Stan zdrowia przyszłych rodziców ma ogromny wpływ na rozwój płodu, jak również na późniejszą odporność i funkcjonowanie dziecka. Szczególnie ważne jest samopoczucie przyszłej matki, ale przed zapłodnieniem istotna jest także kondycja fizyczna ojca. Jakich zaleceń żywieniowych należy przestrzegać przed planowaną ciążą oraz jakie badania powinno się wykonać?

Na płodność człowieka wpływa wiele czynników. Istotne jest więc, aby obydwoje rodzice zadbali o swoją kondycję fizyczną i psychiczną jak najwcześniej przed planowanym poczęciem. Wiąże się to ze zmianą diety i stylu życia, a także zadbaniem o swój ogólny stan zdrowia, na co składa się, m.in.:

• wyrównanie stężenia hormonów płciowych,
• sprawdzenie nasienia i zadbanie o jego jakość,
• zadbanie o mitochondria i dotlenienie organizmu,
• zadbanie o stan uzębienia,
• zlikwidowanie stanów zapalnych w organizmie,
• wykrycie i pozbycie się infekcji bakteryjnych, wirusowych czy pasożytniczych,
• zadbanie o prawidłowy rytm biologiczny,
• obniżenie hormonów stresu (kortyzol, adrenalina),
• zadbanie o prawidłową pracę tarczycy,
• uzupełnienie niedoborów żywieniowych (witamin i minerałów),
• wprowadzenie odpowiedniej suplementacji, która wspiera płodność i rozwój dziecka (przede wszystkim koenzym Q10 oraz kwasy omega-3, EPA i DHA, jod, wapń, witaminy z grupy B).

Dieta a planowanie ciąży

Zanim przejdziemy do opisu konkretnych wytycznych dotyczących tego, co i jak jeść, warto zaznaczyć jedną istotną rzecz – odżywcza dieta to nie tylko nasze posiłki, ale także zdrowy styl życia, który ma ogromny wpływ na zdrowie i samopoczucie, a w przypadku planowania ciąży – również na zdrowie naszego przyszłego dziecka. Poniższe zasady żywieniowe pozwolą Ci na zapewnienie optymalnego wsparcia organizmu na każdym etapie tej niezwykłej przygody, jaką jest macierzyństwo.

Dieta przed ciążą – najważniejsze zasady żywieniowe

Różnorodność na talerzu

Twoje ciało potrzebuje różnorodnych składników odżywczych w odpowiednich proporcjach. Warto sięgać po różne grupy pokarmów:

• pełnoziarniste produkty zbożowe,
• kolorowe warzywa i owoce (szczególnie bogate w foliany),
• chude źródła białka (mięso, ryby, rośliny strączkowe, produkty mleczne bio – pod warunkiem, że nie masz na nie nietolerancji czy alergii – wskazane jest także wprowadzenie kozich i owczych produktów mlecznych),
• zdrowe tłuszcze (np. z oliwy z oliwek, orzechów, nasion),
• odpowiedniej jakości węglowodany złożone.

Eliminacja jakiejkolwiek grupy żywieniowej bez wyraźnych wskazań medycznych może prowadzić do powstania niedoborów odżywczych i zaburzeń – pamiętaj o tym planując swój jadłospis. Statystyki wskazują, że w naszym społeczeństwie zjada się stanowczo za dużo węglowodanów. Cukier dodawany jest do wielu produktów, więc zachęcam do czytania etykiet, eliminacji cukrów prostych i postawienie na zdrowsze węglowodany złożone o niskim indeksie glikemicznym. To właśnie nadmierne skoki poziomu glukozy we krwi, a co za tym idzie insuliny wydzielanej przez trzustkę, nasilają stany zapalne w organizmie i mogą prowadzić do rozwoju wielu chorób przewlekłych.

Regularność i umiar

Twoje ciało potrzebuje odpowiedniego dostarczania energii. Staraj się jeść regularnie, najlepiej co 3-4 godziny, nie pomijając żadnych posiłków, zwłaszcza śniadania. Posiłki powinny być zbilansowane i nie za duże, aby nie obciążać przewodu pokarmowego i nie doprowadzić do gwałtownych wahań poziomu cukru we krwi. To nieprawda, że w ciąży kobieta powinna jeść za dwie osoby. Zaleca się rok lub pół roku przed ciążą zadbać o prawidłowe BMI, a w trakcie ciąży uważać, żeby przytyć maksymalnie 12-15 kg. Oczywiście przy ciąży bliźniaczej odpowiednio zwiększa się zapotrzebowanie na składniki odżywcze. Nie zmienia to jednak faktu, że pożywienie powinno być odżywcze, smaczne, bogate w antyoksydanty, minerały i witaminy, a nie zawierać tylko puste kilokalorie. 

Nawodnienie – fundament zdrowia

Woda jest kluczowa dla zdrowia przyszłej mamy i jej dziecka – transportuje składniki odżywcze do komórek, wspomaga trawienie i pomaga utrzymać odpowiedni poziom nawilżenia organizmu. Pij między posiłkami, unikając słodzonych napojów. Pamiętaj, że zapotrzebowanie na płyny wzrasta w ciąży. Ważne abyś wraz z wodą dostarczała składników mineralnych – miej na uwadze fakt, że napoje, takie jak kawa czy herbata mogą je wypłukiwać z organizmu.

Ogranicz substancje niepożądane i używki

Unikaj alkoholu, nikotyny oraz ogranicz spożycie kofeiny. Substancje te mogą negatywnie wpływać na płodność i rozwój dziecka. Zrezygnuj także ze spożywania surowego mięsa, niepasteryzowanego mleka oraz produktów, które mogą zawierać zanieczyszczenia, pasożyty czy drobnoustroje niebezpieczne dla płodu (np. miękkie sery pleśniowe, surowe ryby).

Składniki mineralne – niezbędne wzmocnienie

Rozważ suplementację składników wspierających płodność i prawidłowy przebieg ciąży. Szczególnie polecany jest metylowany kwas foliowy, który jest kluczowy dla prawidłowego rozwoju układu nerwowego dziecka. Dodatkowo wyrównaj poziom witaminy D3, zadbaj o odpowiednią podaż magnezu, metylowanych witamin z grupy B, kwasów omega-3 EPA i DHA oraz koenzymu Q10.

Energia kolorów – warzywa i owoce

Owoce i warzywa pełne są kolorów, a każdy kolor reprezentuje różne składniki odżywcze, które są kluczowe dla rozwoju Twojego dziecka:

• zielone – brokuły, szpinak, awokado – bogate w kwas foliowy, niezbędny do prawidłowego rozwoju mózgu i układu nerwowego dziecka;
• czerwone – pomidory, czerwone papryki, truskawki – zawierają likopen i witaminę C, które wspierają budowanie mocnego systemu odpornościowego;
• pomarańczowe – marchew, słodkie ziemniaki, dynia – naturalne źródła beta-karotenu, przekształcanego przez organizm w witaminę A, istotną dla zdrowia wzroku rozwijającego się dziecka;
• fioletowe – buraki, jagody, bakłażany – dostarczają antyoksydantów pomagających chronić komórki przed uszkodzeniami.

Odpowiednia masa ciała

Pamiętaj, że zarówno niedowaga, jak i nadwaga mogą wpłynąć negatywnie na płodność oraz przebieg ciąży. Stąd też, przed zajściem w ciążę, warto dążyć do uzyskania i utrzymania zdrowej masy ciała. W trakcie ciąży skonsultuj się z lekarzem, jaki przyrost masy jest dla Ciebie odpowiedni i staraj się mieć go pod stałą kontrolą.

Współpraca z ekspertami

Ostatnim, ale jakże istotnym punktem, jest współpraca z ekspertami – dietetykiem, który specjalizuje się w żywieniu kobiet planujących ciążę oraz będących już w ciąży i może Ci pomóc w zaplanowaniu optymalnego menu, oraz lekarzem, który będzie monitorował Twoje zdrowie oraz kontrolował rozwój dziecka.

Jakie badania należy wykonać przed planowaną ciążą?

Zanim zdecydujesz się na jedną z najważniejszych podróży swojego życia – macierzyństwo – warto zadbać o mapę pełną zdrowia. Tak jak przed długą podróżą sprawdzasz, czy auto jest sprawne, a dokumenty są kompletne, planowanie ciąży również wymaga podobnego przygotowania.

Konsultacja z lekarzem ginekologiem

Pierwszym krokiem jest umówienie się na wizytę u ginekologa. Lekarz nie tylko doradzi, jakie badania należy przeprowadzić, ale także oceni ogólny stan zdrowia, zbada historię medyczną i odpowie na wszelkie pytania dotyczące planowania rodziny. Lekarz zleci podstawowe badania, a także USG piersi i USG ginekologiczne.

Badanie krwi – morfologia i poziom hormonów

Morfologia krwi to podstawowe badanie, które pozwala ocenić ogólny stan zdrowia. Hormony, takie jak TSH czy prolaktyna, mają znaczący wpływ na płodność, dlatego ich sprawdzenie jest również kluczowe. Ponadto badania hormonów mogą pomóc wykryć ewentualne zaburzenia, takie jak zespół policystycznych jajników (PCOS) czy niedoczynność tarczycy, a także choroby autoimmunologiczne lub insulinooporność.

Podstawowy pakiet badań, gdy chcemy zaplanować ciążę

1. Badania z krwi: morfologia krwi z rozmazem, lipidogram, insulina i glukoza na czczo, hemoglobina glikowana, homocysteina, kwas moczowy, TSH, FT3, FT4, anty TPO, anty TRAP, hormony płciowe (w tym u kobiet prolaktyna po obciążeniu MTC, jeśli są problemy z zajściem w ciążę), poziom witaminy D3, kwasu foliowego, żelaza, ferrytyny, witaminy B12, Aspat, Alat, bilirubina, GGTP, OB, CRP, wapń całkowity, magnez, kreatynina i eGFR, onkopakiet 6 pierwiastków (cynk, selen, miedź, kadm, ołów, arsen). Warto, aby takie badania wykonał również mężczyzna.
2. Badanie moczu z osadem oraz poziom jodu i kortyzolu z dobowej zbiórki moczu.
3. Badanie przeciwciał. Do najważniejszych badań należą te na obecność przeciwciał przeciwko wirusowi różyczki, cytomegalii, opryszczki, HIV, a także kiły i toksoplazmozy – chorób, które mogą być niebezpieczne dla płodu. Warto także wykonać badania na obecność przeciwciał przeciw HBs i HCV (WZW typu B i C).
4. Badania genetyczne. Jeśli w Twojej rodzinie lub partnera były przypadki chorób genetycznych lub planujesz potomstwo po czterdziestym roku życia, warto skorzystać z poradnictwa genetycznego oraz odpowiednich badań. Pozwoli to oszacować ryzyko przekazania potencjalnych chorób genetycznych dziecku.
5. Badanie stanu zdrowia jamy ustnej. Jest ono często niedoceniane, a może mieć duży wpływ na kondycję przyszłej mamy i rozwijającego się dziecka. Zapalenie dziąseł i inne problemy stomatologiczne mogą zwiększać ryzyko komplikacji w ciąży. Przed zajściem w ciążę warto więc zadbać o zęby i usunąć próchnicę.
6. Badanie drożności jajowodów i jakości nasienia. Jeśli wcześniej doświadczyłaś trudności z zajściem w ciążę, warto sprawdzić drożność jajowodów. Analogicznie, partner może zbadać jakość nasienia.
7. Konsultacje psychologiczne. Nie zapomnij również o psychologicznym aspekcie planowania ciąży. Dobra kondycja psychiczna jest równie ważna, co fizyczna. Warto zatem zastanowić się nad konsultacją z psychologiem lub doradcą, który pomoże Ci przygotować się mentalnie na nowe wyzwania, jakie niesie ze sobą macierzyństwo, zwłaszcza, jeśli doświadczasz ciągłego stresu związanego z życiem zawodowym lub prywatnym.

Reklama

QuinoMit® Q10 Fluid – Ubichinol MSE Sprawdź

B-Komplex MSE Sprawdź

BactoFlor ® 10/20 Sprawdź

D3-Intercell® 4000 I.E. Sprawdź

EnzOmega ® MSE Sprawdź

Fetusan plus Omega-3 Sprawdź