Fosfatydyloseryna: tajna broń organizmu upośledzonego przez stres

Nasz mózg jest bogaty w potężną substancję, która pozwala mu na sprawne funkcjonowanie, czy ochronę pamięci. Mowa o fosfatydyloserynie (PS) – to naturalny fosfolipid, który w największym stężeniu występuje w mózgu oraz centralnym układzie nerwowym. Jest to jeden z kluczowych składników odżywczych dla naszych komórek mózgowych.

Jednak fosfatydyloserynę znajdziemy nie tylko w mózgu. Jest ona obecna w całym naszym organizmie, ponieważ stanowi istotny składnik wszystkich błon komórek i mitochondriów, a jak wiadomo, błony są najważniejszymi powierzchniami roboczymi. Od ich pracy zależy odrębność komórek i mitochondriów od środowiska zewnętrznego, utrzymanie homeostazy i niezakłócony przebieg zachodzących w nich procesów. Do pełnienia tych zadań, błony potrzebują odpowiedniej zawartości fosfolipidów w tym fosfatydyloseryny, która:

• utrzymuje elastyczność i przepuszczalność błon komórkowych,
• uczestniczy w produkcji neuroprzekaźników: acetylocholiny i dopaminy,
• przywraca plastyczność synaps,
• poprawia metabolizm glukozy w mózgu,
• bierze udział w komunikacji międzykomórkowej i transporcie jonów.

Fosfatydyloseryna odgrywa też istotną rolę w mechanizmach przekaźnikowych, a ponadto wspiera komórki mózgowe w przechowywaniu i przywoływaniu zachowanych w nim informacji. Właściwości te sugerują dobroczynny wpływ PS na naszą pamięć i sprawność umysłową^1-3.

Ale to nie wszystko…

Inną niezwykle ważną funkcją fosfatydyloseryny jest zdolność do obniżania poziomu kortyzolu.

Ludzki organizm ma możliwość adaptowania się do stresujących warunków. W procesie tym najważniejszą rolę odgrywa oś podwzgórze-przysadka-nadnercza (HPAA, ang. Hypothalamic-Pituitary-Adrenal Axis). Pobudzenie tej osi powoduje  wydzielanie z kory nadnerczy kortyzolu – hormonu stresu. Kortyzol nazywany jest hormonem stresu, ponieważ pod wpływem czynników stresowych podnosi poziom glukozy we krwi, wprowadzając organizm w „stan gotowości”. Jednocześnie uwalnia aminokwasy z tkanek, nasila glukoneogenezę i rozkład kwasów tłuszczowych, aby zmobilizować organizm do walki lub ucieczki przed potencjalnym zagrożeniem. Jednak długotrwały stres i podwyższony poziom kortyzolu prowadzą do zaburzeń somatycznych i psychicznych.

W procesie radzenia sobie ze stresem pomaga fosfatydyloseryna, która reguluje poziom kortyzolu. Udowodniono, że fosfatydyloseryna obniża poziom kortyzolu i ACTH (który kontroluje uwalnianie kortyzonu ^4-5). Dodatkowo w połączeniu z kwasem fosfatydowym normalizuje poziom ACTH i kortyzolu u osób przewlekle obciążonych stresem. Ten specyficzny efekt zaobserwowano również w przypadku suplementacji fosfatydyloseryny z kwasami omega-3 ^6-7.

Fosfatydyloseryna wspomaga wydajność sportową

Wreszcie – co może zainteresować wszystkie osoby aktywnie uprawiające sporty siłowe – ponieważ PS ma zdolność obniżania podwyższonego po wysiłku mięśni poziomu kortyzolu (który nasz organizm produkuje we wzmożonej ilości również po wysiłku mięśniowym), a który powoduje wzrost poziomu glukozy we krwi kosztem rozkładu aminokwasów (utrata masy mięśniowej), suplementacja fosfatydyloseryny pomaga ograniczyć ten niekorzystny dla sportowców mechanizm metabolizmu białek⁸.

Uwaga: fosfatydyloseryna nie przyczynia się bezpośrednio do wzrostu masy mięśniowej! Ona chroni nas jedynie przed rozkładem istniejących mięśni, ponieważ pomaga utrzymać korzystną proporcję między testosteronem a kortyzolem.

W odpowiedzi na wysiłek fizyczny fosfatydyloseryna zmniejsza wydzielanie ACTH, hormonu wyzwalającego kortyzol. W ten sposób fosfatydyloseryna może korzystnie wpływać na wyniki sportowe i minimalizować skutki stresu.

Potwierdzenie znajdziemy w badaniu klinicznym z udziałem 14 mężczyzn, którzy przyjmowali 750 mg fosfatydyloseryny. Odnotowano wydłużony czas zdolności do wykonywania ćwiczeń, zanim badani zaczęli odczuwać zmęczenie⁹. W innym badaniu, 400 mg fosfatydyloseryny dobę zmniejszyło uczucie zmęczenia po wysiłku¹⁰.

Kto jeszcze może skorzystać z fosfatydyloseryny?

Wszyscy, którzy borykają się z przewlekłym stresem, a także cierpią z powodu uwarunkowanych stresem wrzodów żołądka. Oto dlaczego: badania wykazują, że PS ma zdolność ograniczania sekrecji kortyzolu w przypadku sytuacji stresowych. Tymczasem hormon ten powoduje między innymi nasilenie wydzielania soku żołądkowego, co może prowadzić do wrzodów żołądka¹¹. Ze względu na swoje ograniczające wydzielanie kortyzolu właściwości, fosfatydyloseryna może być pomocna również u osób cierpiących na depresję, ponieważ u pacjentów z depresją niejednokrotnie stwierdza się właśnie nadmiar kortyzolu.

Fosfatydyloserynę możemy produkować sami, jednak równie ważnym jej źródłem jest nasze pożywienie.

Poniższa lista prezentuje najważniejsze źródła fosfatydyloseryny w pożywieniu:

Do pewnego wieku i przy odpowiednim zaopatrzeniu organizmu w niezbędne składniki nasz mózg może wytwarzać wystarczającą ilość PS, ale jeśli występuje niedobór witamin z grupy B (kwas foliowy i B12), seryny lub niezbędnych kwasów tłuszczowych, produkcja PS spada.

Co zatem dzieje się, kiedy brakuje fosfatydyloseryny?

W warunkach niedoboru fosfatydyloseryny mechanizmy przekaźnikowe w naszym mózgu przestają optymalnie funkcjonować, a wówczas, w celu zrekompensowania tej dysfunkcji mózg zaczyna utrzymywać większą aktywność. Odbywa się to poprzez nasilone uwalnianie hormonów stresu i skutkuje osłabieniem odporności. Szybciej się męczymy i łatwiej łapiemy infekcje. Niedobór PS ogranicza wydajność komórek mózgowych i prowadzi do ograniczenia funkcji pamięciowych, a także zaburzeń koncentracji.

Niski poziom fosfatydyloseryny przekłada się na gorsze funkcjonowanie błon mitochondriów i komórek. Osłabieniu ulega przekaz sygnałów między komórkami nerwowymi i dochodzi do zaburzeń pamięci i funkcji mózgu¹².

Badania laboratoryjne wskazują, że deficyty fosfatydyloseryny są typowe zwłaszcza dla osób starszych i w podeszłym wieku (wiąże się to ze spadkiem produkcji PS przez organizm, a także częstym spadkiem apetytu i jednostajną dietą tych osób). Zatem jej suplementacja w pewnych stanach okazuje się niezbędna i bardzo pomocna. Ograniczone spożycie wyżej wymienionych produktów oraz niskotłuszczowa dieta sprawiają, że zawartość tego cennego fosfolipidu w naszym pożywieniu znacznie się obniżyła. Według szacunkowych danych dzienny niedobór wynosi u przeciętnego człowieka od 70 do 100 mg, podczas gdy w przypadku wegetarian deficyty fosfatydyloseryny sięgają nawet 200-250 mg.

Dlatego też, oprócz osób powyżej 60-tego roku życia, o odpowiednie zaopatrzenie organizmu w fosfatydyloserynę powinni zadbać zwłaszcza wegetarianie i weganie.

Ciekawostka: ze względu na zagrożenie związane z chorobą szalonych krów, współcześnie podczas badań laboratoryjnych wykorzystuje się fosfatydyloserynę pochodzenia roślinnego, głównie sojową, choć dostępna jest także fosfatydyloseryna pochodząca z naszego rodzimego słonecznika.

Z czym łączyć fosfatydyloserynę?

Fosfatydyloseryna lubi towarzystwo kwasu fosfatydowego oraz fosfatydylocholiny – lecytyny oraz kwasów omega – 3. Substancje te są bardzo ważnymi elementami błon komórkowych, a ich połączenie jest bardzo korzystne ^13-14. Decydując się, na suplementację upewnij się, że kupujesz fosfatydyloserynę, a nie fosforylowaną serynę. Ta druga substancja nie będzie miała takiego samego efektu¹².

Dla skutecznej ochrony układu nerwowego polecane jest także połączenie fosfatydyloseryny z witaminami z grupy B: witaminą B₁₂, kwasem foliowym, witaminą B₆ oraz B₁, czyli substancjami, które również mają neuroaktywne działanie. Pamiętajmy, że podstawą do rozpoczęcie suplementacji powinny być rzetelne badania laboratoryjne. 

Paulina Żurek

Reklama

Memoserin Sprawdź

Neuro-Intercell® Sprawdź

Vaso-Intercell® Sprawdź

Silymarin-Intercell® Sprawdź