Insulinooporność stanowi problem zdrowotny, który może przyczynić się do zwiększonego ryzyka cukrzycy typu 2 oraz chorób serca. Kluczowym elementem w leczeniu tego zaburzenia jest dieta, uzupełniona o odpowiednie substancje odżywcze. Niestety, ilość preparatów obiecujących szybką poprawę zdrowia nieustannie rośnie, co utrudnia wybór właściwych produktów. Choć na chwilę obecną brakuje jednoznacznych wytycznych, wskazuje się, że suplementy dietetyczne bogate np. w fitozwiązki zwiększające wychwyt glukozy z krwi, preparaty witaminowe, minerały i aminokwasy mogą pomóc w zachowaniu prawidłowej gospodarki glukozowo-insulinowej, a dodatkowo poprawić zdolności antyoksydacyjne i zmniejszyć stan zapalny organizmu.

Suplementacja przy insulinooporności – związki pochodzenia naturalnego

Suplementacja resweratrolu

Resweratrol jest polifenolem o silnym działaniu przeciwzapalnym i antyoksydacyjnym. Związek ten występuje w owocach i warzywach o ciemnym zabarwieniu, takich jak winogrona, borówki, truskawki, jagody leśne, bakłażan oraz czerwona kapusta. Możemy znaleźć go również w czerwonym winie, w soku z winogron, oraz w surowym kakao i gorzkiej czekoladzie.¹ Badania kliniczne wykazały, że długoterminowe uzupełnianie diety o resweratrol (przez min. 8 tygodni) obniża poziom hemoglobiny glikowanej, a poprzez zwiększenie poziomu adiponektyny – hormonu odpowiedzialnego za rozkład węglowodanów i kwasów tłuszczowych, poprawia wrażliwość na insulinę u osób z diabetes mellitus. ² Ponadto, 17-tygodniowa suplementacja tego polifenolu w dziennej dawce 200 mg, sprzyja redukcji masy ciała u osób z nadwagą.³

Insulinooporność a algi morskie

Algi morskie to bogate źródło błonnika oraz biologicznie aktywnych związków, takich jak polifenole, polisacharydy oraz terpeny. Dodanie alg do posiłków o dużej zawartości sacharydów, pomaga w regulowaniu przemian energetycznych, zapobiegając nagłym skokom glukozy we krwi po posiłku.⁴ Np. niebieskozielona Spirulina wykorzystywana jest do produkcji żywności o właściwościach funkcjonalnych, a także rekomendowanej diabetykom i osobom dążącym do redukcji masy ciała. Jej wysoka wartość odżywcza wynika z obecności aminokwasów i niezbędnych kwasów tłuszczowych omega-3 (α-linolenowy – ALA, eikozapentaenowy – EPA, dokozaheksaenowy – DHA), a także szerokiej gamy antyoksydantów (fikocyjaniny, karotenoidy, czy tokoferole), wspierających ochronę antyoksydacyjną mitochondriów.¹ Regularne spożywanie spiruliny (od 1 do 4.5 g dziennie), pomaga w regulacji glikemii i poprawie profilu lipidowego krwi. Z kolei codzienne przyjmowanie 2 g spiruliny w formie tabletek, po okresie 3 miesięcy zwiększa wychwyt glukozy przez komórki, obniża poziom stanu zapalnego i stresu oksydacyjnego u osób z otyłością.⁵ Stosowanie wyciągów z wodorostów morskich, jak np. Fucus vesiculosus i Ascophyllum nodosum, przyczynia się do regulacji gospodarki glukozowo-insulinowej.⁶ Natomiast suplementacja zielonymi algami Ulvacean, wpływając korzystnie na funkcjonowanie mikrobioty, pomaga obniżyć poziom cukru i cholesterolu we krwi. ⁷

Ginkgo biloba L. w insulinooporności

Wyciąg z liści Ginkgo biloba L. jest bogatym źródłem bioaktywnych cząsteczek, m.in. fenyloetanoidów. Związki te zmniejszając stres oksydacyjny, mogą wzmacniać funkcjonowanie mitochondriów, a w konsekwencji poprawiać regenerację i opóźniać uczucie zmęczenia.⁸ Wyniki badań eksperymentalnych sugerują, że wyciąg z tej roślinny może obiecującym środkiem przeciwcukrzycowym, co przypisuje się obecności tzw. terpenów, które poprawiają wychwyt glukozy w mięśniach.⁹ Podobne korzyści zaobserwowano dla glikozydów flawonowych i laktonów terpenoidowych, które skutecznie zmniejszały insulinooporność i łagodziły inne objawy zespołu metabolicznego. ¹⁰

Aloes

Ekstrakt z aloesu (Aloe Vera) wpływa korzystnie na funkcjonowanie mikrobioty jelitowej, co wiąże się ze zwiększeniem wydajności rozkładu glukozy i lipidów. Te prozdrowotne właściwości przypisuje się mukopolisacharydowi – acemannanowi. Jest on przetwarzany przez mikrobiotę do aktywnej cząsteczki, która pomaga zapobiegać gwałtownemu skokowi cukru we krwi po posiłku. Wyciąg aloesowy zawiera również polifenole, które poprzez wsparcie produkcji KKT (Short Chain Fatty Acids), pomagają w regulacji hormonów wpływających na ilość przyjmowanego pokarmu.¹ U osób ze stanie przedcukrzycowym oraz zmagających się hiperglikemią i nadwagą, uzupełnienie diety żelem aloesowym (588 mg/dzień), po 8 tygodniach pomogło obniżyć poziom cukru we krwi mierzonej na czczo (w porównaniu z placebo).¹¹

Cynamon i kardamon

Cynamon (Cinnamomum verum) i kardamon (Elettaria cardamomum) są często wykorzystywane do przygotowania deserów oraz niektórych potraw kuchni azjatyckiej. Przyprawy, które są cennym źródłem bioaktywnych związków o działaniu przeciwutleniającym i przeciwzapalnym, mogą jednocześnie poprawić glikemię i zmniejszyć insulinooporność. Badania kliniczne wskazują, że trwająca od 8 do 12 tygodni kuracja ok. 1.25g cynamonu, może przyczynić się do zmniejszenia poziomu glukozy u pacjentów z cukrzycą typu 2¹² oraz zespołem metabolicznym¹³. Związki aktywne z ekstraktu tej przyprawy posiadają właściwości stymulujące wydzielanie insuliny (zwiększające aktywność insuliny), co może prowadzić do zwiększenia wrażliwości tkanek i efektywniejsze wykorzystanie glukozy do produkcji energii w mięśniach szkieletowych i komórkach tkanki tłuszczowej¹³. Podobnie, fitosterole i flawonoidy obecne w kardamonie, wykazują szerokie spektrum działania, w tym poprawiające kontrolę glikemii u osób ze otyłością oraz stanem przedukrzycowym.¹⁴ Zwiększenie insulinowrażliwości następuje przy regularnym spożyciu ~3g kardamonu dziennie po okresie od 8 do 10 tygodni.¹⁵

Reklama

CurcuZym-Intercell ® Kurkumina Sprawdź

L-karnityna MSE Sprawdź

Magnez MSE Sprawdź

Witamina D3 MSE Sprawdź

Suplementacja w insulinooporności – witaminy, składniki mineralne, aminokwasy

Suplement diety – karnityna

Karnityna jest produkowana z aminokwasów lizyny i metioniny w wątrobie i nerkach, gdzie uczestniczy w metabolizmie tłuszczów i produkcji energii oraz zapobiega nagromadzeniu się ich toksycznych metabolitów w mitochondriach. Związek ten występuje głównie w mięsie, rybach i nabiale, co może wymagać suplementacji u wegan i wegetarian. Niedobór karnityny może prowadzić do zaburzenia funkcji mitochondriów, nasilać zmęczenie, ból mięśni oraz objawy hiperglikemii i chorób serca. U osób z insulinoopornością zastosowanie 2 g acetylo-L-karnityny dziennie, po 6 miesiącach zwiększa zdolność tkanek do wychwytu glukozy, a także prowadzi do zmniejszenia skurczowego ciśnienia krwi.¹⁶ Co ciekawe, podawanie karnityny może poprawić skuteczność długoterminowego leczenia insulinooporności, przy jednoczesnej redukcji stresu oksydacyjnego.¹⁷

Suplement diety – Witamina D

Cholekalcyferol jest pro-hormonem o szerokim działaniu na układ sercowo-naczyniowy, nerwowy i odpornościowy. Niedobór tego składnika odżywczego zwiększa ryzyko chorób przewlekłych, w tym hiperglikemii. Wykazano, że suplementacja 50 000 jednostkami witaminy D3 tygodniowo zwiększa wrażliwość na insulinę o 54%, u osób z cukrzycą typu 2. Wynika to najprawdopodobniej z wpływu jaki wywiera na na metabolizm wapnia i fosforu oraz na regulację genu receptora insulinowego.¹⁸ Z kolei, u kobiet po menopauzie, stosowanie witaminy D3 przez 8 tygodni pomaga obniżyć insulinooporność, co wiąże się ze zmniejszeniem glikemii oraz dodatkowymi korzyściami dla profilu lipidowego.¹⁹

Suplement diety – Magnez

Podwyższony poziom stresu sprzyja obniżeniu stężenia tego pierwiastka w organizmie, co może nasilać ryzyko cukrzycy i chorób serca. Jak wykazano, wewnątrzkomórkowe stężenie magnezu moduluje działanie insuliny oraz zmniejsza reakcję komórek na bodźce depolaryzacyjne (sygnały, które normalnie by je kurczyły), stymulując zależne od wapnia (Ca+) kanały potasu (K+).²⁰ Codzienne podawanie tego składnika mineralnego, po okresie 12 tygodni przyczynia się do poprawy profilu lipidowego i glikemii u ogólnej populacji, a także osób z nadciśnieniem oraz hiperglikemią.²¹ Dodatkowe korzyści u osób z niedoborami może przynieść podawanie 300 mg magnezu z witaminą B6, co wiąże się ze zmniejszonymi subiektywnymi objawami stresu.²²

Jakie preparaty mikrobiologiczne suplementować przy insulinooporności?

Probiotyki, prebiotyki i synbiotyki – wpływ na mikrobiotę jelitową u osób z insulinoopornością

Ostatnie dowody naukowe potwierdzające zmiany w mikrobiocie pod wpływem choroby przewlekłej lub otyłości, sugerują, że wdrożenie suplementacji probiotykami może pomóc w leczeniu tych zaburzeń. Np. stosowanie probiotyku zawierającego szczepy Lactobacillus gasseri, L. rhamnosus, L. plantarum, L.Curvatus, w połączeniu z innymi gatunkami z rodzaju Lactobacillus i/ lub Bifidobacterium, może wesprzeć proces odchudzania i redukcji tkanki tłuszczowej.²³ Podobnie, wykorzystanie probiotykoterapii u osób z zaburzeniami gospodarki insulinowo-glukozowej może przyczynić się do obniżenia glikemii i insuliny, a także insulinooporności. Poprawę tę zaobserwowano głównie w przypadku podawania probiotyków zawierajacych w składzie bifidobakterie (Bifidobacterium breve, B. longum), Streptococcus salivarius subsp. thermophilus i lactobacilli (Lactobacillus acidophilus, L. casei, L. delbrueckii). Obserwacja ta wskazuje, że różne szczepy probiotyczne mogą wykazywać działanie przeciwcukrzycowe, poprzez bezpośrednie działanie na proces trawienia i wchłaniania cukrów, tłuszczu, czy mikrobiologiczną produkcję prozdrowotnych metabolitów, takich jak KKT (Short Chain Fatty Acids).²⁴

Insulinooporność – wybrane produkty spożywcze

Oddziaływanie białka serwatkowego mleka krowiego oraz mykoprotenin

Białko, zwłaszcza serwatkowe zmniejsza apetyt, zwiększa produkcję hormonów sytości i poprawia kontrolę glikemii.²⁵ U osób z insulinoopornością włączenie 30g porcji białka serwatkowego do posiłku bogatego w cukry proste, w porównaniu do spożycia dania w kombinacji ze źródłem tłuszczu, wykazuje istotny efekt hipoglikemiczny.²⁶ Podobne korzyści można uzyskać przy włączeniu do diety mykoprotein, czyli białek pozyskiwanych z grzyba Fusarium venenatum. Są one bogatą w błonnik pokarmowy alternatywą zwierzęcych źródeł tego makroskładnika. Badanie opublikowane w 1992r., wskazuje że mykoproteina prowadzi do wydłużonego uczucia sytości, a także poprawy profilu lipidowego.²⁷ Z kolei inne, z 2016 r. dowodzi, że dodanie mykoprotein do posiłku poprawia profil glikemiczny oraz zmniejsza stężenie poziomu insuliny.²⁸

Surowe kakao i gorzka czekolada

Kakao i gorzka czekolada stanowią bogate źródło flawonoidów i procyjanidyny, o silnych właściwościach antyoksydacyjnych, przeciwzapalnych i przeciwcukrzycowych. Surowe kakao jest cennym źródłem błonnika kakaowego, mikroskładników (np. potas, wapń, magnez, sód, fosfor, cynk i miedź) oraz witamin (A, B, E) wspomagających zdrowie kardiometaboliczne. Włączenie surowego kakao do diety osoby zmagającej się z insulinoopornością może przynieść liczne korzyści, z uwagi na obecność polifenoli, które wpływają na prawidłowy metabolizm glukozy oraz produkcję insuliny w komórkach beta trzustki. Z kolei błonnik kakaowy spowalnia wchłanianie cukrów z posiłku, zapobiegając w ten sposób gwałtownym skokom poziomu cukru we krwi. Osoby regularnie spożywające gorzką czekoladę mają mniejsze ryzyko wystąpienia insulinooporności, w porównaniu z tymi, którzy unikają produktów na bazie surowego kakao.²⁹

Kawa

Wykazano, że regularne spożywanie czarnej kawy bez dodatku cukru, syropów smakowych czy mleka (napoju roślinnego), przyczynia się do zmniejszenia ryzyka chorób kardiometabolicznych i cukrzycy. Działanie to przypisuje się obecności nie tylko kofeiny, ale i antyoksydantów (kwas chlorogenowy, polifenole, lignany), które wpływają na poprawę wydajności rozkładu oraz utleniania tłuszczów.³⁰
W perspektywie długoterminowej, kawa może poprawić gospodarkę glukozowo-insulinową, a co ciekawe, zwiększenie wrażliwości na insulinę występuje również przy spożyciu kawy bezkofeinowej.³¹ Zarówno kawa tradycyjna, jak i bezkofeinowa, mogą zmniejszyć ryzyko zachorowalności na diabetes mellitus, w skali 12% na każde wypite 2 filiżanki kawy czarnej dziennie i 11% na każde 2 filiżanki wersji bezkofeinowej.³⁰ W celu uzyskania korzyści i zmniejszeniu ryzyka potencjalnych skutków ubocznych, zaleca się, aby nie przekraczać zalecanych dawek kofeiny, które wynoszą ~ 400 mg/dzień.

Ocet balsamiczny

Dodanie octu balsamicznego do codziennej diety, wspomaga prawidłowe trawienie oraz przyczynia się do regulacji odpowiedzi glikemicznej. Produkowany wyłącznie we włoskiej prowincji Modena i Reggio Emilia ocet balsamiczny, jest cennym źródłem wielu bioaktywnych związków o działaniu przeciwzapalnym i antyoksydacyjnym (karotenoidy, fitosterole, związki fenolowe oraz witaminy C i E) oraz regulującym metabolizm. Dodanie sosu na bazie octu balsamicznego do dania z ziemniaków, znacznie spowalnia trawienie węglowodanów. Efekt ten można wyjaśnić spowolnieniem aktywności enzymu trawiennego – amylazy trzustkowej, wynikającym z działania związków bioaktywnych obecnych we wspomnianym sosie.³²

Żywność uzyskiwana w procesie fermentacji – kefir

Żywność fermentowana, to „żywność wytworzona w wyniku pożądanego wzrostu mikroorganizmów i wykonanej przez nich enzymatycznej konwersji składników żywności”.³³ Jest ona przykładem pokarmów o dodatkowych właściwościach prozdrowotnych, które wynikają z kontrolowanego rozwoju specjalnie wyselekcjonowanych bakterii, drożdży, grzybów, w tym bifidobakterii (np. Bifidobacterium Animalis subsp. lactis, B. bifidum i B. longum) oraz pałeczek kwasu mlekowego (np. Lactobacillus acidophilus i Lactobacillus helveticus, jak również grupa L. casei, Lacticaseibacillus casei, Lacticaseibacillus paracasei i Lacticaseibacillus rhamnosus).³⁴ Regularne spożywanie kefiru już po 15 dniach może pomóc w regulacji gospodarki glukozowo-insulinowej, w tym w zmniejszeniu poziomu glukozy i insuliny we krwi, mierzonych na czczo, co tłumaczy się niskim indeksem glikemicznym tego napoju.³⁵ Co więcej, działając pozytywnie na mikroflorę i promując wzrost prozdrowotnych bakterii jak Actinobacteria, 180 ml porcja kefiru wypijana codziennie przez 12 tygodni, może prowadzić do znacznego obniżenia poziomu insuliny mierzonej na czczo oraz reakcji zapalnej w organizmie.³⁶ (Bellıkcı-Koyu i wsp., 2019). Podobne korzyści są przypisywane także jogurtom probiotycznym, pod warunkiem, że są one w stanie dostarczyć min. 1 × 10^6 jednostek formujących kolonie (CFU) bakterii probiotycznych.