Jak wybrać odpowiedni probiotyk?

Bakterie są wszechobecne, ale nie ma powodów do obaw. Niepatogenne szczepy są wręcz korzystne dla zdrowia i niezbędne do prawidłowego funkcjonowania organizmu. Tę wiedzę posiadano od dawna, dlatego spożywano produkty fermentowane zawierające bakterie probiotyczne. Dziś badania naukowe prowadzą nas o krok dalej, dowodząc jakie działanie mają konkretne szczepy bakterii. Dzięki tym odkryciom dowiadujemy się, w jakich schorzeniach warto zastosować probiotykoterapię i jaki probiotyk wybrać.

Wpływ probiotyków na zdrowie jest szeroko badany. Najczęściej prace naukowe dotyczą ich potencjalnej skuteczności w schorzeniach jelit np. biegunce, zespole jelita drażliwego, chorobach zapalnych jelit, ale coraz częściej również w alergiach, chorobach skóry, cukrzycy czy nawet funkcjonowaniu mózgu.

Tak duże zainteresowanie tematem probiotyków nie powinno nas dziwić, kiedy uświadomimy sobie, że w skład mikrobioty jelit wchodzi z co najmniej 10¹⁴ bakterii¹ i około 160 różnych gatunków² w tym m.in. bakterii z gatunku Bifidobacterium, Lactobacillus, Streptococcus czy Enterococcus³. Pożyteczne bakterie jelitowe mogą stanowić nawet 70% naszego układu odpornościowego, stąd stwierdzenie, że centrum naszej odporności znajduje się w jelitach. Ponadto bakterie probiotyczne pomagają nam prawidłowo trawić, a nawet produkują niektóre z witamin i substancji chemicznych, odpowiadających za nasz nastrój i pracę mózgu⁴.

Homeostaza w jelitach

W jelitach znajdują się zarówno korzystne, jak i szkodliwe bakterie. Dlatego, jeżeli chcemy osiągnąć prozdrowotne właściwości bakterii probiotycznych, niezbędne jest utrzymanie ich w odpowiedniej proporcji. Eksperci zgadzają się, że równowaga flory jelitowej powinna wynosić około 85% pożytecznych bakterii i 15% bakterii niekorzystnych. Jeśli stosunek ten zmieni się i wzrośnie liczba chorobotwórczych mikroorganizmów, następuje stan dysbiozy, który może powodować m.in. zwiększoną podatność na infekcje, zaburzenia immunologiczne, stany zapalne i stres oksydacyjny⁵. Spożywając określone rodzaje pokarmów probiotycznych i suplementów diety, możesz przywrócić właściwe proporcje mikroflory jelit.

Jak działają probiotyki?

Probiotyki – to żywe mikroorganizmy jelitowe, które wykazują prozdrowotne działanie na organizm⁶:

• Działają przeciwbakteryjnie, wytwarzając kwas mlekowy, bakteriocynę i nadtlenek wodoru.
• Pomagają w utrzymaniu właściwego pH w jelitach i stymulują odpowiedź immunologiczną organizmu⁷.
• Probiotyki przylegając do komórek nabłonka jelitowego, hamują przenikanie alergenów i zmniejszają objawy alergii, mogą także wzmacniać systemy obronne przed drobnoustrojami chorobotwórczymi⁸.
• Aktywują receptory układu odpornościowego, aktywując go do pracy oraz zwiększając wytwarzanie przeciwciał i cytokin przeciwko bakteriom.
• Niektóre z nich wykazują działanie przeciwzapalne, wpływając na profil lipidowy i poziom glukozy⁹.

Znajdują się zarówno w suplementach probiotycznych, jak i sfermentowanej żywności, w tym kiszonej kapuście, ogórkach, kefirze, jogurtach, tempeh, natto, miso czy kombucha.

Jednak o tym, jakie działanie wykaże probiotyk, decyduje przede wszystkim konkretny szczep bakterii. Właściwość ta nazywana jest szczepozależnością. Zatem w celu potwierdzenia działania szczepu w danym schorzeniu, niezbędne są określone badania, zaczynając od wstępnych prób na modelu komórkowym, badaniach na modelu zwierzęcym po badania kliniczne na pacjentach. Wiele z nich wciąż jeszcze jest badana, natomiast dla pewnych szczepów bakterii udowodniono już pozytywne działanie. 

Probiotyk na jelita – poznaj wartościowe szczepy

Bifidobakterie (Bifidobacterium) to pałeczki kwasu mlekowego, które przeprowadzają fermentację glukozy do kwasu mlekowego, dzięki czemu obniżają pH w jelicie. Niepożądane bakterie jelitowe i patogeny, takie jak np. Salmonella, czy bakterie z grupy E. coli, nie lubią takiego kwaśnego środowiska i dlatego nie mogą nadmiernie namnażać się w jelitach. W ten sposób Bifidobakterie zapobiegają rozprzestrzenianiu się szkodliwych bakterii i patogenów. Są również znane z tego, że komunikują się z naszym układem odpornościowym za pośrednictwem pewnych ścieżek sygnałowych oraz stymulują wytwarzanie przeciwciał i wzrost pewnych komórek odpornościowych. Do Bifidobakterii zaliczamy, aż 31 gatunków i 9 podgatunków. Poznajmy najważniejsze z nich.

Bifidobacterium longum

Zapewne nie raz słyszałeś nieco utarty już slogan, że nasza odporność pochodzi z jelit. To prawda, a Bifidobacterium longum ma w tym swój udział. Udowodniono korzystne działanie tego szczepu na funkcje układu odpornościowego¹⁰.

Coraz częściej występującym schorzeniem jest zespół jelita drażliwego (IBS). Ze względu na niejednorodną patogenezę brakuje skutecznych metod leczenia. Kilka leków początkowo skutecznych w zmniejszaniu objawów IBS zostało wycofanych lub ograniczonych w użyciu z powodu szkodliwych skutków ubocznych, dlatego pilnie potrzebne są bezpieczne i skuteczne rozwiązania. Taką szansę stwarza B. longum infantis, (B infantis 35624). Dwa randomizowane, kontrolowane badania potwierdziły jego skuteczność w zmniejszaniu stanu zapalnego jelit i objawów IBS bez skutków ubocznych¹³. Wykazano, że B. longum infantis łagodzi wiele objawów IBS m.in.: zmniejsza ból  i dyskomfort w jamie brzusznej, wzdęcia oraz trudności w wypróżnianiu u pacjentów z IBS^14,15. Ponadto szczep ten, może łagodzić dolegliwości u chorych na wrzodziejące zapalenie jelita grubego¹⁶ i zmniejszać markery prozapalne¹⁷.

Osoby cierpiące na celiakię również powinny zainteresować się tym szczepem, gdyż jak dowodzi jedno z badań, B. longum poprawił skład mikroflory jelitowej i parametry immunologiczne u dzieci ze zdiagnozowaną celiaklią¹⁸. Pozostając w zagadnieniach żywienia, suplementacja probiotyku z B. longum może pomoc osobom z umiarkowaną hipercholesterolemią obniżyć poziom cholesterolu całkowitego¹⁹.

B. longum okazuje się korzystny także dla zdrowia wątroby, a w połączeniu z frukto-oligosacharydami (cukry złożone stanowiące pożywkę dla bakterii) wpływa na unormowanie markerów wątrobowych (w tym AST i wskaźnik stanu zapalnego CRP) u pacjentów z bezalkoholowym stłuszczeniowym zapaleniem wątroby (NASH)²⁰. B. longum i frukto-oligosacharydy poprawiły także parametry biochemiczne u pacjentów z marskością wątroby w początkowym jej stadium²¹.

Bifidobacterium bifidum

To kolejny szczep bakterii o prozdrowotnych właściwościach, natomiast jego zmniejszona ilość wiąże się z różnymi dolegliwościami takimi jak: otyłość, cukrzyca czy alergie²².

Do tej pory, najszerzej zbadane właściwości szczepu bifidum obejmują pozytywny wpływ na pracę żołądka i jelit. Dowiedziono, że B. bifidum poprawia szereg objawów zaburzonej pracy układu pokarmowego: bóle brzucha, dyspepsję, biegunkę i zaparcia²³ i zmniejsza częstotliwość ich występowania²⁴.

Bifidobacterium breve

Coraz więcej danych sugeruje związek między mikroflorą jelitową a rozwojem otyłości i wskazuje możliwość terapeutycznego zastosowania niektórych szczepów w zmniejszaniu masy ciała. Takie działanie udowodniono dla Bifidobacterium breve B-3, który  przeciwdziałał otyłości u myszy. W dalszym kroku postanowiono sprawdzić wpływ tego szczepu na skład ciała u otyłych dorosłych. Przeprowadzono randomizowane, podwójnie ślepe, kontrolowane badanie, w którym uczestnicy zostali losowo przydzieleni do grupy otrzymującej placebo lub kapsułkę z B-3 (około 5 × 10¹⁰ CFU B-3), codziennie przez 12 tygodni. Znacznie obniżoną zawartość tkanki tłuszczowej zaobserwowano w grupie osób przyjmujących B-3 w porównaniu z grupą placebo. Co więcej, zaobserwowano także poprawę niektórych parametrów krwi związanych z czynnością wątroby i jej zapaleniem (γ-glutamylotranspeptydaza i białko C-reaktywne). Wyniki te sugerują korzystny potencjał B. breve B-3 na zaburzenia metaboliczne i otyłość²⁵.  

Reklama

Mikrobiom-Intercell® Sprawdź

BactoFlor ® 10/20 Sprawdź

BactoFlor ® Sprawdź

BactoFlor ® dla dzieci Sprawdź

Lactobacillus

Dla zachowania zdrowej mikrobioty jelitowej ważne jest utrzymanie jej różnorodności. Im więcej pozytywnych szczepów i we właściwej proporcji kolonizuje florę jelitową, tym lepsze korzyści odnosi cały organizm. Kolejną istotną grupą bakterii jelitowych są pałeczki kwasu mlekowego – Lactobacillus. Ich nazwa pochodzi od produkowanego przez nie kwasu mlekowego, który zapewnia lekko kwaśne środowisko pożądane w jelicie. Dzięki niemu Lactobacillus mogą z powodzeniem wypierać szkodliwe bakterie i grzyby. Ponadto pałeczki kwasu mlekowego wzmacniają funkcję barierową błony śluzowej jelit, zapobiegając w ten sposób zespołowi nieszczelnego jelita oraz alergiom, nietolerancjom i stanom zapalnym. Lactobacillus tworzą również krótkołańcuchowe kwasy tłuszczowe, które mogą być wykorzystane przez komórki błony śluzowej jelit jako źródło energii oraz do regeneracji śluzówki. Funkcja ta jest bardzo ważna u osób ze stanami zapalnymi w jelitach, powodującymi uszkodzenia błony śluzowej. Jednym z najważniejszych zadań pałeczek kwasu mlekowego jest także wspomaganie trawienia. Ponieważ pałeczki kwasu mlekowego poprawiają biodostępność (użyteczność) składników odżywczych i substancji witalnych, organizm może je łatwiej trawić i wchłaniać. Poznajmy, za co odpowiadają konkretne szczepy Lactobacillus.

Lactobacillus acidophilus

Lactobacillus acidophilus jest gram-dodatnią bakterią, szeroko stosowaną w przemyśle mleczarskim oraz jednym z najczęściej wybieranych gatunków Lactobacillus do stosowania jako probiotyk²⁶. Odpowiednia zawartość tego szczepu może ułatwiać wchłanianie żelaza. Oceniono, że u kobiet z niedokrwistością ilość L. acidophilus w kale była istotnie niższa niż u kobiet zdrowych. Zatem niedobór żelaza u kobiet może być potencjalnie związany z niskim poziomem Lactobacilli²⁷.

Doustna antybiotykoterapia, zwłaszcza ta o szerokim spektrum działania, może zmieniać mikroflorę przewodu pokarmowego i powodować kłopotliwe dolegliwości żołądkowo-jelitowe. Dlatego zwłaszcza podczas przyjmowania antybiotyku, a także po zakończeniu kuracji, niezbędny jest odpowiedni probiotyk. Jednym z zalecanych szczepów jest właśnie Lactobacillus acidophilus. Udowodniono, że podawany razem z antybiotykiem (amoksycyliną i/lub kwasem klawulanowym) znacznie zmniejszał niepożądane dolegliwości przewodu pokarmowego u pacjentów²⁸.

Również u osób z zespołem jelita drażliwego stosowanie L. acidophilus przynosi pozytywne efekty. Obszerne, randomizowane badanie kontrolowane placebo, obejmujące 51 pacjentów z IBS, trwające 3 tygodnie wykazało zmniejszenie intensywności objawów choroby²⁹. Bóle brzucha i uczucie dyskomfortu u pacjentów stosujących ten szczep zmniejszyły się o ponad 20% w stosunku do grupy otrzymującej placebo. Dalsze badania nad tym szczepem są jak najbardziej uzasadnione i mogą wykazać w przyszłości inne korzyści.

Lactobacillus casei

Lactobacillus casei jest gram-dodatnią, niepatogenną bakterią kwasu mlekowego, która jako suplement diety, poprawia równowagę mikrobiologiczną jelit³⁰. Jest także wskazanym szczepem w czasie i po kuracji antybiotykami, a jego przyjmowanie zmniejsza ryzyko biegunki poantybiotykowej³¹.

Ponadto stosowanie L. casei może łagodzić reakcję na stres³². Bakteria ta zwiększa poziom serotoniny odpowiadającej za dobry nastrój. Z kolei sfermentowane mleko zawierające L. casei pozwalało zachować różnorodność mikroflory jelitowej i zapobiegało wzrostowi kortyzolu u studentów medycyny narażonych na stres³³.

Co więcej, przypuszcza się, że suplementacja L. casei może obniżać markery zapalne w chorobie reumatoidalnego zapalenia stawów (RZS)³⁴. W opublikowanym na ten temat badaniu klinicznym (randomizowanym z podwójnie ślepą próbą) pacjentki z rozpoznanym RZS, które przyjmowały leki przez 3 miesiące przed suplementacją, zostały losowo przydzielone do grup: badawczej – otrzymującej kapsułki zawierające L. casei  (10⁸ CFU) lub placebo. Zbadano u nich m.in. stopień aktywności choroby, cytokiny i interleukiny stanu zapalnego oraz czynnik martwicy nowotworu (TNF-α). Suplementacja L. casei obniżyła poziomy białek C-reaktywnych (hs-CRP), liczbę obrzękniętych stawów i ogólną ocenę stanu zdrowia. Badanie wskazuje, że suplementacja probiotyczna może być terapią uzupełniającą dla pacjentów z RZS, pomagającą złagodzić objawy i unormować markery stanu zapalnego.

Postuluje się także, że szczep ten może łagodzić zapalenie przyzębia. W jednym z badań wykazano, że doustne podawanie L. casei zmniejszyło liczbę patogennych bakterii u osób z łagodnym i umiarkowanym zapaleniem dziąseł³⁵.

Lactobacillus rhamnosus

L. rhamnosus (LGG) to kolejny szczep o potencjalnych możliwościach walki z nadwagą. W jednym z badań wspierał utratę masy ciała u kobiet, zmniejszając tkankę tłuszczową i stężenie krążącej leptyny³⁶.

Ponadto L. rhamnosus zapobiega biegunce. Analiza 12 randomizowanych badań na grupie 1499 uczestników wykazała, że zastosowanie szczepu L. rhamnosus zmniejszyło ryzyko biegunki poantybiotykowej z 22,4% do 12,3%³⁷.

Lactobacillus reuteri

W zależności od szczepu Lactobacillus reuteri wykazują różne efekty fizjologiczne. Na przykład, Lactobacillus reuteri DSMZ 17648, jest stosowany do zwalczania przerostu H. pylori³⁸, podczas gdy Lactobacillus reuteri NCIMB 30242 może obniżać cholesterol³⁹.

Co więcej, L. reuteri może zwiększać poziom witaminy D. Wykazano, że suplementacja Lactobacillus reuteri zwiększyła poziom witaminy D3 we krwi o 25,5%⁴⁰.  

L. reuteri jest pomocny w zaparciach i skutecznie poprawia częstość wypróżnień⁴¹. Może także wpływać na obniżanie poziomu cholesterolu. W jednym badaniu Lactobacillus reuteri obniżył poziom cholesterolu LDL o 11,64%, a poziom cholesterolu całkowitego o 9,14%⁴².

Trwają badania nad wpływem L. reuteri na bakterię H.pylori, której nadmiar odpowiada m.in. za powstawanie i rozwój choroby wrzodowej. Badania wskazują, że L. reuteri konkuruje z H. pylori⁴³ oraz ma potencjał do eliminowania tej bakterii⁴⁴. Już dwutygodniowa probiotykoterapia z użyciem L. reuteri DSM17648 znacząco zmniejsza ilość H. pylori u dorosłych⁴⁵.

Lactobacillus plantarum

L. plantarum poprawia aktywność immunologiczną⁴⁶. Wstępne badania na modelu zwierzęcym sugerują, że L. plantarum znacznie zmniejsza produkcję cytokin prozapalnych u myszy i szczurów^47,48, a także zmniejsza poziom stresu oksydacyjnego i poziom adrenaliny⁴⁹. L. plantarum okazuje się korzystnym szczepem również w cukrzycy typu 2, ponieważ może obniżać poziom glukozy⁵⁰. Codzienne spożywanie soku z dodatkiem L. plantarum łagodzi objawy atopowego zapalenia skóry⁵¹.  

Jak wybrać najlepsze suplementy probiotyczne?

Jeśli chcesz stosować probiotyk w celu rozwiązania konkretnego problemu zdrowotnego, ważne jest, aby wybrać odpowiedni. Istnieje kilka aspektów, które warto sprawdzić przed zakupem probiotyku.

• Przede wszystkim suplement probiotyczny powinien posiadać dokładny opis  rodzaju, gatunku i szczepów, które zawiera. Ponadto probiotyk o większej różnorodności szczepów będzie miał szersze działanie.  
• Na produkcie powinna znajdować się informacja o dawce – najczęściej podana w jednostkach tworzących kolonię (CFU) w czasie produkcji.
• Liczba CFU powinna być odpowiednio wysoka – najlepiej około 15-20 miliardów
• Warto wybierać probiotyk w towarzystwie prebiotyku – np. inuliny, która selektywnie pobudza do wzrostu i prawidłowej czynności odpowiednie szczepy bakterii.
• Ponadto większość szczepów może stać się nieaktywna pod wpływem ciepła, czy niewłaściwego przechowywania, dlatego ważne jest odpowiednio stworzona kapsułka i blister.
• Przewagę mają preparaty mikrokapsułkowane z proteinową osłonką, które zapewniają najwyższą aktywność żywych kultur bakterii oraz ochronę przed  działaniem kwasu solnego i żółci w przewodzie pokarmowym.
• Dzięki specjalnym blistrom ochronnym z membraną, mamy gwarancję najlepszego zabezpieczenia przed niepożądanymi czynnikami zewnętrznymi, ochronę przed utlenianiem, wilgocią czy ciśnieniem – co gwarantuje najwyższą żywotność szczepów bakterii.
• Przed zakupem warto zapoznać się z opiniami klientów na temat preparatu.
• Pamiętajmy, że utrzymanie wysokiej żywotności bakterii w preparacie oraz jego jakości, wymaga odpowiedniej technologii produkcji, a zatem i wysokich nakładów finansowych. Z tego powodu nie bez znaczenia jest także cena probiotyku. Wyższej jakości probiotyk będzie kosztował więcej.

Powyższe cechy spełnia preparat Mikrobiom-Intercell^®, dzięki czemu jego stosowanie zapewnia szerokie spektrum działania, wysoką skuteczność i bezpieczeństwo.

Na koniec warto dodać, że stosowanie kilku szczepów probiotycznych przynosi lepsze efekty poprawy stanu mikroflory w porównaniu do przyjmowania pojedynczych szczepów⁵².

Pamiętajmy, że wszystkie badania zawierają margines błędu i uśrednione wyniki. Kierując się tą wiedzą, powinniśmy mimo wszystko indywidualnie podchodzić do naszego zdrowia. Każdy organizm jest inny, a cechy takie jak: wiek, stan mikroflory jelit, genetyka i czynniki środowiskowe, odgrywają kluczową rolę w tym, w jaki sposób zareagujemy na probiotykoterapię. Dlatego zalecamy ją jako uzupełnienie pięcioskładnikowej terapii mitochondrialnej.

Autor: Paulina Żurek