Zgaga – przyczyny, zapobieganie i leczenie

Jak poradzić sobie ze zgagą zarówno doraźnie, jak i długoterminowo? Jakie są jej przyczyny i do czego może doprowadzić?

Zgaga to jedna z najczęstszych dolegliwości ze strony układu trawiennego. Często dopada nas w okresie świąt, kiedy pozwalamy sobie na tłustsze i bardziej obfite potrawy. Dobrze znają ją również kobiety w ciąży. Jednak niekiedy zgaga to codzienny problem, który przyczynia się do pogarszania samopoczucia, a którego przyczyny tkwią głębiej, niż może Ci się wydawać. Poznanie prawdziwych przyczyn zgagi może pozwolić Ci na trwałe uporanie się z tym nieprzyjemnym problemem.

Jak można zapobiec niestrawności i silnemu pieczeniu w przełyku? Przedstawiamy mechanizm powstawania zgagi, czynniki, które ją wywołują oraz sposoby na to, jak się od niej uwolnić.

Czym jest zgaga?

Zgaga wiąże się z wyjątkowo nieprzyjemnym uczuciem pieczenia w przełyku lub klatce piersiowej, spowodowanym przez wydostające się z żołądka kwasy trawienne. Związane z nią pieczenie często nasila się po jedzeniu, wieczorem, podczas leżenia lub pochylania się. Większość dotkniętych nią osób próbuje samodzielnie poradzić sobie ze zgagą, zmieniając styl życia i przyjmując leki (tak zwane inhibitory pompy protonowej). Jednak nie znając przyczyny problemu, a jedynie maskując objawy, możemy pogorszyć ten stan. W długim okresie nieleczona zgaga może doprowadzić do uszkodzenia błony śluzowej przełyku, a nawet przekształcić się w chorobę refluksową przełyku – GERD (ang. Gastroesophageal reflux disease).

Przyczyny zgagi

Czynników wpływających na powstawanie i rozwój zgagi może być wiele: od nieprawidłowej diety, stresu, po zaburzenia produkcji kwasu solnego w żołądku (zarówno jego nadmiar, jak i niedobór).

Tym, co wpływa na powstawanie lub nasilenie zgagi, są zaburzenia produkcji kwasów żołądkowych. Zarówno ich nadmiar, jak i niedobór może skończyć się dla nas nieprzyjemnym pieczeniem przełyku. Zbyt duża lub zbyt mała ilość kwasu solnego zaburza procesy trawienne i pracę żołądka jako narządu:

  1. Przejadanie się

Spożywanie zbyt dużej ilości pokarmów na raz może wywołać zgagę. Nadmierne wypełnienie żołądka podnosi ciśnienie w jamie brzusznej, a ponadto może wpływać na niedomykanie dolnego zwieracza przełyku (LES), co sprzyja przedostawaniu się soku żołądkowego do przełyku i związanemu z tym uczuciu pieczenia w gardle.

  1. Spożywanie nadmiernej ilości produktów nasilających wydzielanie kwasu solnego:
  • kawa, alkohol, napoje gazowane,
  • ostre jedzenie i przyprawy,
  • tłuste lub potrawy smażone,
  • czekolada, nutella, kakao, cukier, słodycze,
  • rafinowane cukry i rafinowane tłuszcze,
  • mięta pieprzowa,
  • cebule, czosnek, pomidory, duże ilości owoców cytrusowych,
  • środki wzmacniające smak, sztuczne słodziki i nadmiar soli.
  1. Niewłaściwe nawyki żywieniowe

Jedzenie w pośpiechu i stresie może być przyczyną zgagi. Również spożywanie obfitych posiłków przed snem lub leżenie po posiłku może nasilać odczuwane dolegliwości. U pacjentów ze skłonnością do zgagi problemem mogą być też dania typu fast food oraz spożywanie dużej ilości zimnych produktów, zwłaszcza lodów. Istotnym czynnikiem ryzyka jest również niewystarczające żucie pokarmów.

  1. Palenie papierosów

Palenie papierosów jest kolejną potencjalną przyczyną zgagi i GERD (choroba refluksowa przełyku).

  1. Otyłość lub nadwaga

Badania sugerują, że otyłość lub nadwaga mogą być przyczyną zgagi i choroby refluksowej. W jednym badaniu porównującym osoby zdrowe i chorujące na GERD zgagę stwierdzano częściej u osób z nadwagą niż u osób o prawidłowym BMI.

  1. Leki

Często stosowane leki, zarówno dostępne bez recepty, jak i te na receptę, mogą zwiększać prawdopodobieństwo wystąpienia zgagi. Należą do nich leki stosowane w leczeniu astmy, nadciśnienia, problemów z sercem, zapalenia stawów lub innych stanów zapalnych, osteoporozy, lęku, bezsenności, depresji, leki przeciwbólowe, a nawet paradoksalnie leki na nadkwaśność, które blokują wydzielanie kwasu solnego (tak zwane inhibitory pompy protonowej).

  1. Niedobory mikroskładników odżywczych

Istotną rolę odgrywają tutaj zarówno elektrolity, które buforują działanie kwasu solnego w żołądku, jak też mikroskładniki odżywcze, które wpływają na produkcję i skład soków trawiennych. Do najważniejszych z nich należą witamina B12, witamina C, witamina D, magnez, żelazo oraz cynk [1,2,3]. Paradoksalnie wspomniane niedobory nasila terapia inhibitorami pompy protonowej (PPI).

  1. Zakażenie bakterią H. pylori

Infekcja Helicobacter pylori może przyczyniać się do wystąpienia kwaśnego refluksu, a nawet GERD ze względu na wymuszanie wzrostu sekrecji kwasów żołądkowych. Ponadto bakteria ta może powodować uszkodzenia śluzówki przełyku, a nawet wrzody żołądka – co dodatkowo zaburza pracę mięśnia zwieracza [4]. Rozrostowi H. pylori sprzyjają niedobory witaminy C w organizmie. Dodatkowo witamina C dba również o prawidłowy stan błon śluzowych.

  1. Nadmiar białka w diecie

Produkty wysokobiałkowe mogą stanowić dodatkowe obciążenie dla żołądka pacjentów, którzy cierpią z powodu nawracającej zgagi bądź GERD [5]. Wszystko przez to, iż strawienie białka wymaga dodatkowej porcji kwasu solnego dla zapewnienia optymalnego (jeszcze bardziej kwaśnego) odczynu soków trawiennych.

  1. Dysbioza jelitowa

Przypuszczalnie pewną rolę w genezie zgagi oraz jej zaawansowanej postaci, czyli GERD może mieć nierównowaga w obrębie mikrobiomu jelitowego [5].

Przyczyny zgagi według medycyny mitochondrialnej

Na poziomie komórkowym przyczyną tych problemów jest występowanie stresu nitrozacyjnego. Większość z nas podejrzewa, że zgaga powstaje w wyniku nadmiaru kwasu żołądkowego. Jednak nie zawsze tak jest.

Bardzo często powodem jest niedomykanie dolnego zwieracza przełyku spowodowane niewłaściwym napięciem mięśni, który wynika z zaburzonych procesów na poziomie komórkowym. Jak tłumaczy doktor Bodo Kuklinski stoi za tym stres nitrozacyjny i tlenek azotu (NOo):

Z powodu dużego skoncentrowania NOo mięsień zwieracza nie jest w stanie się już zamknąć, co prowadzi w efekcie do przepukliny przełyku bądź achalazji przełyku, którym nieodmiennie towarzyszy wysokie stężenie NOo. Refluks oraz zapalenie przewodu pokarmowego daje się wyleczyć przy pomocy dużych dawek witaminy B12 (od 500 do 2000 µg / dziennie). Wspomniane objawy znikają w przeciągu kilku dni, ponieważ kobalamina jest w stanie obniżyć stężenie NOo w ciągu zaledwie kilku minut.

Jak zapobiegać zgadze?

  • Nie jedz zbyt obfitych posiłków, zwłaszcza kiedy nie jesteś głodny. Nie popijaj obfitych posiłków alkoholem ani kawą.
  • Nie jedz zbyt gorących ani zbyt zimnych potraw. Żołądek jest w stanie optymalnie trawić tylko wtedy, gdy spożywane przez nas pokarmy mają temperaturę ciała.
  • Nie popijaj jedzenia, aby uniknąć rozcieńczania soków trawiennych.
  • Pij godzinę przed jedzeniem lub godzinę po jedzeniu.
  • Staraj się unikać spożywania produktów, które zgodnie z Twoimi doświadczeniami, mogą sprzyjać wystąpieniu zgagi.
  • Zrezygnuj ze spożywania dużych ilości tłuszczów zwierzęcych (masło, śmietana, smalec, tłuste mięso, tłuste sery) na rzecz olejów roślinnych i orzechów, zwłaszcza migdałów.
  • Spożywając białko, zwłaszcza zwierzęce pomyśl o dodatkowej dawce enzymów trawiennych, które pomogą żołądkowi szybciej uporać się z trawieniem protein.
Leczenie zgagi

Kiedy pojawia się zgaga, istnieje kilka natychmiastowych sposobów, które mogą pomóc złagodzić problem. Na przykład wielu osobom pomaga zjedzenie kwaśnego jabłka lub wypicie szklanki wody z sokiem z cytryny. Jest to prawdopodobnie spowodowane faktem, że u tych osób zgaga występuje z powodu niedoboru kwasu żołądkowego. Kwasy owocowe regulują pH w żołądku, co ostatecznie łagodzi te objawy.

Z kolei innym osobom ulgę przynosi wypicie naparu z rumianku lub zawiesiny z gotowanego siemienia lnianego. Takie przypadki związane są z nadmiarem kwasu żołądkowego, który jest neutralizowany przez wymienione środki.

W obu grupach pacjentów konieczne może okazać się wyeliminowanie stresu nitrozacyjnego i zastosowanie terapii mitochondrialnej. Ograniczenie poziomu stresu, przestrzeganie zdrowych nawyków żywieniowych oraz przywrócenie prawidłowego przebiegu procesów komórkowych przy pomocy odpowiednich mikroskładników odżywczych może przyczynić się do trwałego wyeliminowania problemu.

Zgodnie z powyższym, czynnikiem, który ma znaczący wpływ na skuteczność profilaktyki bądź leczenia zgagi jest uzupełnienie ewentualnych niedoborów takich mikroskładników odżywczych jak witamina B12 (jako łatwo przyswajalna hydroksykobalamina), witamina C, elektrolity (zwłaszcza magnez, potas oraz cynk), a także probiotyki. Co więcej, pacjenci, którzy przyjmują inhibitory pompy protonowej, mogą skorzystać z suplementacji żelazem i wapniem. Leki PPI wymuszają bowiem komórkowe niedobory tych pierwiastków.

  • Witamina B12 – remedium na przyczynę zgagi spowodowanej stresem nitrozacyjnym. Ponadto jej poziom może być obniżony u osób, które stosują inhibitory pompy protonowej i blokery kwasu solnego oraz mają zaburzenia wchłaniania. Witamina B12 łagodzi również stany zapalne w błonie śluzowej.
  • Witamina C – jej naturalne stężenie w żołądku jest bardzo wysokie, dzięki czemu wspiera produkcję kwasu solnego, zachowuje odpowiednie pH, hamuje nadmierny rozrost bakterii H. pylori.  
  • Magnez i potas – zapewniają równowagę elektrolitową.
  • Probiotyki – wspierają prawidłową pracę jelit i wchłanianie składników odżywczych, które może być utrudnione u osób ze zmniejszoną produkcją kwasu solnego.
  • Żelazo, cynk, wapń i witamina D3 – to także składniki, których zazwyczaj brakuje osobom z problemami zgagi, refluksu bądź przyjmujących leki na te dolegliwości.

Autorzy: Paulina Żurek, Sylwia Grodzicka


Bibliografia:

0:00
0:00