problemy diagnostyczne, które mogą wskazywać na inne choroby. Winny może być również niski poziom edukacji w zakresie tej choroby. Często od wystąpienia pierwszych objawów, do rozpoznania choroby mija od 7 do nawet 12 lat. Pierwsze symptomy mogą pojawić się już u miesiączkujących nastolatek, u których pojawiają się bardzo bolesne miesiączki i owulacje.

Najczęstszymi objawami endometriozy są:

• bóle zlokalizowane w obrębie podbrzusza,
• bolesne miesiączki,
• bolesna owulacja,
• nudności, wymioty,
• obfite, bolesne i długotrwałe krwawienie miesiączkowe,
• zaparcia lub biegunki,
• wzdęcia,
• zmęczenie, anemia,
• obniżenie nastroju,
• zaburzenia snu,
• dyspareunia, czyli odczuwanie bólu w trakcie stosunku,
• bezpłodność,
• zespół jelita drażliwego,
• bóle w okolicach odcinka krzyżowego kręgosłupa,
• ból w czasie wypróżniania się,
• obniżenie nastroju, depresja.

Nie ma jednoznacznej odpowiedzi na to, jakie są przyczyny endometriozy. Przypuszcza się, że jest to choroba wieloczynnikowa, na którą składać się mogą zaburzenia pracy układu immunologicznego, zaburzenia pracy wątroby i metabolizmu estrogenów, przewlekły stres, traumy, narażenie na toksyny w tym metale ciężkie, genetyka, przetworzona żywność, przewlekły stan zapalny w organizmie, infekcje wirusowe, pasożytnicze czy bakteryjne. Coraz więcej mówi się o podłożu genetycznym endometriozy, ale epigenetyka wyraźnie wskazuje na to, że ekspresję genów związaną z chorobami przewlekłymi można wyciszać lub aktywować, w zależności od warunków i czynników środowiskowych.

Najważniejszą rolą indywidualnie dobranej suplementacji oraz diety w endometriozie jest zmniejszanie i wyciszenie stanów zapalnych, poprawa metabolizmu estrogenów, usprawnienie detoksykacji wątroby, poprawa pracy jelit i zapobieganie dysbiozy, działanie antyoksydacyjne, relaksacyjne oraz wzmocnienie pracy mitochondriów.

Ogólne zasady odżywiania przy endometriozie

W przypadku endometriozy, to co wybierasz każdego dnia jako pokarm ma ogromne znaczenie i przekłada się na intensywność odczuwania bólu lub jego łagodzenie. Niestety dieta zachodnia, przetworzona będzie nasilała stany zapalne, a co za tym idzie również dolegliwości bólowe.

Dieta powinna być przeciwzapalna, wysokoodżywcza, o niskim indeksie glikemicznym, śródziemnomorska, z ograniczeniem żywności przetworzonej, przemysłowej i z ograniczeniem cukrów prostych. Pokarmy, które zjadasz powinny być kolorowe, pełne warzyw bogatych w antyoksydanty.

Postaw na wysokiej jakości białko pochodzące z mięsa najwyższej jakości, jaj, strączków, ryb, bez metali ciężkich. Obserwuj swój organizm, gdyż niektóre kobiety nie tolerują jaj, strączków czy warzyw z rodziny psiankowatych (ziemniaki, pomidory, bakłażany). Wyeliminuj pokarmy, na które masz alergie bądź nietolerancje pokarmowe.

Często wykluczenie glutenu (przynajmniej tego z pszenicy) i nabiału poprawia samopoczucie kobiet chorych na endometriozę. Możesz poszukać innych rozwiązań i zamiast pszennych produktów wprowadź orkisz św. Hildegardy lub inne prastare odmiany zbóż, ewentualnie żyto z upraw ekologicznych. Wprowadź kasze, takie jak amarantus, komosa ryżowa, kasza jaglana czy gryczana niepalona. W celu pozbycia się związków anty-odżywczych i lektyn powinnaś moczyć strączki, nasiona i orzechy oraz płukać je pod bieżącą wodą.

Staraj się kupować mięso i warzywa od lokalnych dostawców. Jedz świeże produkty i sezonowe.

Pij duże ilości wody mineralnej średniozmineralizowanej niegazowanej. Staraj się kupować wodę w szklanych butelkach lub załóż w domu odpowiedni filtr. W celu uzupełnienia elektrolitów, do wody możesz dodawać szczyptę soli kłodawskiej.

Unikaj smażenia i grillowania. Dieta powinna być lekkostrawna. Wprowadź gotowanie, również na parze, w wolnowarze czy pieczenie.

Wprowadź błonnik w postaci warzyw i produktów pełnoziarnistych. Pamiętaj, że przy zwiększonej podaży błonnika należy zwiększyć ilość wypijanej wody. Jeśli endometriozie towarzyszy IBS, czyli zespół jelita drażliwego lub zespół SIBO, skonsultuj ze specjalistą ilość błonnika wprowadzonego do diety, czy suplementację prokinetykami. W niektórych przypadkach sprawdza się wprowadzenie na kilka tygodni diety Low FODMAP, czyli z ograniczeniem węglowodanów fermentujących.

Istotne jest, aby poprawić pracę i detoksykację wątroby, która jest główny organem metabolizującym estrogeny, poprawić pracę jelit i zregenerować błonę śluzową jelit i żołądka, uzupełnić dobroczynną florę bakteryjną, zmniejszyć stany zapalne, zmniejszyć objawy bólowe, uzupełnić niedobory żywieniowe i zmniejszyć stres oksydacyjny. Warto również rozważyć diagnostykę w kierunku infekcji i postarać się je wyeliminować.

Pożyteczne bakterie zapobiegają reaktywacji i ponownej absorpcji estrogenów, co wiąże się ze zmniejszeniem ich działania nasilającego rozrost endometriozy. Wprowadź kiszonki i produkty fermentowane.

Dużą rolę w promowaniu stanów zapalnych odgrywa w endometriozie tkanka tłuszczowa, która sama wytwarza cytokiny prozopalne. Zaleca się w takim przypadku wprowadzić zmiany w nawykach żywieniowych oraz umiarkowaną aktywność fizyczną, tak aby zmniejszyć BMI, a przede wszystkim pozbyć się tkanki tłuszczowej trzewnej. Wspaniale sprawdzi się codzienny spacer szybkim krokiem, pływanie, jazda na rowerze, pilates, joga, taniec. Dobierz aktywność fizyczną do swojego stanu zdrowia i preferencji. To ma być przyjemność, a nie przykry obowiązek.

Czego unikać w diecie przy endometriozie?

W pierwszej kolejności należy wyeliminować produkty, na które mamy alergie czy nietolerancje pokarmowe. Należy uwzględnić również alergie krzyżowe.

W diecie przy endometriozie należy wyeliminować :

• alkohol (od czasu do czasu dopuszczalna jest lampka czerwonego wytrawnego wina),
• produkty przetworzone,
• produkty bogate w tłuszcze trans,
• przetworzone oleje roślinne,
• produkty z puszek, produkty gotowe, zafoliowane,
• napoje gazowane, energetyki, soki owocowe,
• fast foody, produkty zawierające sztuczne dodatki oraz syrop glukozowo-fruktozowy,
• słodziki,
• pszenicę, soję, kukurydzę (są mocno przetwarzane i spryskiwane herbicydami i pestycydami),
• cukier rafinowany, słodycze, pączki, drożdżówki, batony,
• słone przekąski, chipsy, paluszki, solone orzeszki arachidowe,
• mięso z hodowli, które jest nastrzykiwane antybiotykami i hormonami,
• mleko i nabiał, pochodzące od krów nastrzykiwanych hormonami,
• mielonki, wędzonki, mięso i wędliny pakowane próżniowo,
• kofeinę, która może nasilać stany lękowe (nadmiar nie jest zalecany, ale jeśli pacjentka dobrze toleruje kawę, może pić 2 filiżanki dziennie, najlepiej z ekspresu przelewowego lub ciśnieniowego z dodatkiem cynamonu cejlońskiego),
• nabiał i gluten w przypadku nietolerancji lub złego samopoczucia – zalecam jednak nabiał krowi zastąpić kozim i owczym (zamiast pszenicy można wprowadzić prastare odmiany orkiszu lub żyto ekologiczne),
• warzywa z rodziny psiankowatych – pomidory, ziemniaki, papryka, cukinia i bakłażany (warzywa psiankowate mogą stymulować układ odpornościowy),
• jaja – w przypadku kiedy źle je tolerujesz.

Pomocne może być prowadzenie przez pewien czas dzienniczka żywieniowego, z uwzględnieniem dolegliwości bólowych czy ze strony jelit.

Znaczenie kwasów tłuszczowych

Ogromne znaczenie w endometriozie ma podaż kwasów tłuszczowych Omega 3, w tym EPA i DHA. Zmniejszają one stany zapalne, hamują działanie enzymów, które przyspieszają przemianę kwasu arachidonowego do cząsteczek prozapalnych. Oprócz tego dobroczynnie działają na układ nerwowy, mózg czy układ krwionośny.

Należy wprowadzić do diety tłuste ryby z połowów z czystych wód, olej z wiesiołka, oliwę z oliwek, siemię lniane, orzechy, olej z rokitnika, olej kokosowy, olej rydzowy, olej z ostropestu czy olej z awokado. Należy bezwzględnie wyeliminować przemysłowe oleje w plastikowych butelkach, takie jak olej rzepakowy czy słonecznikowy. Ważne aby były to oleje tłoczone na zimno, z upraw ekologicznych. Po otwarciu należy przechowywać je w lodówce. Lepszym rozwiązaniem jest kupowanie olejów roślinnych w mniejszych butelkach, żeby się nie utleniały i zachowały swoją świeżość.

Reklama

Cynk dwuwartościowy MSE Sprawdź

Silymarin-Intercell® Sprawdź

CurcuZym-Intercell ® Kurkumina Sprawdź

B-Komplex MSE Sprawdź

EnzOmega ® MSE Sprawdź

Warzywa i owoce w diecie przy endometriozie

Warzywa i owoce, to bogactwo antyoksydantów. Będą one zmniejszały stres oksydacyjny przez eliminowanie wolnych rodników. Są również bogate w witaminy i minerały. Owoce należy wybierać te o niższym indeksie glikemicznym, aby nie podwyższać nadmiernie poziomu glukozy we krwi i co za tym idzie insuliny. Lepiej jest zjeść owoce lub zrobić odżywczy koktajl, niż wyciskać soki owocowe. Polecam natomiast soki warzywne z marchwi, selera, buraka, natki pietruszki. Ważne, aby owoce i warzywa były nie pryskane, najlepiej bio. Wspaniale sprawdzą się jako dodatek do potraw świeże i suszone zioła.

Z owoców rekomenduje się głównie owoce jagodowe, o ciemnych skórkach (borówki, jagody, czarna porzeczka, maliny, truskawki, aronia). Warzywa pomarańczowe, żółte, fioletowe, bogate w karetonoidy oraz warzywa liściaste zielone bogate w chlorofil, witaminę C i kwas foliowy.

Warzywa krzyżowe, takie jak kapusta, brukselka, brokuł, jarmuż, kalarepa, kalafior zawierają sulforafan i indolo 3 karbinol. Działają anty-nowotworowo, zapobiegają mutacjom i wspierają metabolizm estrogenów.

Dla odbudowy flory bakteryjnej warto wprowadzić żywność fermentowaną, kiszonki, jogurty, maślanki.

Porcja błonnika z warzyw i produktów pełnoziarnistych usprawni perystaltykę jelit i będzie stanowić pożywkę dla pożytecznej flory bakteryjnej.

Polecam jeść sezonowo i wybierać warzywa jak najmniej pryskane. Jeśli nie masz możliwości zaopatrywania się w żywność ekologiczną, to postaraj się wymoczyć warzywa i owoce w occie jabłkowym bio, a następnie w sodzie oczyszczonej. Następnym krokiem jest umycie ich pod bieżącą wodą i dokładne osuszenie. Jeśli wybierasz owoce suszone postaraj się, żeby nie były one siarkowane i nie leżały luzem w sklepie. Podobnie jak orzechy. Dzięki temu unikniesz produktów, które zawierają utlenione kwasy tłuszczowe, czy pleśnie.

Suplementy diety i zioła a endometrioza

Do diety wprowadź napary poprawiające trawienie, takie jak rumianek, melisę, miętę, napar z imbiru, czy koper włoski. Istotne jest, aby napary były sypane, z upraw ekologicznych. Napary wypijaj pomiędzy posiłkami. Używaj do potraw ziół świeżych i suszonych:

• tymianek,
• oregano,
• lubczyk, natka pietruszki, kolendra,
• tymianek,
• rozmaryn,
• imbir,
• kurkuma,
• anyż,
• kmin rzymski,
• cynamon cejloński.

Podstawowymi suplementami w endometriozie są kwasy omega 3 najwyższej jakości, pozyskiwane z małych ryb, z czystych mórz. Dodatkowo należy uzupełnić niedobory witaminy D3. Jeśli są to duże dawki, zalecam włączyć także suplementację witaminą K2. Niezbędny jest również magnez, w dawkach podzielonych do 400 mg dziennie. Należy zadbać o jelita wprowadzając probiotyki najwyższej jakości. Maślan sodu będzie regenerował jelita i zmniejszał ich przepuszczalność oraz łagodził stany zapalne. Należy poprawić detoksykację wątroby – w tym celu możesz zażywać wyciągi z karczocha czy ostropestu plamistego oraz wprowadzić glutation. Wprowadź także antyoksydanty, takie jak witamina A, E czy C, najlepiej o przedłużonym uwalnianiu. Wspaniale sprawdzi się kurkumina, jako środek silnie przeciwzapalny.

W obniżaniu estrogenów i ich metabolitów sprawdzi się D-glukaran, indolo-3 karbinol, propolis.

Warto sprawdzić poziom pierwiastków, takich jak cynk, selen i miedź. W razie niedoborów należy je uzupełnić. Witaminy z grupy B – tylko metylowane formy. W celu poprawy działania mitochondriów i dotlenienia komórek zażywaj koenzym Q10 w postaci ubichinolu.

W przypadku cięższego przebiegu endometriozy można po konsultacji ze specjalistą wprowadzić NAC, palmę sabałową, mio-inozytol, niepokalanek czy dzięgiel chiński.

Aby poprawić trawienie można wprowadzić enzymy trawienne lub odpowiednie certyfikowane olejki eteryczne, na bazie mięty pieprzowej, kminu oraz imbiru.

Olejki eteryczne takie jak lawenda czy mięta pieprzowa stosowane miejscowo mogą działać przeciwbólowo. Ashwaganda, melatonina, olejki CBD i olejek lawendowy będą uspakajać i poprawiać jakość snu.

Białko i węglowodany w diecie przy endometriozie

Białko stanowi ważny budulec organizmu i powinno być w przypadku endometriozy łatwo trawione i przyswajalne. Powinno pochodzić również z czystego źródła, od hodowcy, który nie ostrzykuje zwierząt antybiotykami, a przede wszystkim hormonami, i karmi je odpowiednią paszą. Jeśli chodzi o strączki, sprawdzą się te ekologiczne i bardziej lekkostrawne, takie jak soczewica czarna czy fasolka szparagowa.

Ryby powinny być poławiane z czystych wód, nie zaleca się kupować ryb i owoców morza z hodowli.

Dieta w endometriozie to nie wszystko

Ogromną rolę wspomagającą w leczeniu endometriozy odgrywa styl życia. Ważne jest aby unormować cykl dobowy, spać odpowiednią ilość godzin, udawać się na spoczynek przed godziną 22. Należy zadbać o relaks wypoczynek i balans pomiędzy pracą a życiem prywatnym. Dobroczynnie będą działać masaże, kąpiele leśne, muzyka relaksacyjna, akupunktura, medytacja czy oddechy – wyciszą, obniżą poziom kortyzolu, przyczynią się do zmniejszania stanów zapalnych. Ważne jest również, aby wyeliminować ze swojego życia codziennego detergenty drażniące, toksyny, metale ciężkie, dioksyny. Można także wprowadzić kosmetyki i pasty do zębów o bardziej naturalnym składzie. Warto wprowadzić wodę w butelkach szklanych, aby unikać bis-fenolu A. Patelnie teflonowe wymień na ceramiczne.

Unikaj substancji endokrynnie czynnych, które mogą znajdować się w tworzywach sztucznych, plastiku, w przetworzonej żywności, w produktach codziennego użytku, farbach, klejach, lekach, kosmetykach czy detergentach. Wybieraj detergenty i kosmetyki ekologiczne.

Ksenoestrogeny to substancje chemiczne należące do grupy związków endokrynnie czynnych. Mogą one oddziaływać z receptorami estrogenowymi. Zazwyczaj zaburzają metabolizm estrogenów.

Celebruj jedzenie – jedz uważnie i powoli przeżuwaj każdy kęs. Nie podjadaj pomiędzy posiłkami.

Nie rezygnuj ze spotkań z przyjaciółmi i różnych aktywności. Jeśli endometrioza przysparza Ci wiele problemów emocjonalnych i obniża nastrój, zgłoś się do specjalisty i zaangażuj do pomocy i wsparcia przyjaciół. W internecie jest wiele stron i grup wsparcia, gdzie możesz uzyskać fachową pomoc lekarską, dietetyczną czy fizjoterapeutyczną.