W medycynie istnieje wiele chorób o nieznanej etiologii. Liczne grono osób odczuwa szybkie wyczerpanie sił fizyczno-umysłowych, burn out, wzrost zapotrzebowania na sen, bóle głowy. Istnieją hipotezy tych dolegliwości i zapewne w każdej z nich jest ziarno prawdy. Wiele z tego typu dolegliwości może wskazywać na objaw wtórnej mitochondriopatii. Wydaje nam się, że z biegiem lat takie zmiany są normalne, ale czy na pewno? Może jednak da się im zapobiec?
Często dowiadujemy się, że problemów takich jak bóle głowy czy wysypka nie można zakwalifikować do żadnej jednostki chorobowej, a ich przyczyna pozostaje nieustalona. Problemy te są często bardzo uciążliwe i nawracające, a otrzymujemy tylko chwilową pomoc w postaci leku, który łagodzi objawy. Wnikliwe osoby zapewne zadają sobie pytanie, co można zrobić, aby stan ten nie pojawił się ponownie? W naturze nic nie dzieje się przez przypadek i wszystko można wyjaśnić. Należy tylko wiedzieć gdzie szukać. Już na pierwszym etapie poprawnie przeprowadzonego wywiadu lekarskiego otrzymujemy podstawy do dalszego rozwiązania zagadki medycznej, jaką jest nasz organizm.
Wiedza płynąca ze źródła – mitochondria
Według medycyny mitochondrialnej podstawą zdrowia jest sprawny metabolizm oraz prawidłowo funkcjonujące mitochondria. Dlaczego właśnie te organella skoro wydawać by się mogło, że w organizmie mamy istotniejsze elementy, takie jak białka czy krwinki? Otóż nie chodzi o wyższość jednego elementu nad drugim tylko o funkcje, które pełnią. To, za co odpowiedzialne są mitochondria oraz w jakich przemianach biorą udział, sprawia, że mają ogromny wpływ na zdrowie.
Według medycyny i biologii przyjęto, że podstawową funkcją mitochondriów jest wytarzanie energii w komórkach. To jednak duże uproszczenie, ponieważ wytwarzanie energii ATP stanowi zaledwie część funkcji, za które odpowiedzialne są mitochondria. Do innych niezwykle istotnych zadań tych organelli należy udział w procesach budowania, rozkładania i ponownego wykorzystania elementów budulcowych komórek2. Komórki nie mogą wytworzyć RNA i DNA bez mitochondriów, co ilustruje, że nie jest możliwe wytworzenie prawidłowo funkcjonujących komórek ani naprawa uszkodzonych w czasie choroby.
Mitochondria zawierają niezbędne do życia enzymy, które biorą udział w wytwarzaniu hemoglobiny, procesach detoksykacji, czy metabolizują cholesterol. Z powodu udziału mitochondriów w wielu procesach istnieje także spora ilość chorób wynikających z ich uszkodzeń i błędnego funkcjonowania.
Wiele dysfunkcji organizmu powstaje na skutek błędnych reakcji, mutacji w mtDNA (mitochondrialne DNA) czy niedoborów składników potrzebnych do reakcji. Jednym z nich jest wytwarzanie reaktywnych form tlenu (ROS). Zbyt duże stężenie rodników działa toksycznie zwłaszcza na mitochondria1. Między innymi za sprawą wadliwych procesów i reakcji możemy odczuwać powszechne dolegliwości: szybkiego zmęczenia, senności czy utraty energii. Przy długotrwałym zaburzeniu w szlaku biochemicznym sytuacje te mogą się pogarszać, prowadząc do cięższych konsekwencji.
Zależnie od tego, w którym szlaku dochodzi do dysfunkcji, zmiana może skutkować schorzeniami wieloukładowymi, CFS (syndrom wyczerpania, przewlekłego zmęczenia), chorobami przewodu pokarmowego, chorobą Hashimoto i wieloma innymi. Na szczęście mitochondria posiadają specjalne systemy ochrony (więcej na ten temat w artykule: Mitochondrialna ochrona przed bólem i stanem zapalnym). Są nimi enzymy ochronne i ich kofaktory – substancje pomocnicze występujące często w formie witamin czy mikroelementów.
Dzięki diagnostyce mitochondrialnej jesteśmy w stanie ustalić konkretne zaburzenia w danym szlaku biochemicznym, określić wydajność wytwarzania energii ATP, czy rzeczywistą zawartość mikroskładników, odnajdując tym samym podstawową przyczynę złego samopoczucia.
Badania diagnostyczne medycyny mitochondrialnej
Wiedząc gdzie szukać przyczyn dolegliwości zarówno lekarze, jak i pacjenci mają do dyspozycji wiele narzędzi. Szeroki zakres badań laboratoryjnych daje ogromne możliwości w dzisiejszych czasach. Istotne jest, aby lekarze wiedzieli i mogli doradzić, którą metodę wybrać. Powszechne dolegliwości, które dotyczą wielu z nas, rzadko kiedy są prawidłowo diagnozowane lub w ogóle nie szuka się ich przyczyn. Istnieje natomiast cała gama diagnostyki mitochondriów, która rozwiązuje ten problem. Są to takie badania jak:
- Metabolizm węglowodanów,
- Synteza ATP,
- Poziom stresu oksydacyjnego i nitrozacyjnego,
- Zawartość pierwiastków śladowych, składników mineralnych i witamin mierzona wewnątrzkomórkowo,
- Ocena stanu mitochondriów.
Autor: Paulina Żurek
Bibliografia:
- Kuklinski. B.: Mitochondria. Diagnostyka uszkodzeń mitochondrialnych i skuteczne metody terapii. Mito-pharma, Gorzów Wielkopolski, 2017.
- Brągoszewski. P, Ostrowski. J.: Mitochondrial medicine. Postępy Nauk Medycznych 2/2009, s. 138-148