Stres rozumiany jako oddziaływanie negatywnych stresorów m.in. w postaci traumatycznych wydarzeń, napięcia w pracy czy problemów w relacjach, przyspiesza starzenie się układu odpornościowego. Potencjalnie psychostres zwiększa również ryzyko zachorowania na raka, choroby sercowo-naczyniowe i choroby wywołane infekcjami, takimi jak COVID-19.
Badania, opublikowane w Proceedings of the National Academy of Sciences (PNAS), mogą pomóc wyjaśnić, dlaczego niektórzy z nas, a zwłaszcza osoby starsze ciężej przechodzą infekcje, w tym chorobę COVID-19, oraz jakie mechanizmy zaangażowane są w przyspieszone starzenie się układu odpornościowego.
W jaki sposób stres wpływa na układ odpornościowy?
Jak podaje główny autor badania: „Wraz ze wzrostem światowej populacji osób starszych, niezbędne jest zrozumienie różnic w zdrowiu związanych z wiekiem. Z upływem lat następują zmiany w układzie odpornościowym, które odgrywają kluczową rolę w zdrowiu całego organizmu”.
Podczas starzenia, również nasz układ immunologiczny ulega zmianom, co określane jest jako stan immunostarzenia. Wraz z wiekiem funkcje układu odpornościowego słabną, ponieważ rośnie liczba starych, zużytych krwinek odpornościowych, a powstaje zbyt mało nowych białych krwinek. Starzenie immunologiczne wiąże się nie tylko z nowotworami, ale także z chorobami układu krążenia, zwiększonym ryzykiem zapalenia płuc, zmniejszoną skutecznością szczepionek i starzeniem się narządów. Jednak zdarza się, że nawet u zdrowych dorosłych w tym samym wieku różnice w ich odporności są znaczące. Naukowcy zadali sobie pytanie, co za to odpowiada? Pierwszym czynnikiem, który podejrzewali, był udział stresu w obniżaniu odporności. Amerykańscy badacze postanowili sprawdzić, czy uda im się znaleźć związek między stresem, a spadkiem aktywności układu odpornościowego. W tym celu przeszukiwali i odwołali się do wyników badań z ogromnych zbiorów danych Uniwersytetu Michigan, ogólnokrajowej bazy dotyczącej sytuacji ekonomicznej, zdrowia, stanu cywilnego, stanu rodzinnego oraz publicznych i prywatnych systemów wsparcia starszych Amerykanów. W oszacowaniu narażenia badanych na różne formy stresu posłużyli się odpowiedziami udzielonymi przez 5744 osób dorosłych w wieku powyżej 50 lat. Odpowiedzieli oni na kwestionariusz zaprojektowany w celu oceny doświadczeń ze stresem społecznym, w tym stresujących wydarzeń życiowych, przewlekłego stresu i dyskryminacji. Następnie pobrano próbki krwi od uczestników i przeanalizowano za pomocą cytometrii przepływowej, techniki laboratoryjnej, która zlicza i ocenia stan komórek krwi.
Białe krwinki – wskaźnik stresu?
Zgodnie z przypuszczeniami, wykazano związek między stresującymi wydarzeniami życiowymi a mniejszą liczbą gotowych do odpowiedzi limfocytów T. Osoby z wyższym poziomem doświadczanego stresu miały starsze komórki odpornościowe i wyższy odsetek zużytych białych krwinek. Limfocyty T – ważny składnik odporności – dojrzewają w gruczole zwanym grasicą, który znajduje się tuż nad sercem. Wraz z wiekiem tkanka grasicy kurczy się i jest zastępowana tkanką tłuszczową, co powoduje zmniejszenie produkcji komórek odpornościowych. Wcześniejsze badania sugerują, że proces ten jest przyspieszany przez czynniki związane ze stylem życia, takie jak nieodpowiednio zbilansowana i przetworzona dieta oraz niewystarczająca aktywność fizyczna. Z badań wynika również korelacja, że osoby, które doświadczają większego stresu, zwykle mają gorszą dietę i nawyki związane z ćwiczeniami, co częściowo wyjaśnia, dlaczego starzenie się ich układu immunologicznego postępuje szybciej. Zmiana nawyków żywieniowych w połączeniu z odpowiednio dobraną aktywnością fizyczną u osób starszych może pomóc zrównoważyć starzenie się układu odpornościowego związane ze stresem.
Dodatkowo czynniki takie, jak cytomegalowirus (CMV) mogą przyspieszać proces immunostarzenia. CMV jest powszechnym, zwykle bezobjawowym wirusem u ludzi i wiadomo, że ma silne działanie przyspieszające starzenie immunologiczne. Podobnie jak półpasiec lub opryszczka, CMV jest przez większość czasu uśpiona, ale może zostać aktywowana właśnie pod wpływem stresu.
Dowiedz się więcej o tym, jak stres wpływa na układ odpornościowy i poznaj sposoby radzenia sobie ze stresem z terapii mitochondrialnej.
Na podstawie: https://www.pnas.org/doi/full/10.1073/pnas.2202780119