Różeniec górski (łac. Rhodiola rosea) to ceniona roślina z wysokogórskich rejonów Syberii, która od dawna stosowana jest w ziołolecznictwie jako adaptogen. Rośliny adaptogenne cechują się wyjątkową właściwością wzmacniania różnych funkcji życiowych organizmu człowieka. Dotychczas różeńcowi przypisywano przede wszystkim pozytywny wpływ na układ nerwowy oraz pracę systemu neuroprzekaźnikowego. Jak potwierdzały dotychczasowe badania kliniczne, rhodiola może przyczyniać się na przykład do wzrostu poziomu serotoniny i dopaminy w organizmie, zapobiegając tym samym obniżeniu nastroju. Jednak nowsze analizy wskazują, iż różeniec może o wiele więcej.
Różeniec górski – czy może przeciwdziałać dysfunkcji mięśni?
Osoby, które borykają się ze znaczną nadwagą lub otyłością, często nie są w stanie podejmować zalecanej im aktywności fizycznej ze względu na osłabienie pracy mięśni. Uczeni już wcześniej zaobserwowali, iż dieta bogata w tłuszcz (high-fat diet), która prowadzi do otyłości, może powodować dysfunkcję, a nawet zanik mięśni szkieletowych. Jest to zjawisko, któremu towarzyszą również zaburzenia pracy mitochondriów, jak również zaburzenia beta-oksydacji kwasów tłuszczowych.
Tymczasem komórki mięśniowe są w dużej mierze zdane właśnie na kwasy tłuszczowe jako źródło pozyskiwanej przez nie energii. Jednym z mechanizmów, który pozwala na przywrócenie prawidłowej pracy mitochondriów mięśni, jest aktywacja specjalnych enzymów – sirtuin, a w szczególności SIRT1. Paradoksalnie, najłatwiejszym sposobem pobudzenia SIRT1 do pracy okazują się ćwiczenia fizyczne. Natomiast podjęcie tego rodzaju aktywności pozostaje dla otyłych i osłabionych pacjentów, przynajmniej w początkowej fazie terapii, niezwykle trudne, czy wręcz niewykonalne.
Dlatego naukowcy zadali sobie pytanie, czy różeniec górski może pobudzać aktywność SIRT1 a tym samym przyczyniać się do regeneracji komórek mięśniowych i naśladować efekt ćwiczeń fizycznych?
Opis badania
W celu zweryfikowania wpływu Rhodioli na aktywność SIRT1, a tym samym stan mięśni, uczeni posłużyli się modelem zwierzęcym. Przez określony czas naukowcy karmili myszy dietą wysokotłuszczową, która w 45% składała się z tłuszczu, głównie łoju. Łój jest bogaty w długołańcuchowe nasycone kwasy tłuszczowe, które wywierają toksyczny wpływ na mitochondria. Właściwość ta dotyczy szczególnie kwasu palmitynowego, którego zawartość w łoju sięga 24%, a któremu przypisuje się zdolność indukowania zaburzeń pracy mięśni na poziomie mitochondrialnym.
Z drugiej strony SIRT1 to enzym z rodziny deacetylaz, cechujący się pozytywnym wpływem na biogenezę oraz regenerację mitochondriów, w tym szczególnie mitochondriów mięśni. SIRT1 może również ograniczać poziom stresu oksydacyjnego w obrębie mitochondriów, ograniczając tym samym stany zapalne i sprzyjając wydajniejszej utylizacji energii.
W ramach doświadczenia naukowcy podzielili myszy na 4 grupy: pierwsza grupa otrzymywała normalny pokarm dla gryzoni, druga – wysokotłuszczową dietę na bazie łoju, trzecia – wysokotłuszczową dietę na bazie łoju oraz preparat z Rhodiolą a czwarta – oprócz wysokotłuszczowej diety, wykonywała codziennie ćwiczenia.
Po upływie 8 tygodni okazało się, iż myszy z grup trzeciej i czwartej przybrały na wadze o wiele mniej niż myszy z grupy 2, również ich profil lipidowy okazał się o wiele korzystniejszy. Ponadto zarówno ćwiczenia jak i różeniec ograniczyły przyrost tłuszczu brzusznego u gryzoni. W ciele myszy karmionych dietą wysokotłuszczową zaobserwowano też istotnie silniejszą atrofię mięśni, niż było to w przypadku grupy 3 i 4. Na tej podstawie naukowcy wywnioskowali, iż wyciąg z tej rośliny może naśladować korzystny wpływ ćwiczeń na metabolizm oraz pracę mięśni. Przypuszczenia badaczy potwierdziły również badania in vitro, jakie przeprowadzono na komórkach myszy ze wszystkich badanych grup.
Wpływ różeńca górskiego na pracę SIRT1 przypisano głównie pewnej grupie składników aktywnych tej rośliny, czyli salidrozydom, które zapobiegają atrofii mięśni poprzez aktywację świeżki sygnałowej mTOR.
Wnioski:
Otrzymane przez badaczy wyniki pozwoliły im na stwierdzenie, iż Rhodiola rosea naśladuje efekt wpływu ćwiczeń na mitochondria mięśni, pozytywnie wpływając na ich biogenezę oraz regenerację. Innymi słowy, uczeni postulowali, iż suplementacja różeńca górskiego może istotnie wpływać na pracę mięśni pacjentów, którzy cierpią z powodu otyłości wywołanej dietą wysokotłuszczową.
Opracowano na podstawie artykułu: You, B., The Treatment of Rhodiola Mimics Exercise to Resist High-Fat Diet-Induced Muscle Dysfunction via Sirtuin1-Dependent Mechanisms, Front. Pharmacol., 15 April 2021
Autor: Sylwia Grodzicka