Mutacje genetyczne zwiększające nasze zapotrzebowanie na witaminę B12

Poniższy artykuł sygnalizuje potrzebę przeprowadzania odpowiednich badań genetycznych, co ma na celu zapewnienie optymalnego wyposażenia organizmu w witaminę B12, zarówno jej nieaktywną biologicznie formę hydroksykobalaminę, jak również w obie bioaktywne izoformy – metylokobalaminę i adenozylokobalaminę.

Witamina B12 nazywana także kobalaminą to witamina rozpuszczalna w wodzie, która jest niezbędna dla życia i zdrowia człowieka. Istotnym źródłem kobalaminy w organizmie człowieka są przede wszystkim algi (na przykład chlorella) oraz produkty zwierzęce – czerwone mięso, owoce morza, nabiał oraz jaja.

Przyswajanie pozyskanej wraz z pożywieniem kobalaminy umożliwia nam tak zwany czynnik wewnętrzny (ang. intrinsic factor), czyli glikoproteina, która jest produkowana przez komórki okładzinowe śluzówki żołądka, a która umożliwia wchłonięcie witaminy B12 w jelicie cienkim. W odróżnieniu od innych witamin nasz organizm ma zdolność magazynowania znacznych ilości witaminy B12 w wątrobie. Jednocześnie za transport witaminy B12 w organizmie człowieka odpowiadają specjalne białka: transkobalaminy (TCN), z których pierwsza izoforma (TC I) odpowiada za przenoszenie nadmiaru witaminy B12 z krwi do wątroby, a druga (TC II) – za transport witaminy B12 bezpośrednio do komórek. Wyłącznie kobalamina związana z TCN II (tak zwana holotranskobalamina, holo-TC) może być wykorzystana biologicznie. U osób zdrowych około 25% całkowitej ilości witaminy B12 w serum występuje w postaci holotranskobalaminy.  Mutacje w obrębie genów, kodujących produkcję obu izoform trans kobalaminy będą miały negatywny wpływ na wyposażenie organizmu w te niezbędne dla życia substancje.

Z powyższych względów ryzykiem niedoboru witaminy B12 w szczególny sposób objęci są:

• weganie,
• osoby cierpiące z powodu (przewlekłego) zapalenia błony śluzowej żołądka,
• osoby borykające się z niedoborem kwasu solnego w żołądku (hipochlorhydria) oraz przyjmujące leki inhibitory pompy protonowej, oraz metioninę (lek przeciwcukrzycowy),
• cierpiący z powodu (przewlekłego) zapalenia błony śluzowej jelit, na przykład choroby Crohna-Leśniowskiego,
• osoby po resekcji żołądka,
• chorzy na nowotwory żołądka lub jelita cienkiego,
• osoby z zespołem SIBO (zespół rozrostu bakteryjnego jelita cienkiego),
• cierpiący z powodu chorób wątroby (w tym marskość wątroby, nowotwór wątroby),
• osoby z niedoborem transkobalaminy (uwarunkowane mutacjami genetycznymi),
• cierpiący z powodu uwarunkowanego genetycznie niedoboru czynnika wewnętrznego.

W celu zapewnienia organizmowi prawidłowego poziomu witaminy B12 wszyscy ci, którzy borykają się z problemami ze strony układu trawiennego (żołądek, jelito cienkie), powinni sięgnąć po takie formy suplementacji tego mikroskładnika odżywczego, które pozwalają na obejście układu pokarmowego: podskórne zastrzyki, iniekcje domięśniowe czy preparaty liposomalne, co zapewni im maksymalny możliwy poziom absorpcji substancji czynnej.

Dwie biologicznie nieaktywne formy witaminy B12 to odpowiednio hydroksykobalamina oraz cyjanokobalamina. Dzięki aktywacji poprzez odpowiednie enzymy w organizmie człowieka witamina B12 staje się odpowiednio bioaktywną metylokobalaminą lub bioaktywną adenozylokobalaminą. Oba warianty witaminy B12 są niezmiernie ważne dla prawidłowego funkcjonowania naszego organizmu.

Aktywne formy witaminy B12

Podstawowa rola metylokobalaminy jako kofaktora enzymu syntaza metioninowa to umożliwienie remetylacji szkodliwego metabolitu – homocysteiny do aminokwasu metionina, dlatego podwyższony poziom homocysteiny
w organizmie może sygnalizować między innymi niedobory witaminy B12 lub zaburzenia w obrębie metylacji.

Kolejna funkcja metylokobalaminy wiąże się z zapewnieniem prawidłowego metabolizmu kwasu foliowego a przy okazji – syntezy puryn i pirymidyn. Zaburzenia homeostazy metylokobalaminy spowodowane między innymi wybranymi mutacjami genetycznymi mogą doprowadzić do wystąpienia anemii megaloblastycznej oraz zakłóceń syntezy DNA (przede wszystkim) i RNA w organizmie.

Nierównowaga w obrębie gospodarki metylokobalaminą prowadzi też do zaburzeń funkcjonowania układu nerwowego, w tym: depresji, demencji, chorób neurodegeneracyjnych oraz neuropatii.

Sygnałem, który ostrzega nas przed potencjalnym niedoborem (metylo)kobalaminy, jest podwyższony poziom homocysteiny w serum oraz nadmierny wzrost wartości parametru MCV (ang. mean corpuscular volume, średnia objętość krwinki czerwonej), a także widoczna w rozmazie serum hipersegmentacja jądra neutrofila.

Główną funkcją adenozylokobalaminy, nazywanej też czynnikiem zewnętrznym (ang. extrinsic factor) jest wspomaganie prawidłowego metabolizmu niektórych aminokwasów (metioniny, izoleucyny, leucyny, waliny, treoniny) oraz kwasów tłuszczowych o nieparzystej ilości atomów węgla w cząsteczce. Dzięki obecności adenozylokobalaminy – kofaktora mutazy metylomalonylo-CoA (MCM) możliwe staje się włączenie do cyklu Krebsa (cyklu kwasu cytrynowego) zarówno propionylo-CoA, jak i wspomnianych przed chwilą aminokwasów oraz kwasów tłuszczowych o nieparzystej ilości węgla w cząsteczce, gdzie docelowo substancje te posłużą do produkcji energii. Niedobory adenozylokobalaminy wiążą się ze wzrostem poziomu kwasu metylomalonowego zarówno we krwi, ale przede wszystkim w moczu. Adenozylokobalamina jest aktywna w mitochondriach.

Reklama

Methyl B12 – Intercell® Sprawdź

Witamina B12 MSE MAX Sprawdź

Witamina B12 MSE 250µg Sprawdź

B-Komplex MSE Sprawdź

Witamina B12 a mutacje genetyczne

Mutacja genetyczna w obrębie genu kodującego produkcję adenozylokobalaminy będzie powodowała kwasicę metylomalonową i odkładanie się w tkankach nerwowych dużych ilości kwasów tłuszczowych C: 15 (kwas pentadekanowy, główne źródło: tłuste mleko oraz pełnotłuste wyroby mleczne, mięso wołowe) i C: 17 (kwas heptadekanowy – kwas margarynowy, główne źródło: masło, smalec wieprzowy, łój wołowy), co zakłóca pracę centralnego układu nerwowego, w szczególności zaś – zaburza mielinizację mózgu, a nawet może prowadzić do tak zwanego zwyrodnienia powrózkowego rdzenia kręgowego, demencji lub neuropatii sensorycznej. Jednocześnie niedobory adenozynokobalaminy w nieunikniony sposób prowadzą do zablokowania katabolizmu ciał ketonowych, a przez to – do występowania kryzysów energetycznych w okresie, gdy jesteśmy przez dłuższy czas pozbawieni pożywienia, a nasze rezerwy glukozy i glikogenu ulegną wyczerpaniu (sen nocny, głód, duży wysiłek fizyczny). Warto pamiętać, iż ogólne zapotrzebowanie na witaminę B12 zwiększa też regularne spożywanie alkoholu.

Na stwierdzenie odpowiednich mutacji genetycznych (w obrębie genów kodujących odpowiednie enzymy uczestniczące w bioaktywacji kobalaminy, genów kodujących transportery kobalaminy – TC I oraz TC II, genetyczna skłonność do stanów zapalnych żołądka i lub błony śluzowej jelit) pozwalają odpowiednie testy DNA, które popularnie nazywamy panelem metylacyjnym. Ich wyniki pozwalają nam na optymalny dobór postaci, sposobu podawania oraz dawki witaminy B12, co stanowi warunek konieczny osiągnięcia najlepszych możliwych efektów stosowanej terapii mitochondrialnej.