Od czego zależy tempo rozwoju złośliwego nowotworu trzustki? Czy da się spowolnić jego postęp? Wśród chorób onkologicznych jednym z najtrudniejszych w leczeniu jest rak trzustki. Jego objawy mogą być początkowo niespecyficzne. Z tego powodu niestety wiele osób późno otrzymuje diagnozę. Dlatego warto pamiętać o badaniach profilaktycznych, a nawet niewielkie symptomy konsultować u lekarza.

Rak trzustki — charakterystyka i szybkość postępu choroby

Złośliwy nowotwór trzustki przysparza wielu problemów w dziedzinie onkologii. Występuje szczególnie często w krajach wysokorozwiniętych, zwłaszcza w Europie Zachodniej i Ameryce Północnej. Ryzyko zachorowania na raka zwiększa palenie papierosów i picie alkoholu. Czynnikiem mającym wpływ na jego pojawienie się jest również otyłość.

Przyczyny nowotworu mogą być związane ze złożonymi zaburzeniami biochemicznymi w pracy organizmu. Duże znaczenie mają także uwarunkowania genetyczne.^1,2 Wzmożoną obserwacją w tym kierunku, powinny być objęte też osoby z objawami i chorobami wskazującymi na mitochondriopatię.³ Zaburzenia pracy tych organelli odgrywają znaczną rolę w pojawieniu się wielu schorzeń przewlekłych, również raka.

Rokowania w złośliwych nowotworach trzustki i odsetek pacjentów z okresem 5-letniego przeżycia nie są zadowalające (0,5 – 9%).^4,5 Raka trzustki cechuje również szybki przebieg. Trudno jednak jest jednoznacznie odpowiedzieć na pytanie, jak długo rozwija się rak trzustki. Część źródeł podaje, że może on postępować tak szybko, że mediana przeżycia chorych od momentu rozpoznania to 3 – 6 miesięcy.^4,6 Wiele jednak zależy od tego, w jakim stopniu zaawansowania proces ten zostanie zauważony.

Główną przyczyną tak niekorzystnych prognoz jest późne wykrywanie obecności guza (pacjenci w aż 90% przypadków otrzymują diagnozę w mocno rozwiniętym stadium).⁴ Dlatego warto pamiętać o regularnym wykonywaniu badania USG jamy brzusznej, w którym widoczna jest także trzustka. Podczas ultrasonografii można zlokalizować guzy w obrębie tego narządu. U osób z grupy ryzyka rozwoju raka trzustki dużą wartość wnosi ultrasonografia endoskopowa. Z kolei z badań laboratoryjnych, z pobranej próbki krwi wykonuje się m.in. oznaczenie markeru CA 19-9.⁴ Więcej o diagnostyce nowotworów tego narządu można przeczytać w artykule: Rak trzustki – badania pozwalające wykryć chorobę.

Pierwsze objawy raka trzustki

Skomplikowany proces leczenia raka trzustki i otrzymywanie diagnozy w zaawansowanym stadium, spowodowane jest w dużej mierze tym, że choroba ta początkowo może przebiegać bezobjawowo. Następnie pojawiające się symptomy mogą być nieoczywiste, podobne do zaburzeń żołądkowo-jelitowych.⁷

Do pierwszych objawów raka trzustki, należą m.in.:

• brak apetytu,
• nudności,
• zmiana rytmu wypróżnień,
• senność,
• wymioty,
• zaburzenia połykania,
• wzdęcia,
• podwyższony poziom glukozy we krwi,
• bóle pleców,
• ból barku,
• obniżenie nastroju/depresja,
• nowo rozpoznana cukrzyca (m.in. u osób, u których poprzednie wartości glukozy były w normie; w takich przypadkach istnieje 5 – 8 razy większe ryzyko zachorowania na raka trzustki w ciągu najbliższych 1 – 3 lat, dlatego należy wtedy zwiększyć czujność i być pod stałą kontrolą lekarza).⁷

Dopiero później, w fazie miejscowo zaawansowanej albo uogólnionej dochodzą bardziej charakterystyczne objawy, takie jak ból brzucha, wychodzący z nadbrzusza i promieniujący do pleców, zakrzepica czy żółtaczka. ^4,7

Czynniki wpływające na tempo postępu raka trzustki

To jak szybko rozwija się rak trzustki, może różnić się m.in. ze względu na etap, na jakim uzyskano rozpoznanie.

Postęp choroby u pacjentów z nowotworem złośliwym tego narządu może zależeć od:

• możliwości przeprowadzenia zabiegu operacyjnego (resekcji guza, a często także całej dwunastnicy),⁸
• podjęcia leczenia i jego rodzaju (aktualnie stosuje się leki mające za zadanie poprawić kontrolę choroby),
• obecności przerzutów do innych narządów (m.in. do wątroby) i do węzłów chłonnych,⁶
• aktywacji proteazy i elastazy poprzez kwaśne środowisko (na skutek kwasicy mleczanowej).³

Doktor Bodo Kuklinski jako czynnik pogarszający działanie chemioterapii i zwiększający ryzyko nawrotów raka podaje także m.in. dietę wysokowęglowodanową.³ Jak zauważa w swojej książce³: 

Komórki rakowe pozyskują dla siebie energię na drodze fermentacji glukozy bądź pirogronianu do postaci kwasu mlekowego. Im ich stężenie jest wyższe, tym agresywniejszy wzrost nowotworu. Fermentacja przebiega w cytoplazmie komórki rakowej.

Rak trzustki – rokowania dla pacjentów z agresywnym nowotworem

Prognozy u chorych z zaawansowanym, szybko postępującym procesem nowotworowym są aktualnie słabe. Dlatego warto podkreślić tu znaczenie profilaktyki oraz regularnych kontroli stanu zdrowia. Jest to ważne nawet wtedy, gdy nie ma żadnych niepokojących objawów. Dużą rolę odgrywają tu badania (poszerzone w przypadku genetycznych predyspozycji do wystąpienia nowotworu).

Mimo że nadal jest to wyzwanie w dziedzinie onkologii, szybkie wykrycie raka trzustki poprawia prognozy i chorzy mają większe szanse na wyleczenie. Piszemy o tym szerzej w artykule: Rak trzustki – rokowania. Na uwagę zasługuje fakt, że potrzebne są prace nad nowymi metodami terapii, aby poprawić przeżywalność, również u tych osób, u których wcześnie udało się zdiagnozować guza. Jednak nawet u pacjentów z agresywną postacią raka, a także u tych, u których pojawiły się przerzuty, dostępne są różnorodne możliwości z włączeniem nowoczesnych leków.^5,7

Reklama

Kompendium Medycyny Mitochondrialnej Sprawdź

Witamina C MSE matrix Sprawdź

Dietoterapia w nowotworach Sprawdź

Rak jest chorobą środowiskową Sprawdź

Leczenie i terapia dla pacjentów z szybko postępującym rakiem trzustki

W przypadku agresywnego przebiegu raka trzustki stosowanymi metodami są⁴:

• zabiegi chirurgiczne (u pacjentów, u których na danym etapie choroby guz trzustki może być usunięty),
• chemioterapia,
• schematy wielolekowe (gencytabina, folfirinox, nab-paklitaksel – pierwsza linia leczenia, wprowadzona w ostatnim dziesięcioleciu),
• nanoliposomalny irynotekan skojarzony z fluoropiridynami – jako druga linia leczenia (schematy te stosowane są u pacjentów o odpowiednim stanie sprawności)^,
• leki ukierunkowane molekularnie (najnowsze osiągnięcie w terapii onkologicznej, zarejestrowane przez FDA w 2018 i 2019 roku),
• immunoterapia (w podgrupach osób określonych na podstawie biomarkerów molekularnych).

Ważne jest także wsparcie dodatkowymi technikami wspomagającymi leczenie podstawowe, biorąc pod uwagę pracę całego organizmu i stan psychiczny pacjenta. Należą do nich:

• prawidłowo prowadzone żywienie, uwzględniające zwłaszcza dietę niskowęglowodanową oraz zwrócenie uwagi, aby nie przekroczyć maksymalnej podaży białka na dobę³ (dokładny jadłospis dla chorych na raka trzustki powinien zostać opracowany przez dietetyka),
• opieka psychologiczna,
• dbałość o dobre funkcjonowanie jelit,³
• według medycyny mitochondrialnej duże znaczenie w leczeniu każdego rodzaju nowotworu ma też zwalczanie kwasicy mleczanowej.³

Doktor B. Kuklinski opisuje także podawanie chorym ze złośliwym nowotworem w trakcie chemioterapii selenitu sodu oraz uzupełnianie poziomu witamin i mikroelementów u osób z ich niedoborami w organizmie.³

Wciąż prowadzone są badania naukowe nad najnowszymi możliwościami, pozwalającymi wesprzeć aktualne metody terapii stosowane u pacjentów ze znacznym zaawansowaniem choroby. Obejmują one zwłaszcza nowoczesne leki molekularne. W fazie badań jest m.in. immunoterapia z zastosowaniem limfocytów T, które są ukierunkowane na mutacje w genach peptydowych. Oceniana jest również druga linia leczenia (w ramach tego projektu prowadzone są prace nad zdefiniowaniem predykcyjnych czynników określających subpopulację chorych, dla których ten zestaw leków mógłby przynieść największe korzyści). 

Wyniki prowadzonych badań są obiecujące, co ma duże znaczenie, tym bardziej że jest to aktualnie nowotwór o słabych prognozach. Pojawienie się wyżej wymienionych nowości w terapii poprawiłoby szanse szybko postępujących przypadków raka trzustki. Wstępne obserwacje budzą także wiele nadziei wśród środowiska medycznego, co pokazuje, jak ważne jest poszukiwanie nowych rozwiązań w tej dziedzinie medycznej.⁴