Diabetycy całymi latami stosują metforminę, ponieważ jest uważana za jeden z najbezpieczniejszych leków przeciwcukrzycowych. Tymczasem poważnym skutkiem ubocznym jej przyjmowania jest obniżenie poziomu witaminy B12 w organizmie, co może przyczynić się do anemii i depresji.
Metformina, pochodna biguanidu, jest najczęściej stosowanym lekiem przeciwhiperglikemicznym na świecie. I choć rzeczywiście pomaga ona kontrolować poziom cukru i zapobiegać pogłębianiu się choroby, w trakcie farmakoterapii mogą wystąpić różne działania niepożądane.
Skutki uboczne metforminy – od cukrzycy do demencji
W 2017 r. zaprezentowano wyniki trwającego 12 lat badania z udziałem 4 651 pacjentów leczonych metforminą i porównywalną pod względem liczebności grupą kontrolną. Okazało się, że w przypadku osób przyjmujących lek, ryzyko zachorowania na chorobę Alzheimera i demencję wzrosło aż o 50%. Badanie dowiodło jednocześnie, że im dłuższy okres stosowania metforminy i im wyższa jej dawka, tym większe ryzyko rozwoju schorzeń otępiennych1.
Już kilka lat wcześniej do podobnych wniosków doszli naukowcy z Geelong w Australii, którzy przeprowadzili badanie o charakterze retrospektywnym. Ich analiza objęła łącznie 1 354 pacjentów, z czego 104 miało cukrzycę typu 2, a 22 nieprawidłową tolerancję glukozy. Jedynie część z nich przyjmowała metforminę.
Okazało się, że wyniki badania Mini-Mental State Examination (MMSE), dobrze znanego miernika zdolności poznawczych, mieściły się w granicach normy u jedynie połowy pacjentów. Osoby z cukrzycą typu 2 miały gorsze wyniki MMSE niż zdrowi uczestnicy, a co istotne – znacznie gorzej wypadali diabetycy stosujący metforminę2.
Wszystko przez niedobór!
Australijscy naukowcy zauważyli jeszcze jedną ciekawą zależność. Otóż wśród diabetyków wyniki MMSE były niższe u tych pacjentów, u których poziom witaminy B12 w osoczu wyniósł mniej niż 250 pmol/l.
W niezależnych badaniach naukowcy dochodzili już wielokrotnie do podobnych wniosków. Wykazują one konsekwentnie, że przyjmowanie metforminy łączy się z niedoborami witaminy B12. Nie znamy niestety dokładnej skali tego problemu, ponieważ w różnych analizach stosowano różne kryteria, ale szacuje się, że od 5,8% do 33% chorych leczonych metforminą ma stężenie B12 w surowicy krwi poniżej wartości referencyjnych, co potwierdzają badania laboratoryjne3.
Jednocześnie u pacjentów tych obserwuje się podwyższony poziom homocysteiny – aminokwasu, którego nadmiar może być prawdziwą przyczyną większości chorób cywilizacyjnych.
Groźna homocysteina
Nie ma w tym nic dziwnego – witamina B12 bierze bowiem udział w procesach przemiany homocysteiny w metioninę, a zatem jej niedobór uniemożliwia rozkład aminokwasu. Skutkuje to zwiększeniem stężenia homocysteiny w komórkach i surowicy krwi, co wywiera niekorzystny wpływ na neurony, prowadzi do zwiększenia stężenia kwasu metylomalonowego (MMA) w surowicy krwi i powoduje nieprawidłową syntezę kwasów tłuszczowych4. Ponadto witamina B12 jest niezbędna do syntezy neurotransmiterów, takich jak serotonina i dopamina.
Wszystkie te mechanizmy wyjaśniają, dlaczego spowodowany stosowaniem metforminy niedobór witaminy B12 skutkuje występowaniem objawów zaburzenia układu nerwowego, w tym demencji i zaburzeń psychicznych.
Metformina pozbawia organizm także witaminy B3, czyli niacyny, co również jest niekorzystne dla mózgu. Zdolności poznawcze człowieka mogą wtedy ulec ograniczeniu nawet o 50%.
Szkody w mitochondriach
Kolejnym problemem jest fakt, że przy takim leczeniu cukrzycy zmniejsza się pozyskiwanie energii ATP (nośnika energii) w komórkach. Wszystko przez to, że metformina jest kumulowana w mitochondriach i przypuszczalnie wstrzymuje poszczególne składniki łańcucha oddechowego, co w konsekwencji prowadzi do zahamowania syntezy ATP. Jednym z tych składników jest kompleks I (dehydrogenaza NADH/koenzym Q), który w wyniku działania metforminy nie katalizuje reakcji utlenienia NADH do NAD+, przez co nie następuje uwolnienie elektronów potrzebnych w dalszych etapach łańcucha oddechowego5.
Innymi słowy: ten lek przeciwcukrzycowy bezpośrednio zmniejsza efektywność oddychania mitochondrialnego, co skutkuje niewystarczającym zaopatrzeniem komórek mózgu w glukozę. Efektami tych procesów są problemy z koncentracją, pamięcią, koordynacją ruchową czy poprawnym pisaniem.
Wsparcie dla diabetyka
Właśnie dlatego osoby żyjące z cukrzycą, które leczone są metforminą, powinny zawczasu zadbać o odżywienie mitochondriów i niedopuszczenie do niedoborów substancji odżywczych.
Podstawą jest oczywiście witamina B12, której poziom – jak udowodniono – spada najczęściej. Ale równie ważne są substancje wspierające prawidłowy proces przemiany energii w komórkach. Oprócz B12 należą do nich przede wszystkim witaminy B2, B6, B7 i C. Ponadto witaminy B6, B9, B12, D3 i C przyczyniają się do prawidłowego funkcjonowania systemu immunologicznego.
Z kolei koenzym Q10 (ubichinon), witaminy B3 i D3 oraz selen przyczyniają się do obniżenia poziomu homocysteiny, a także poprawy ogólnego stanu zdrowia i redukcji ryzyka wielu schorzeń cywilizacyjnych.
By uzupełnić wszystkie te niedobory, warto poszukać preparatu dedykowanego diabetykom leczonym metforminą, takiego jak AEGS® Met comp. Zawiera on zestaw odpowiednio dobranych synergicznych składników, które wspierają organizm i pozwalają zapobiec niedoborom charakterystycznym dla osób z cukrzycą. Dzięki temu AEGS® Met comp pomaga uniknąć powikłań, takich jak uszkodzenia komórek naczyń krwionośnych i komórek nerwowych.
Dagmara Moszyńska
Prezentacja
Bibliografia
- Prog Neuropsychopharmacol Biol Psychiatry. 2017 Oct 3;79(Pt B):77-83
- J Stroke Cerebrovasc Dis. 2013 Oct 9. pii: S1052-3057(13)00357-1
- Clin Diabetol 2016; 5,6: 195-198
- The Cochrane Database of Systematic Reviews 2003; 3: Cd004326
- BMC Biology 2014; 12:82