Selen przeciwko wirusom

Budowanie odporności to długotrwały proces, który powinniśmy wspierać każdego dnia. Dla silnego układu odpornościowego niezbędnych jest wiele substancji. Wśród nich na szczególną uwagę zasługuje selen. Odgrywa istotną rolę we wspieraniu naturalnych mechanizmów, a nawet pomaga zwalczać wirusy. Dowiedziono, że osoby, które mieszkały w regionach o niskim poziomie selenu w glebie, narażone były na jego niedobory, a przez to miały zwiększone ryzyko infekcji wirusowych.

Naturalny selen jest obecny w żywności jako selenometionina (głównie w żywności roślinnej) lub selenocysteina (głównie w żywności pochodzenia zwierzęcego). Są to dwa aminokwasy, które są następnie wykorzystywane do budowy własnych białek organizmu – selenoprotein. Wiele z tych białek ma właściwości przeciwutleniające, jak np. enzymy peroksydazy glutationowej, które zmniejszają stres oksydacyjny. Ponieważ stres oksydacyjny jest również związany z nadmiernymi reakcjami immunologicznymi i procesami zapalnymi, uważa się, że odpowiedni poziom selenu działa przeciwzapalnie i pomaga regulować odporność.

Selen dla odporności i wsparcia tarczycy

Selen jest niezbędnym minerałem, który musimy dostarczać wraz z dietą. Wspomaga optymalną pracę układu odpornościowego, działa antyoksydacyjnie pomagając zwalczać wolne rodniki, uczestniczy w ochronie przeciwwirusowej. Z kolei niedobór selenu osłabia odpowiedź immunologiczną. Selen jest również kluczowy dla prawidłowej pracy tarczycy, a tym samym dla całego metabolizmu, mózgu i funkcji poznawczych, mięśni i układu sercowo-naczyniowego.

Selen pełni wiele kluczowych funkcji za sprawą jego obecności w białkach – selenoprotein – niezwykle ważnych zarówno dla pracy tarczycy jak i ochrony antyoksydacyjnej. Selenoproteiny powstają poprzez zastąpienie cząsteczek siarki selenem. Związki te są stale badane, a do tej pory w organizmie człowieka wykryto 12 selenoprotein, które pełnią różnorodne funkcje, m.in.: biorą udział w odpowiedzi na stres oksydacyjny, mogą regulować przeciwzapalne właściwości selenu i jego znaczenie w odpowiedzi immunologicznej. Wśród nich najbardziej znane są:

• peroksydaza glutationowa (GPX) – o silnym działaniu przeciwutleniającym. Rozkłada nadtlenek wodoru do wody, zapobiega utlenianiu lipidów. 
• reduktaza tioredoksyny (TrxR) – odpowiada za rozkład wodoronadtlenków i nadtlenków.
• dejonidazy jodotyroninowe – enzymy przekształcające hormony tarczycy (konwersja T4 w T3).
• selenoproteina P – występująca w osoczu krwi. Prawdopodobnie służy do transportu selenu w krwiobiegu.

Selen jest również budulcem niektórych enzymów detoksykacyjnych, dlatego też bez selenu nie jest możliwa prawidłowa detoksykacja.

Selen w układzie odpornościowym

Selen pełni również kilka kluczowych funkcji w układzie odpornościowym, m.in. poprzez aktywowanie komórek odpornościowych, ochronę antyoksydacyjną czy udział w walce z wirusami. Jego odpowiedni poziom aktywuje białe krwinki odpornościowe i pomaga im niszczyć patogeny. Stosowanie selenu wpływa pozytywnie na działanie limfocytów B i T oraz makrofagów¹. Z kolei zbyt niski poziom selenu osłabia aktywność limfocytów T i komórek NK (Natural Killer)¹. Badania na zwierzętach hodowlanych, a także na ludziach, wykazały, że zwiększone spożycie selenu poprawia zarówno obronę komórkową, jak i obronę humoralną (w płynach pozakomórkowych np. osoczu krwi). Natomiast niedobór selenu prowadzi do słabszej odpowiedzi immunologicznej, gdy w organizmie pojawiają się wirusy czy alergeny².

Niedobór selenu zwiększa ryzyko infekcji wirusowych

Niedobór selenu może zwiększać ryzyko zakażeń wirusowych i zaostrzać przebieg choroby. Infekcjom towarzyszy stres oksydacyjny, a przy jednoczesnym niedoborze selenu wzrasta zjawisko mutacji wirusowego RNA. W ich wyniku wirusy mogą przyjąć bardziej niebezpieczną dla człowieka formę^3,4. Niedobór selenu może osłabiać działanie układu odpornościowego i powodować, że nawet z pozoru nieszkodliwe infekcje wirusowe stają się bardzo niebezpieczne. Wpływ selenu na układ odpornościowy zbadano m.in. w odniesieniu do wirusów grypy i wirusa Coxsackie^{5, 6, 7, 8, 9}.

Selen spowalnia replikację wirusa

Wirusy namnażają się w ludzkich komórkach. Jeżeli nasza bariera ochronna jest silna to wirus nie może wniknąć do komórki i nie replikuje się. W ten sposób zmniejszamy szansę na mutację wirusów i powstawanie groźnych odmian. Natomiast jeżeli wirus wniknie już do organizmu, powoduje stres oksydacyjny, ponieważ komórki odpornościowe zaczynają wytwarzać duże ilości wolnych rodników, aby go zniszczyć. Jednocześnie, aby same komórki i mitochondria nie zostały uszkodzone, potrzebują ochrony. Taką tarczą jest dla nich m.in. selen i selenoproteiny. Selen, hamując stres oksydacyjny dzięki swoim właściwościom przeciwutleniającym, może również spowalniać replikację wirusów. Jednocześnie proliferację wirusów spowalnia jedna z selenoprotein – peroksydaza glutationowa^{10, 11}.

Reklama

Selemit MSE Sprawdź

Selen MSE Sprawdź

Immun-Intercell® dla dzieci Sprawdź

Immun-Intercell Sprawdź

Jeśli w organizmie nie ma odpowiedniej ilości selenu, infekcje prowadzą do silniejszych procesów zapalnych i zwiększonego stresu oksydacyjnego. W efekcie infekcje wirusowe stają się groźniejsze niż przy prawidłowej podaży selenu¹².

Gleba uboga w selen a rozprzestrzenianie wirusów

W badaniu z 2011 roku wskazano, że ​​rozwój wirusowych chorób zakaźnych takich jak: grypa, HIV, SARS, Ebola, świńska grypa, ptasia grypa, zawsze zaczynał się w regionach, gdzie gleba jest szczególnie uboga w selen¹³. Dodatkowym czynnikiem, który powoduje niedobory selenu i szybsze rozprzestrzenianie się wirusów, mogą być toksyny takie jak arsen lub rtęć, które wiążą selen. Może mieć to związek z wyższym ryzykiem chorób wirusowych na obszarach o dużym zanieczyszczeniu środowiska przemysłowego i jednoczesnym niedoborze selenu w glebach. Zawartość arsenu w wodzie i glebie jest szczególnie wysoka w niektórych regionach Chin.

Naturalne źródła selenu i dawkowanie

Selen naturalnie występuje w różnych produktach spożywczych, a najlepszym źródłem są orzechy brazylijskie, mięso i ryby^15,16,17. Jednak poziom selenu w produktach spożywczych zależy od poziomu selenu w glebach i wodzie. Niestety zubożenie gleb prowadzi do mniejszej zawartości tego pierwiastka w żywności. Zalecane dzienne spożycie selenu dla zdrowych osób dorosłych wynosi 55 µg. Jeżeli dieta nie pokrywa dziennego zapotrzebowania na selen warto rozważyć jego suplementację.

Przyswajanie selenu

Selen może być przyswajany zarówno w formie organicznej jak i nieorganicznej, a jego działanie zależy od formy w jakiej występuje. Do formy nieorganicznej selenu zaliczamy: selenian (VI), selenian (IV) oraz selenin, zaś formami organicznymi są dwa podstawowe aminokwasy – selenometionina oraz selenocysteina. Wskazuje się, że w organizmie człowieka lepiej absorbowane są organiczne formy selenu. Badania wykazały, że selenometionina była absorbowana w 98%, a selenian sodu w 84%¹⁸. Podczas przyjmowania suplementów należy zachować odstęp pomiędzy przyjmowaniem selenu i witaminy C, ze względu na wrażliwość selenu na związki kwasowe, które mogą hamować jego przyswajanie.

Środki ostrożności

Należy pamiętać również, że nadmiar selenu może być toksyczny. Skutkiem zatrucia jest selenoza. Dopuszczalny górny poziom spożycia selenu u dorosłych wynosi 400 µg/dzień. Jest to maksymalne dzienne spożycie, przy którym u większości osób nie występują niekorzystne skutki zdrowotne^19,20. Nie zaleca się jednak stosowania tak wysokich dawek. Przed rozpoczęciem suplementacji warto wykonać badanie oceniające jego poziom wewnątrz komórek.

Autor: Paulina Żurek