Nerki – szara eminencja naszego zdrowia

Jak wspomóc pracę nerek? Poznaj rolę i znaczenie prawidłowej pracy nerek według medycyny mitochondrialnej i medycyny chińskiej.

W medycynie poświęca im się stosunkowo mniej uwagi niż sercu, wątrobie czy jelitom. Ten niepozorny, parzysty narząd o kształcie dwóch fasolek spełnia swoje zadania cicho i z ukrycia. 

O ich ogromnym znaczeniu dla naszego zdrowia oraz dobrego samopoczucia dowiadujemy się często dopiero wówczas, gdy dopadnie nas paskudnie bolesne odmiedniczkowe zapalenie nerek, charakterystyczny, przypominający kolkę ból wywołany kamieniami nerkowymi, bądź też zaczniemy uskarżać się na uporczywe obrzęki różnych części ciała. W Tradycyjnej Medycynie Chińskiej nerkom przypisuje się szalenie istotną rolę źródła naszej esencji życiowej, która warunkuje istnienie energii Qi oraz zdolność do życia w ogóle. Jak przekonasz się z tego artykułu, wielowiekowa tradycja TCM znajduje swoje uzasadnienie w medycynie mitochondrialnej, dostrzegającej w nerkach znacznie więcej niż tylko roli filtra oraz „głównej oczyszczalni ścieków”.

Jak widzi nerki medycyna mitochondrialna?

Każdego dnia nasze nerki około 60 razy filtrują około 3 litrów płynu (plazmy), czyli łącznie 180 l płynu6. Co ciekawe, objętość filtrowanych płynów znacznie przewyższa ilość przeciętnie wydalanego w ciągu doby moczu (zaledwie ok. 1,5l). Wydajność pracy nerek określa tak zwany współczynnik przesączania kłębuszkowego (nazywany też wskaźnikiem filtracji kłębuszkowej, ang. Glomerular filtration rate, GFR), który mówi nam o tym, ile osocza zostało przefiltrowane przez nerki w ciągu jednej minuty. Nieprawidłowa wartość GFR może sygnalizować przewlekłą niewydolność nerek lub nefropatię.

Rola nerek w organizmie człowieka jest bardzo różnorodna:

  • Zwrotna resorpcja glukozy
  • Udział w procesie glukoneogenezy (częściowo z udziałem wątroby; substraty: gliceryna oraz fruktoza)
  • Wydalanie kwasu moczowego – produktu rozkładu białek oraz zasad purynowych
  • Wydalanie kwasów organicznych, które stanowią produkt uboczny procesów metabolicznych w organizmie.

Ważne: Ponieważ obecność poszczególnych kwasów organicznych w moczu może sygnalizować  określone zaburzenia, spowodowane na przykład mutacjami genetycznymi lub niedoborami określonych kofaktorów albo infekcją grzybiczą, bezcenną wartość diagnostyczną posiada tak zwana Analiza Kwasów Organicznych (ang. Organic Acid Test, OAT), którego prawidłowa interpretacja pomaga terapeucie w opracowaniu celowego oraz indywidualnego programu leczenia.

  • Wydalanie różnych zneutralizowanych wcześniej (toksycznych) ksenobiotyków  np. detergentów lub produktów ich rozkładu, wydalanie nadmiaru witamin
  • Zwrotna resorpcja protein, peptydów oraz aminokwasów
  • Synteza kalcytriolu, czyli bioaktywnej postaci witaminy D, oraz dbałość o zdrowe kości, zęby oraz włosy (kolejny powód, dla którego niewydolność nerek sprzyja osteoporozie!)
  • Sekrecja reniny, glikoproteiny, która stanowi podstawowy element osi renina-angiotensyna-aldosteron, odpowiedzialnej za regulację ciśnienia krwi (w górę) oraz zawartości wody w organizmie (w górę)
  • Produkcja erytropoetyny, która zwiększa liczebność erytrocytów oraz podnosi stężenie hemoglobiny, a tym samym sprzyja poprawie zaopatrzenia organizmu w tlen i podnosi jego wydolność.

Przyczyny zaburzeń pracy nerek z punktu widzenia medycyny mitochondrialnej1:

1. Zaburzenia pracy mitochondriów. Nerki wyróżniają się wysoką gęstością mitochondriów, ze względu na wysokie zapotrzebowanie energetyczne tego narządu. Pierwotne lub wtórne mitochondriopatie powodują spadek zaopatrzenia nerek w niezbędne im do pracy ATP.

2. Niedobory glutationu, jako głównej substancji antyoksydacyjnej, która chroni nerki przed atakami ROS.

3. Przewlekły stres oksydacyjny spowodowany stanami zapalnymi, stresem lub nadmiernym wysiłkiem fizycznym.

4. Terapia cisplatyną oraz agresywna chemioterapia – powoduje deplecję glutationu, ew. niedobory substratów koniecznych przy endogennej syntezie tej substancji.

5. Kamienie nerkowe.

  • Rodzaje kamieni nerkowych:
    • Wapniowe, w tym szczawian wapnia i fosforan wapnia: częstość 80-85%
    • Moczanowe: częstość 5-10%
    • Struwitowe (fosforan magnezowo-amonowy): częstość 5-10%
    • Cystynowe: częstość ok. 1%
  • Przyczyny powstawania:
    • Skłonność do kamieni nerkowych może wynikać z niedoboru miedzi1 lub bioaktywnej witaminy D2 (niedobory kalcytriolu, wywołane mutacją genetyczną, niewydolnością nerek lub wątroby bądź niedoborem prekursora kalcytriolu, czyli cholekalcyferolu)
    • przyjmowanie leków immunosupresyjnych – glukokortykoidów: leki te zwiększają wydalanie wapnia przez nerki
    • nawracające infekcje dróg moczowo-płciowych (dot. głównie kamicy struwitowej i cystynowej)
    • wypijanie zbyt małych ilości wody, szczególnie przy jednoczesnym wysokim spożyciu napojów zawierających kofeinę (kawa, napoje typu Cola, czarna-herbata), które nasilają wydalanie wapnia wraz z moczem lub piwa – bogatego źródła puryn
    • zbyt niski poziom pH moczu (<7) – kwaśny odczyn moczu sprzyja tworzeniu kamieni nerkowych. Poziom pH moczu najsilniej obniża spożywanie dużych ilości mięsa, wędlin oraz ryb i owoców morza, tutaj ważne jest uzupełnienie diety o produkty silnie zasadotwórcze, takie jak ziemniaki, dynia, cukinia, świeże zioła, sałata, seler oraz seler naciowy, sok z cytryny
    • konsumpcja zbyt dużych ilości produktów, które stanowią źródło szczawianów w diecie, np. rabarbar, szczaw, szpinak, kakao i ciemna czekolada, słodkie ziemniaki, migdały, zwłaszcza jeżeli towarzyszy im dieta uboga w wapń3
    • długotrwała suplementacja dużych dawek witaminy C (>3 g/doba), ponieważ w organizmie człowieka kwas askorbinowy może ulegać zmetabolizowaniu do kwasu szczawiowego2
    • niedobór witaminy B6, która pełni funkcję kofaktora enzymu rozkładającego kwas szczawiowy4

6. Niedostateczne zaopatrzenie organizmu w tlen. Nerki to drugi po sercu narząd o największym zużyciu tlenu w organizmie [5]. Z tego względu niewydolności nerek towarzyszy niekiedy anemia lub zaburzenia krążenia krwi (niewystarczający transport tlenu).

7. Zbyt wysoki poziom cukru we krwi oraz cukrzyca. Prawidłowa praca gęstej sieci maleńkich naczyń krwionośnych, które znajdują się we wnętrzu nerek, warunkuje zdolność tego narządu do wydajnej filtracji plazmy krwi, tymczasem zbyt wysoki poziom glukozy powoduje uszkodzenia ścian naczyń krwionośnych, co w długim okresie prowadzi do tzw. nefropatii cukrzycowej [6].

Co możesz zrobić?

Z punktu widzenia medycyny mitochondrialnej każdy, kto chce wesprzeć pracę nerek powinien:

  • unikać przeciążenia organizmu białkiem i spożywać maksymalnie 0,5 g białka / kg masy ciała dziennie, co oznacza, że osoba o wadze 60 kg nie powinna konsumować więcej niż 30 g białka w ciągu doby
  • dbać o prawidłowy poziom witaminy z grupy B, w szczególności witaminy B6 oraz ściśle współpracujących z nią witamin B12 i kwasu foliowego
  • w przypadku osłabienia pracy nerek: pomyśleć o suplementacji L – karnityny, która wspomaga odtruwanie komórek, a także koenzymu Q10 – nerki to narząd stosunkowo bogaty w mitochondria
  • zadbać o dietę, która dostarcza organizmowi wystarczającej ilości produktów zasadotwórczych
  • utrzymywanie stabilnego, prawidłowego poziomu cukru we krwi pomaga chronić ścianki naczyń krwionośnych nerek przed uszkodzeniami, dlatego unikaj spożywania produktów o zbyt wysokim poziomie indeksu glikemicznego
  • przynajmniej raz dziennie sięgać po szklankę przegotowanej wody z sokiem z cytryny
  • w przypadku kamieni szczawianowych dobrym pomysłem może okazać się suplementacja dodatkowych ilości magnezu, który tworzy z kwasem szczawiowym rozpuszczalny w wodzie szczawian magnezu i pomaga wyeliminować nadmiar szczawianów z organizmu
  • zatroszczyć się o wystarczający poziom witaminy D w organizmie, a w przypadku jej niedoborów spowodowanych np. zbyt małą ekspozycją na promienie słoneczne, dietą ubogą w nabiał i ryby – rozważyć jej suplementację
  • regularnie przebywać na świeżym powietrzu oraz zadbać o wystarczający poziom żelaza we krwi (troska o odpowiednie dotlenienie organizmu)
  • jak radzi doktor Kuklinski: należy też zachować dużą ostrożność przy suplementacji cynku, gdyż w tym przypadku istnienie ryzyko odkładania się go w organizmie1.

Nerki w Tradycyjnej Medycynie Chińskiej

Według medycyny Wschodu nerki to źródło życia człowieka. Nerki kryją w sobie naszą esencję, z której powstaje później energia Qi oraz sterują naszymi narodzinami, wzrostem i procesami starzenia. W uznaniu TCM to od nerek zależy nasza płodność, seksualność oraz zdolność rozmnażania, a także prawidłowa gospodarka energią.

Profil nerek w medycynie chińskiej:

  • Typ: Yin (kobiecy)
  • Element: woda
  • Pora roku: zima
  • Narząd zmysłu: słuch
  • Smak: słony
  • Emocja: Strach
  • Odpowiada za: kości, seksualność, płodność, odpowiednie nawilżenie pochwy
  • Najbardziej szkodzi im: wychłodzenie organizmu, zimno, spożywanie dużych ilości surowych/zimnych produktów spożywczych, przewlekły stres, nadmierna aktywność seksualna (zwł. w okresie dojrzewania i wczesnej młodości)
  • Pora największej aktywności: 17-19
  • Pora najmniejszej aktywności: 05-07
  • Zewnętrzne objawy osłabienia pracy nerek:
  • u dzieci: spowolnienie wzrostu, zaburzenia rozwoju, zimne stopy i dłonie, marznięcie
  • u dorosłych: osteoporoza (również u mężczyzn!), przedwczesne siwienie, problemy z zębami, sucha skóra, szumy uszne, niedosłuch, gromadzenie wody w organizmie (obrzęki), osłabienie libido, suchość pochwy, problemy z pamięcią krótkotrwałą9, bezpłodność, brak miesiączek, problemy z lędźwiowym odcinkiem kręgosłupa, nadwrażliwość na zimno

Na podstawie powyższej listy objawów z łatwością możemy wskazać punkty wspólne pomiędzy podejściem do nerek przez Mito-Med a Tradcyjną Medycyną Chińską:

1. Jako miejsce aktywacji witaminy D3, która odpowiada za gospodarkę wapniową w organizmie, stan nerek faktycznie decyduje o naszych kościach, zębach oraz włosach.

2. Jako miejsce syntezy reniny – enzymu, który bezpośrednio aktywuje oś: angiotensyna-aldosteron, zaburzenia nerek będą prowadziły do zakłóceń homeostazy wody w organizmie.

3. Jako miejsce wtórnej resorpcji glukozy, białek i peptydów oraz narząd współodpowiadający za glukoneogenezę i jednocześnie w istotny sposób przyczyniający się do zaopatrzenia komórek/mitochondriów w tlen (erytropoetyna), nerki faktycznie możemy nazwać praźródłem energii w organizmie.

Co możesz zrobić?

  • naturalnym suplementem diety, który wzmacnia nerki jest, wyciąg z cytryńca chińskiego (Schisandra chinensis), który należy do grupy tak zwanych adaptogenów, a który w TCM tradycyjnie stosuje się jako środek tonizujący Qi nerek, pomagający zwalczyć zmęczenie, szumy uszne i osłabienie libido. W badaniach Schisandra zwiększała poziom glutationu, kluczowej dla ochrony nerek przed atakami ROS substancji antyoksydacyjnej
  • włącz do codziennej diety więcej gotowanych produktów roślinnych, w tym ziemniaków i dyni – które ogrzewają nerki i nie powodują ich nadmiernego obciążenia (tak się składa, że oba produkty są bogate w dobroczynny dla pracy nerek potas)
  • unikaj nadmiaru cukru oraz produktów surowych i zimnych. Z perspektywy TCM lody to prawdziwa trucizna dla nerek (są jednocześnie słodkie i zimne)
  • unikaj nadmiaru mięsa (puryny) oraz białka w diecie. Zamiast na ilość, postaw na jakość i zadbaj o dostateczną ilość pełnowartościowego białka roślinnego w Twoim codziennym menu (soja, spirulina, fasola i inne warzywa strączkowe odpowiednio łączone z kaszami), które dostarcza organizmowi znacznie mniej puryn przy nie gorszej biodostępności białka (aminokwasy z soi przyswajamy podobnie dobrze co aminokwasy z mięsa drobiowego)
  • ponieważ elementem nerek jest woda, według TCM nerkom służą produkty o niebieskim,  fioletowym i czarnym kolorze, takie jak śliwki (w tym suszone), jagody, jeżyny, czarna porzeczka (bogate źródło antyoksydantów), czarna soczewica, pestki dyni, czarna odmiana sezamu, a także spirulina
  • Do produktów, które wzmacniają Yin nerek, należą m.in. tofu (dobre źródło żelaza oraz białka roślinnego) oraz kasza quinoa (komosa ryżowa)

Zadbaj o nerki już dzisiaj i ciesz się większym entuzjazmem oraz radością życia (w tym intymnego), synergicznie uwzględniając zarówno wielowiekową tradycję medycyny wschodu, jak również najnowszą wiedzę, której dostarcza nam medycyna mitochondrialna.

Odpowiednie odżywienie nerek to coraz łatwiejszy dostęp do spontaniczności oraz woli życia – Daverick Leggett,  Recipes for Self-Healing

Treści zamieszczane w Portalu mają charakter wyłącznie naukowo-informacyjny i w żaden sposób nie zastępują fachowej porady lekarskiej. W przypadku pytań lub wątpliwości skonsultuj się z lekarzem lub farmaceutą.

 Autor: Sylwia Grodzicka

Bibliografia

0:00
0:00