Trądzik pospolity, jak sama nazwa wskazuje, jest chorobą skóry, występującą w populacji niezwykle często. Chociaż kojarzy się z wiekiem nastoletnim, obecnie jest spotykany także wśród osób dorosłych. Wyprysk trądzikowy może przyjmować różne postaci. Schorzenie najczęściej ma charakter przewlekły, co oprócz nieestetycznych zmian skórnych, może niekorzystnie wpływać na samopoczucie chorego.

Etiopatogeneza, czyli jak powstaje trądzik pospolity

Trądzik pospolity, inaczej młodzieńczy, dotyczy około 94-95% populacji w okresie dojrzewania i 20-40% osób dorosłych. Co ciekawe, częściej pojawia się u kobiet. Przewlekły stan zapalny trądziku występuje w obrębie jednostki włosowo-łojowej, w skład której wchodzą mieszki włosowe, włosy i gruczoły łojowe. Lokalizuje się na twarzy, czasami również na plecach. Wśród głównych czynników, sprzyjających rozwojowi choroby wymienia się:

• nadczynność gruczołów łojowych i nadmierną produkcję sebum,
• obecność bakterii Cutibacterium acnes (dawniej Propionibacterium acnes),
• zaburzenia keratynizacji naskórka, skutkujące powstawaniem zaskórników,
• rozwój stanów zapalnych, powodujący uwolnienie cytokin prozapalnych.

Istnieje oczywiście szereg przyczyn, które współuczestniczą w rozwoju trądziku, takich jak styl życia, dieta, predyspozycje genetyczne, wpływ gospodarki hormonalnej.

Powstawanie zmian trądzikowych rozpoczyna się od nadmiernej aktywności gruczołów łojowych. Nadprodukcja sebum blokuje ujścia mieszków włosowych. W połączeniu z nadmiernym rogowaceniem w obszarze mieszków, tworzą się idealne warunki do rozwoju bakterii. Sebum jest głównym źródłem składników odżywczych dla Cutibacterium acnes, co stymuluje kolonizację tej bakterii i rozwój stanu zapalnego. Produktem ubocznym metabolizmu P. acnes są kwasy octowy i propionowy. W połączeniu z trójglicerygami obecnymi w sebum tworzą one cząsteczki kwasów tłuszczowych, które podrażniają skórę właściwą i mieszki włosowe. Miejscowy stan zapalny aktywuje do działania mediatory stanu zapalnego i cytokiny prozapalne. Powstałe środowisko stwarza warunki do rozwoju innych gatunków bakterii: S. Aureus, S. agalactiae i K. pneumoniae. Bakterie zaczynają produkować enzymy zewnątrzkomórkowe, takie jak lipazy, proteazy, hialuronidazy i kolagenazy, które powodują uszkodzenie tkanki na poziomie komórkowym i rozprzestrzeniają patogen do głębiej położonych tkanek. W rezultacie zwiększa się stan zapalny, widoczny na skórze jako zmiany trądzikowe.

 Objawy trądziku pospolitego

Podstawowym wykwitem skórnym w trądziku pospolitym jest mikrozaskórnik. W początkowym stadium nie łatwo go zauważyć. Zaskórnik z widoczną białą treścią jest określany jako zamknięty, natomiast zaskórnik otwarty, przez dostęp do tlenu i utlenienie jego treści, ma czarną powierzchnię. Wnętrze wykwitu wypełnia mieszanina sebum, martwego naskórka, kosmetyków i zanieczyszczeń osadzających się na skórze w ciągu dnia. W wyniku rozwoju stanu zapalnego pojawiają się zmiany grudkowo-krostkowe, wypełnione dodatkowo ropą oraz bakteryjne torbiele ropne.

Rodzaje trądziku

W zależności od rodzaju i nasilenia zmian, wyróżnia się kilka postaci trądziku młodzieńczego. Z uwagi na dominujący obraz wykwitów wyróżnia się trądzik zaskórnikowy, grudkowo-krostkowy, bliznowaciejący, trądzik ropowiczy. Do rzadziej występujących postaci należą trądzik piorunujący, skupiony, trądzik z wydrapania. Pod względem czynników indukujących chorobę wyróżnia się trądzik wewnątrzpochodny (związany z metabolizmem i hormonami) oraz trądzik zewnątrzpochodny: polekowy, kosmetyczny, zawodowy, mechaniczny.

Przyczyny trądziku, czyli co na to mitochondria?

Trądzik pospolity można zaliczyć do mitochondriopatii, czyli chorób, w których przebiegu występują zaburzenia pracy mitochondriów. Mitochondria są to niewielkie organella komórkowe, odpowiedzialne za wytwarzanie energii niezbędnej do przeprowadzania procesów metabolicznych organizmu. Wydajna praca mitochondriów pozwala na prawidłowe funkcjonowanie tkanek, narządów, gruczołów, organów i zachowanie ogólnej homeostazy organizmu. Czynniki zaburzające pracę tych organelli są zbieżne z czynnikami wywołującymi trądzik. Przewlekły stres, nieodpowiednia dieta, niedobory mikro- i makroelementów oraz predyspozycje genetyczne obniżają wydajność mitochondriów. Wytwarzają one mniejszą ilość energii komórkowej w stosunku do zapotrzebowania. Jakie są skutki? Komórki ulegają uszkodzeniom, organizm funkcjonuje mniej wydajnie, zwiększa się podatność na infekcje i rozwój procesów zapalnych. Lecząc trądzik, warto przyjrzeć się holistycznie funkcjonowaniu organizmu i wspomóc także mitochondria, dbając o dietę, odpowiednią suplementację i minimalizując stres.

Reklama

Mito-D3 Witamina D3 w kroplach Sprawdź

Omegan 750® Sprawdź

BactoFlor ® 10/20 Sprawdź

Cynkomit MSE Sprawdź

Witamina B3 MSE Sprawdź

Leczenie trądziku pospolitego

Aktywne zmiany trądzikowe wymagają wdrożenia leczenia farmakologicznego. Pozwala ono wyciszyć stan zapalny oraz zapobiega powikłaniom trądzikowym, czyli przebarwieniom i nieestetycznym bliznom. Zakażenia najczęściej leczy się za pomocą antybiotykoterapii. Lekarze niekiedy decydują się na połączenie terapii wewnętrznej i zewnętrznej. W leczeniu miejscowym skóry mają zastosowanie takie antybiotyki, jak makrolidy, tetracykliny i klindamycyna, które działają przeciwbakteryjnie i przeciwzapalnie, hamując syntezę białek bakteryjnych. Przy bardziej nasilonym przebiegu choroby podaje się również antybiotyk w formie doustnej. Wyzwaniem obecnej medycyny jest rosnąca oporność bakterii na antybiotyki. Z tego powodu coraz częściej w terapii łączy się antybiotyki z nadtlenkiem benzoilu lub retinoidami.

Nadtlenek Benzoilu      

Działa przeciwbakteryjnie poprzez uwalnianie wolnych rodników, które utleniają białka bakteryjne. Wykazuje też działanie keratolityczne i komedolityczne, dzięki czemu zmniejsza produkcję sebum i reguluje pracę gruczołów łojowych. Nadtlenek benzoilu należy do substancji drażniących i wysuszających skórę, dlatego kurację zaczyna się od najmniejszego stężenia, stopniowo je zwiększając. W zależności od przebiegu choroby, można go użyć w leczeniu skojarzonym lub jako pojedynczy lek. Stosowany łącznie z antybiotykami, obniża oporność antybiotykową C. acnes. W terapii z retinoidami uzyskuje się działanie przeciwbakteryjne i przeciwzapalne.

Retinoidy

Pod względem chemicznym są syntetycznymi pochodnymi witaminy A. W terapii trądziku młodzieńczego znalazły zastosowanie jako monoterapia, w terapii skojarzonej i podtrzymującej leczenie. Mechanizm ich działania polega na blokowaniu krytycznych szlaków zapalnych trądziku, przez co hamują rozwój procesu zapalnego. Dodatkowo, normalizują rozwój nowych komórek, złuszczanie naskórka, stymulują tworzenie nowych naczyń krwionośnych i syntezę kolagenu.

Pielęgnacja skóry trądzikowej

Odpowiednio dobrana codzienna pielęgnacja kosmetyczna wspomaga proces farmakologicznego leczenia trądziku pospolitego, a po zakończeniu terapii pomaga utrzymać wypracowane efekty i zapobiec nawrotom krost i grudek. Na co zwrócić uwagę, dobierając kosmetyki do pielęgnacji? Przede wszystkim, warto postawić na bezpieczne produkty, zawierające składniki aktywne o potwierdzonym naukowo, korzystnym wpływie na skórę. Preparaty powinny opierać się na substancjach naturalnie występujących w skórze, co określa się mianem kosmetyków bioidentycznych.

Jak więc pielęgnować cerę trądzikową? Warto zadbać o oczyszczanie i nawilżenie skóry. Często mylnie wydaje się, że cerę trądzikową trzeba traktować substancjami wysuszającymi, aby ją odtłuścić. Tymczasem skóra trądzikowa zmaga się ze stanem zapalnym, nadprodukcją sebum, przewlekłym podrażnieniem i zaburzeniami bariery lipidowej. W pielęgnacji należy umiejętnie połączyć proces oczyszczania skóry z odbudową jej nawilżenia i naturalnej warstwy ochronnej. Kosmetyki powinny być nakładane w sposób jak najbardziej delikatny, aby nie podrażniać dodatkowo skóry i nie rozprzestrzeniać wyprysków. Sprawdzą się tutaj nawilżające emulsje do mycia, w połączeniu z żelem o działaniu oczyszczającym i przeciwbakteryjnym. Schemat pielęgnacji kosmetycznej zawiera poranne i wieczorne oczyszczanie wraz z nawilżaniem, ochronę przeciwsłoneczną oraz kosmetyk z substancją czynną, w zależności od stanu cery.

Dużą rolę w pielęgnacji przeciwtrądzikowej odgrywają kwasy owocowe. Wykazują działanie przeciwbakteryjne, złuszczające, przeciwzapalne, oczyszczające, rozjaśniające, keratolityczne. Kolejną grupą są substancje naturalne, takie jak glinki, wyciągi ziołowe, witaminy.

W składzie produktów powinny znaleźć się takie składniki, jak:

• ceramidy: budują cement komórkowy, dzięki czemu odbudowują naskórek,
• inulina, prebiotyki, oligosacharydy: chronią mikrobiom, przyśpieszają gojenie się skóry,
• pantenol, alantoina: zmniejszają świąd, działają regenerująco na skórę,
• węglowodany (glukoza, ksylitol): mają właściwości silnie nawilżające,
• kwas azelainowy: przeciwbakteryjny, rozjaśnia skórę,
• kwas salicylowy: dogłębnie oczyszcza, działa silnie przeciwbakteryjnie, reguluje odnowę komórkową,
• niacynamid: działa antybakteryjnie, wspomaga regenerację i wzmacnia barierę ochronną skóry,
• glinka zielona i żółta: działają odtłuszczająco, detoksykująco i matująco,
• wyciągi roślinne (z zielonej herbaty, lawendy, drzewa sandałowego, skrzypu, fiołka trójbarwnego): wykazują działanie tonizujące, kojące, przeciwzapalne.

Dieta i suplementy diety w terapii cery trądzikowej

Poza działaniem leczniczym i pielęgnacyjnym w terapii trądziku, warto zadbać o właściwą dietę oraz dobrać odpowiednią suplementację. Dieta przeciwzapalna pomaga zmniejszyć nasilenie wykwitów skórnych i powstawanie nowych zmian. Wpływ spożywanego jedzenia na skórę można opisać popularnym stwierdzeniem “jesteś tym, co jesz”. Produkty wysoko przetworzone, bogate w sól, tłuszcze zwierzęce, o wysokim indeksie glikemicznym nie są wskazane w profilaktyce przeciwtrądzikowej. Zamiast pomóc, takie produkty zanieczyszczają organizm, nie zaspokajają potrzeb organizmu na składniki odżywcze i pobudzają gruczoły łojowe do wydzielania sebum. W rezultacie na skórze pojawiają się wypryski. U niektórych osób spożywanie glutenu i produktów mlecznych także wpływa negatywnie na stan cery.

Dieta wspomagająca leczenie trądziku powinna obfitować w produkty jak najmniej przetworzone, bogate w antyoksydanty, witaminy i składniki mineralne. Ważnymi składnikami są witaminy z grupy B, witamina D, cynk i selen. Witaminy z grupy B znajdziemy w świeżych owocach i zielonych warzywach, wątróbce, jajach, drożdżach i orzechach. Witamina D występuje w rybach morskich i olejach roślinnych. Cynk odnajdziemy w pestkach, rybach, jajach, ryżu i ostrygach.  Oleje zwierzęce najlepiej zamienić na oliwę i oleje roślinne. Dobrym zamiennikiem soli są świeże zioła i przyprawy. Przy trądziku nie sposób zapomnieć o piciu dużych ilości wody, która stanowi środowisko dla wszystkich procesów metabolicznych zachodzących w komórkach.

Jednak co w przypadku, kiedy nie jesteśmy w stanie dostarczyć odpowiednich ilości niezbędnych składników odżywczych? Wówczas można pomyśleć nad suplementacją. Wybór suplementów powinien być dostosowany do indywidualnego zapotrzebowania, dlatego przed rozpoczęciem takiej kuracji warto wykonać podstawowe badania krwi i na podstawie wyników dobrać konkretne specyfiki. Wśród polecanych przy trądziku suplementów znajdują się:

• kwasy omega zwiększają płynność sebum, dzięki czemu łatwiej wydostaje się ono na powierzchnię skóry, nie zatykając ujść gruczołów łojowych,
• witamina D zmniejsza stany zapalne i reguluje keratynizację naskórka,
• witaminy z grupy B wzmacniają funkcje ochronne skóry, przyspieszają jej gojenie i regenerację,
• cynk posiada właściwości przeciwzapalne i antyoksydacyjne,
• probiotyki wspomagają właściwe funkcjonowanie układu pokarmowego i regulują skład mikroflory skóry,
• selen łagodzi zmiany trądzikowe, jest przeciwutleniaczem,
• l-cysteina wspomaga procesy przeciwzapalne, przez co zmniejsza skórne zmiany trądzikowe.

Profilaktyka

Trądzik jest schorzeniem wymagającym od pacjenta cierpliwości, regularności w działaniach leczniczych i wytrwałości. Oprócz wyżej wymienionych kroków, warto stosować umiarkowaną aktywność fizyczną, dbać o dobre samopoczucie fizyczne i dobrostan psychiczny, odpowiednią ilość snu, minimalizację stresu i nawodnienie organizmu. W razie potrzeby można skorzystać z pomocy nie tylko dermatologa i kosmetologa, ale też dietetyka, psychologa czy psychoterapeuty. Połączenie różnych metod leczenia wraz z holistycznym spojrzeniem na chorobę przyniesie najlepsze efekty.