Rak żołądka – objawy, przyczyny oraz rokowania

Jakie są aktualne możliwości leczenia pacjentów z rakiem żołądka? Co jest źródłem choroby i jak zapobiec rozwinięciu się jej do zaawansowanego stadium? Znając objawy i zasady profilaktyki tego nowotworu, warto pamiętać też o regularnych badaniach. W razie wątpliwości – najlepiej skonsultować się z lekarzem. Ma to duże znaczenie, gdyż wczesne uzyskanie rozpoznania zwiększa możliwości, jakimi dysponuje współczesna medycyna.

Co to jest rak żołądka?

Rak żołądka to choroba, która charakteryzuje się obecnością złośliwych komórek nowotworowych w obrębie tego narządu. Proces ten może mieć podłoże genetyczne lub środowiskowe, ale też bywa związany ze schorzeniami przewlekłymi. W jego genezie zauważa się także zaburzenie funkcjonowania mitochondriów.⁶ Aby móc wykryć nowotwór złośliwy we wczesnym stadium bardzo ważne są badania profilaktyczne. Mają one znaczenie nie tylko u osób z grupy ryzyka, ale u każdego (znane są również przypadki raka żołądka w młodym wieku, u osób bez obciążającego wywiadu). Po otrzymaniu diagnozy chory powinien zostać objęty interdyscyplinarną opieką. W skład zespołu medycznego leczącego pacjentów z nowotworem wchodzi lekarz onkolog, gastrolog, radiolog, a w razie potrzeby – także specjaliści innych dziedzin medycznych.

Wczesne objawy raka żołądka

Dolegliwości ze strony układu pokarmowego mogą być związane z wieloma różnymi jednostkami chorobowymi. Czasami są to tylko zaburzenia czynnościowe, jednak zawsze ważna jest czujność w kierunku poważniejszych schorzeń, w tym raka żołądka. Pierwsze objawy tej choroby bywają podobne do innych problemów gastrycznych, gdyż początkowo pojawiają się:

• ból lub dyskomfort w nadbrzuszu,
• niestrawność,
• nudności,
• wymioty,
• utrata masy ciała,
• wzdęcia,
• dysfagia,
• brak apetytu,
• osłabienie.

Warto wiedzieć, że nowotwór ten w początkowym stadium może przebiegać także bezobjawowo lub dawać niewielkie, niespecyficzne symptomy. Przykład tego stanowią m.in. występujące w przebiegu raka żołądka objawy skórne. Ważne jest więc konsultowanie z lekarzem nawet tych wczesnych dolegliwości, a przede wszystkim – regularne wykonywanie badań profilaktycznych. Rozszerzony zakres diagnostyki wdrażany jest zwłaszcza u osób z predyspozycjami genetycznymi do zachorowania.^1,2

Przyczyny powstawania nowotworów żołądka

Ryzyko wystąpienia raka żołądka może zależeć od wielu czynników. Należą do nich:

• zakażenie bakterią Helicobacter pylori,³
• predyspozycje genetyczne,³
• spożywanie żywności wysoko przetworzonej (w tym potraw z grilla, peklowanych i wędzonych, nadmiar soli w diecie, obecność azotanów i benzopirenów w produktach spożywczych),^3,4,5
• palenie papierosów,³
• przewlekłe zapalenie żołądka,³
• refluks żołądkowo-przełykowy,
• cukrzyca,³
• czynniki środowiskowe,⁴
• otyłość,⁴
• zespół Lyncha,⁵
• niektóre zespoły polipowatości w obrębie przewodu pokarmowego,⁵
• zakażenie wirusem Epsteina-Barr,⁵
• niektóre leki (dlatego ważne jest, aby wszystkie środki lecznicze, nawet te bez recepty stosować tylko pod kontrolą lekarza),⁶
• inne choroby będące skutkami mitochondriopatii.

Jak zaznacza dr B. Kuklinski, rozwój chorób onkologicznych związany jest z działaniem czynników uszkadzających mitochondria. Podkreślając złożoną naturę raka, ekspert ten dodaje:

Każdy nowotwór jest inny. Nawet u tego samego pacjenta na skutek zmian genetycznych, rozwijania się oporności, tworzenia glikoprotein MDR-1, właściwości komórek ulegają ciągłym wahaniom.⁶

Więcej o tym zagadnieniu można przeczytać w książce: „Mitochondria. Diagnostyka uszkodzeń mitochondrialnych i skuteczne metody terapii”.

Reklama

Rak jest chorobą środowiskową Sprawdź

Witamina C MSE matrix Sprawdź

Dietoterapia w nowotworach Sprawdź

Kompendium Medycyny Mitochondrialnej Sprawdź

Typy raka żołądka

Nowotwory żołądka klasyfikuje się w różny sposób:

1. Rozpatrując chorobę od strony klinicznej, wyróżnia się postać wczesną i zaawansowaną.³
2. Podział według Laurena opisuje typy raka żołądka takie jak jelitowy i rozlany.⁵
3. W klasyfikacji Minga wymieniana jest postać ekspansyjna, naciekająca i inwazyjna.
   • Pod względem patogenetycznym wyróżnia się następujące typy złośliwego nowotworu żołądka:
   • sporadyczny,
   • wieku młodego,
   • kikuta żołądka
   • wrodzony.⁷
4. Stosuje się także podział wg Laurena, gdzie jako Lauren 1 oznacza się raka gruczołowego, a jako Lauren 2 – rozlanego. Od 2010 roku wyodrębnia się także typ mieszany, łączący w sobie zarówno komórki typu Lauren 1, jak i Lauren 2.¹

Wśród typów nowotworów tego narządu najczęściej występuje gruczolakorak (stanowi 90% nowotworów tego organu).⁵ Istnienie różnych postaci tej choroby sprawia, że indywidualną kwestią jest to, jak długo rozwija się rak żołądka. Niezależnie od tego, należy regularnie się badać, aby móc dostrzec nawet najmniejsze zmiany.

Diagnostyka i leczenie raka żołądka

W standardzie badań, które mogą wskazać na występowanie nowotworu żołądka, jest gastroskopia. W jej trakcie pobiera się wycinki do badania histopatologicznego. Może ono stwierdzić także obecność bakterii Helicobacter pylori. W procesie diagnostycznym stosowana jest także tomografia komputerowa.⁷ W  niektórych przypadkach można zauważyć powiązanie pomiędzy rakiem żołądka a morfologią krwi. Warto jednak wiedzieć, że choroba ta może, ale (zwłaszcza w początkowym stadium) nie musi mieć odzwierciedlenia w badaniach laboratoryjnych. Mimo to badając się regularnie, warto w kontekście nowotworów zwracać uwagę na parametry takie jak poziom leukocytów oraz limfocytów. Poza morfologią w profilaktyce ważne jest także kontrolowanie wysokości białka C-reaktywnego CRP. W przypadkach podejrzenia występowania raka żołądka wykonywane jest oznaczenie markerów nowotworowych, w tym CA19-9.¹ U osób z genetycznymi uwarunkowaniami do zachorowania na tę chorobę lekarze rozważają także wykonanie badania genów BRCA1 i BRCA2.⁵ Z kolei do oceny stopnia zaawansowania nowotworu i stwierdzenia, czy są obecne przerzuty do innych narządów (w tym do przełyku, trzustki, wątroby lub jelit) stosuje się, oprócz tomografii komputerowej m.in. laparoskopię.⁸ Według aktualnych wytycznych każdej zdrowej osobie zaleca się wykonywanie przynajmniej raz w roku ultrasonografii jamy brzusznej. Część pacjentów zastanawia się, czy rak żołądka wyjdzie na usg. Mimo iż jest to badanie, które może bezpośrednio nie wskazać nowotworu w obrębie tego narządu, to obrazuje m.in. powiększone węzły chłonne, które skłonią do dalszej diagnostyki.

Od szybkiego rozpoznania może zależeć plan dalszego postępowania. Metodami stosowanymi w nowoczesnym leczeniu raka żołądka są:

• zabieg chirurgiczny (w tym resekcja guza lub zabieg usuwający cały żołądek)^1,5,9,
• chemioterapia,
• radioterapia,
• chemioradioterapia.¹⁰

Niejednoznaczne jest stanowisko specjalistów dotyczące wspomagania leczenia suplementacją w chorobie nowotworowej. Chociaż prawidłowy poziom składników odżywczych jest ważny dla organizmu, jednak, jak zaznacza doktor Kuklinski, nie zawsze potencjał witamin zostaje w przypadku takich pacjentów wykorzystany.⁶

Cały proces leczenia w aktualnym ujęciu powinien być uzupełniony o prawidłowe postępowanie żywieniowe, co pomoże zapobiec niedoborom pokarmowym (więcej na ten temat piszemy w artykule: „Rak żołądka – dieta, zasady żywienia, jadłospis”). Dlatego pacjent, poza prowadzeniem przez lekarzy powinien być objęty także opieką dietetyka, ale też psychologa i fizjoterapeuty. Współdziałanie całego zespołu medycznego dostępne jest zwykle w ośrodkach wielospecjalistycznych. Jednak to, gdzie najlepiej leczyć raka żołądka zależy od wielu czynników i proponowanego przez lekarza planu postępowania.

Profilaktyka przeciwnowotworowa

Wiedząc coraz więcej o chorobach onkologicznych, warto poszerzać znajomość zasad profilaktyki nowotworów, które obejmują:

• zdrową, dobrze zbilansowaną, niskowęglowodanową dietę, z uwzględnieniem prawidłowego poziomu witamin: A, C i  beta-karotenu,^5,6
• przechowywanie produktów spożywczych w odpowiedniej temperaturze,⁵
• unikanie spożywania potraw wędzonych i wysokoprzetworzonych,^3,4,5
• dbałość o mikrobiotę jelitową,³
• zaprzestanie palenia papierosów,⁴
• dbałość o prawidłowe funkcjonowanie mitochondriów.⁶

W zapobieganiu nowotworom ważne jest konsultowanie wszelkich wątpliwości u lekarza. Kluczowe znaczenie mają też regularne badania, gdyż umożliwiają wczesne wykrycie nowotworu, gdy jest on jeszcze w początkowym stadium. Ma to istotny wpływ na rokowania i możliwości leczenia. Dlatego warto omówić zasady profilaktyki raka żołądka z lekarzem i dietetykiem, wspólnie tworząc plan działania przeciwnowotworowego.