Melatonina dla dzieci — czy jest bezpieczna? Jak podawać i dawkować?

Melatonina jest naturalnym hormonem odpowiedzialnym za regulację dobowego rytmu snu i czuwania. Ze względu na jej znaczenie dla procesu zasypiania, stanowi popularny środek stosowany w łagodzeniu zaburzeń snu u dorosłych. W jakich sytuacjach można stosować melatoninę u dzieci? Jak działa i czy jest bezpieczna?

Melatonina dla dzieci – czy jest bezpieczna?

Melatonina jest hormonem naturalnie produkowanym przez ludzki organizm, odgrywającym kluczową rolę w regulacji rytmu okołodobowego oraz procesów snu i czuwania, a co za tym idzie odpowiedzialnym za prawidłowy sen. Odpowiedź na pytanie, czy melatonina jest bezpieczna dla dzieci może się jednak, pomimo jego endogennego pochodzenia, wydawać niejednoznaczna. Szczególnie w obliczu pojawiających się w ostatnich latach doniesień o rosnącej liczbie zatruć tą substancją. Jak podaje amerykańska agencja CDC (Centers for Disease Control and Prevention) w 2020 roku melatonina była najczęściej przyjmowaną substancją przez dzieci, zgłaszaną do krajowych centrów kontroli zatruć¹. Warto jednak mieć na uwadze, że większość zgłoszeń dotyczyła przypadkowego spożycia przez dzieci poniżej 5 r.ż., a aż 85% z nich przebiegało bezobjawowo – jedynie w bardzo nielicznych przypadkach wystąpiły poważniejsze skutki uboczne i konieczność hospitalizacji¹.

Najczęściej zgłaszane działania niepożądane związane ze stosowaniem melatoniny to nudności, bóle i zawroty głowy, senność oraz paradoksalnie objawy pobudzenia: drażliwość, niepokój, nerwowość. Podawanie melatoniny w dawce dostosowanej do wieku dziecka, a najlepiej po konsultacji z pediatrą, nie powinno stanowić zagrożenia i jest w pełni dopuszczalne i akceptowalne. Co istotne, w przeciwieństwie do klasycznych leków nasennych, melatonina nie wykazuje właściwości uzależniających, jej regularne stosowanie nie prowadzi do rozwoju tolerancji i nie obserwuje się zespołu odstawienia po zakończonej terapii^2-4. Należy jednak unikać przekraczania zalecanych dawek, a także trzymać preparat w miejscu niedostępnym dla dzieci, aby uniknąć przypadkowego przedawkowania hormonu.

Melatonina jest przeciwwskazana dla kobiet w ciąży, karmiących piersią i osób nadużywających alkoholu. Dodatkowo, może wchodzić w interakcje z niektórymi lekami, które wpływają na jej metabolizm i stężenie we krwi, są to m.in. preparaty stosowane w terapii łuszczycy, choroby wrzodowej, hormonalnej terapii zastępczej, chorób psychiatrycznych.

Melatonina na sen dla dziecka – kiedy i jak podawać?

Szacuje się, że zaburzenia snu i trudności z zasypianiem mogą dotykać nawet 15-25% dzieci i młodzieży³. Chociaż są to często problemy negatywnie wpływające na jakość życia, a także istotną u dzieci zdolność do koncentracji i naukę, należy pamiętać, że melatonina i inne preparaty wspomagające zasypianie nie stanowią leczenia pierwszego wyboru. Przed wdrożeniem leków lub suplementów, zaleca się przede wszystkim zadbanie o prawidłową higienę snu – m.in. odpowiednie zaciemnienie i wyciszenie sypialni, stałe godziny zasypiania i wstawania, unikanie korzystania w nocy z elektroniki (smartfon, laptop, telewizja)^3,4.

Dopiero kiedy pozytywne zmiany w stylu życia zawiodą, można rozważyć wprowadzenie leczenia melatoniną, pod nadzorem lekarza pediatry. W okresie od momentu przyjęcia hormonu do zaśnięcia należy unikać ekspozycji na światło, szczególnie to emitowane przez ekrany urządzeń elektronicznych i unikać aktywności psychostymulujących.

Reklama

Immun-Intercell® dla dzieci Sprawdź

Witamina C MSE matrix Sprawdź

Melatonina MSE matrix Sprawdź

Melatonina u dzieci z autyzmem – jak działa?

Melatonina dla dzieci przynosi korzyści nie tylko w terapii zaburzeń snu u osób zdrowych. Liczne badania wskazują także na wysoką efektywność stosowania melatoniny w populacjach szczególnie dotkniętych problemami z zasypianiem, a konkretnie u dzieci ze spektrum autyzmu, z zespołem nadpobudliwości psychoruchowej z deficytem uwagi (ADHD) oraz zaburzeniami lękowymi^3-6. 

Nawet ponad połowa (40-85%) dzieci ze spektrum autyzmu doświadcza zaburzeń snu i czuwania^3,6. Naukowcy uważają, że może to być bezpośrednio związane z melatoniną produkowaną przez organizm, a liczne prace potwierdzają nieprawidłowe wydzielanie tego hormonu i zmieniony rytm okołodobowy u pacjentów ze spektrum autyzmu⁶. Zaburzenia produkcji melatoniny zaleca się w takim przypadku rekompensować suplementacją hormonu z zewnątrz, w postaci leków lub suplementów diety. Stosowanie melatoniny u dzieci ze spektrum autyzmu jest bowiem nie tylko uzasadnione mechanizmem stojącym za dotykającymi ich problemami ze snem, ale także zostało potwierdzone w badaniach klinicznych. U dzieci z autyzmem leczonych melatoniną obserwuje się wyraźnie skrócony czas potrzebny do zaśnięcia, wydłużony czas snu oraz mniejszą liczbę nocnych przebudzeń, przy jednoczesnym występowaniu bardzo nielicznych lub żadnych skutków ubocznych^5,6.

Dawkowanie melatoniny u dzieci

Decyzję o stosowaniu melatoniny u dzieci należy skonsultować z lekarzem, który pomoże zidentyfikować przyczynę problemów z zasypianiem i dobrać odpowiednią dawkę preparatu. Zgodnie z wytycznymi Polskiego Towarzystwa Badań nad Snem i Sekcji Psychiatrii Biologicznej Polskiego Towarzystwa Psychiatrycznego zalecane dawkowanie melatoniny dla dzieci i młodzieży w zaburzeniach z nie-24-godzinnym rytmem snu i czuwania to początkowo 3-10 mg na dobę, a po upływie 6-12 tygodni zmniejszenie dawki do 1-3 mg/dobę⁴. Zaś w przypadku innych problemów z zasypianiem zwyczajowo zaleca się stopniowe zwiększanie dawki do uzyskania oczekiwanego efektu, zazwyczaj do 2,5-3 mg/dobę u dzieci i 5-10 mg/dobę u młodzieży³. Warto także zaznaczyć, że w przypadku melatoniny dawki zalecane dzieciom i młodzieży bywają wyższe od tych sugerowanych dla osób dorosłych. Wiąże się to z malejącą wraz z wiekiem produkcją tego hormonu przez organizm. Suplementacja melatoniny u osób zdrowych ma na celu przede wszystkim uzupełnienie jej niedoboru, dąży się więc do stosowania dawek jak najbardziej zbliżonych do fizjologicznych⁷.

W polskich aptekach i wybranych drogeriach melatonina dla dzieci i dorosłych jest sprzedawana zarówno w produktach zarejestrowanych jako lek dostępny bez recepty, jak i w suplementach diety.