Pycnogenol® – czym jest i jakie są jego właściwości?

W latach 60. XX wieku Charles Haimoff zafascynowany wizją zdrowego starzenia opracował w swoim berlińskim laboratorium unikalną substancję: niezwykle bogaty w naturalne flawonoidy, wyciąg z kory francuskiej sosny nadmorskiej (Pinus pinaster), który został następnie opatentowany pod nazwą Pycnogenol®. Do dzisiaj nad prozdrowotnym działaniem Pycnogenolu® przeprowadzono ponad 450 badań naukowych, co sprawia, że wyciąg z kory sosny nadmorskiej jest jedną z najdokładniej przebadanych substancji świata¹.

Przykładowo, badania kliniczne na ludziach ukazały neuroochronne działanie standaryzowanego ekstraktu z Pinus pinaster, podczas gdy zarówno studia in vitro jak również badania in vivo  na modelach zwierzęcych oraz ludziach potwierdzają silne właściwości antyoksydacyjne tej substancji, czemu towarzyszy pozytywny wpływ na procesy zapalne oraz czynności układu sercowo-naczyniowego.

Pycnogenol i kora sosny nadmorskiej – czym są?

Francuska sosna nadmorska (łac. Pinus pinaster) osiąga wysokość nawet do 40 metrów i porasta wybrzeża Morza Śródziemnego. Najczęściej spotykana jest we Francji, gdzie od stuleci kultywowano ją w celu pozyskiwania drewna, terpentyny oraz żywicy. Ciemnoczerwone zabarwienie wnętrza kory tego drzewa przypomina kolor czerwonego wina, co stanowiło inspirację dla prób zastosowania wyciągu z kory sosny w celach leczniczych².

Obecnie w ziołolecznictwie oraz medycynie ze względu na wyjątkowe bogactwo takich cennych fitoskładników jak katechiny, flawony, oligomeryczne proantocyjanidyny (OPC) oraz terpeny ekstrakt z kory sosny nadmorskiej stosuje się głównie przy dolegliwościach ze strony układu sercowo-naczyniowego. Jednak, ponieważ opatentowany pod nazwą Pycnogenol® standaryzowany wyciąg z kory sosny Pinus pinaster stanowi źródło naturalnych substancji o działaniu antyoksydacyjnym i przeciwzapalnym, preparaty na bazie tego ekstraktu wykazują obiecujący potencjał terapeutyczny również przy leczeniu innych problemów zdrowotnych, na przykład schorzeń o podłożu autoimmunologicznym (w tym astmy, kataru siennego, reumatoidalnego zapalenia stawów), osłabienia funkcji kognitywnych, cukrzycy i zespołu metabolicznego, problemów ze skórą czy objawów przedwczesnego starzenia³.

Amerykańska Agencja ds. Leków i Żywności (FDA) zakwalifikowała Pycnogenol® jako substancję ogólnie uważaną za bezpieczną (GRAS, generalny recognized as safe)⁴.

Pycnogenol® zawiera przede wszystkim: polifenole, kwas kawowy, kwas ferulikowy, katechiny, epikatechiny, taksyfolinę oraz oligomeryczne proantocyjanidyny (OPC)⁵, z czym wiążą się dla nas konkretne korzyści zdrowotne, które zostały też potwierdzone badaniami klinicznymi.

Pycnogenol – właściwości i zastosowanie

1. Wpływ na mitochondria

Dotychczas zidentyfikowane 33 substancje czynne zawarte w Pycnogenolu®, w tym katechiny, kwas kawowy, kwas ferulikowy oraz taksyfolina⁶w synergiczny sposób zwiększają poziom ochrony antyoksydacyjnej organizmu, zarówno przed rodnikami tlenowymi jak również azotowymi. Przykładowo w organizmie człowieka taksyfolina pełni rolę łowcy rodników HO^{o 7}, podczas gdy OPC (oligomeryczne pro antocyjanidyny) wykazują zdolność aktywacji naszego wrodzonego systemu enzymów przeciwrodnikowych, takich jak peroksydaza glutationowa (GSH-Px) oraz dysmutaza ponadtlenkowa SOD¹⁷.

Pycnogenol® w sposób potwierdzony naukowo zapobiega apoptozie komórek mózgowych oraz łagodzi neurotoksyczne oraz mitotoksyczne działanie stresu oksydacyjnego, spowodowanego na przykład czasowym niedotlenieniem tkanki mózgowej (hipoksja) lub uszkodzeniem mózgu po doznanym wypadku⁸.

Dzięki wysokiej zawartości takich fitoskładników jak katechiny, epikatechiny oraz proantocyjanidyny (OPC) standaryzowany wyciąg z kory francuskiej sosny nadmorskiej chroni komórki przed peroksydacją lipidów oraz szkodliwym działaniem substancji prooksydacyjnych i nadtlenoazotynu⁹.

Nadtlenoazotyn powoduje między innymi oksydację witaminy C, cholesterolu, grup SH glutationu, kwasu alfa-liponowego, tioredoksyny, aktywację prozapalnych ścieżek sygnałowych związanych z NMDA, zahamowanie produkcji takich substancji neuroprzekaźnikowych jak serotonina, dopamina czy noradrenalina, nasilenie stresu oksydacyjnego oraz postępujące uszkodzenia mitochondriów i peroksydację lipidów¹⁰.

Ze względu na tak poważne skutki działania nadtlenoazotynu w organizmie, standaryzowany wyciąg z kory sosny nadmorskiej nabiera szczególnego znaczenia przy ochronie mitochondriów przed uszkodzeniami spowodowanymi działaniem wolnych rodników azotowych w organizmie.

Pycnogenol – korzyści dla zdrowia jednoznacznie udowodnione

2. Układ nerwowy, choroby neurodegeneracyjne, czynności kognitywne oraz pamięciowe

Jak wykazały liczne badania naukowe, Pycnogenol® odgrywa ważną rolę w ochronie komórek mózgowych przed procesami neurodegeneracyjnymi, a tym samym przed rozwojem takich chorób jak choroba Alzheimera czy demencja¹¹. Jak udowodniono, standaryzowany wyciąg z kory sosny Pinus pinaster chroni neurony przed apoptozą wywołaną obecnością peptydów beta amyloidu¹².

Ochronne właściwości Pycnogenolu® wobec układu nerwowego w dużej mierze wiążą się z jego działaniem antyoksydacyjnym. Ponieważ z jednej strony mózg człowieka konsumuje około 20% całkowitego zużycia tlenu w organizmie, z drugiej zaś – zawiera znaczącą ilość łatwo ulegających oksydacji nienasyconych kwasów tłuszczowych, narząd ten pozostaje szczególnie narażony na uszkodzenia komórek wywołane działaniem wolnych rodników tlenowych oraz na peroksydację lipidów. Jednocześnie wraz z wiekiem nasza zdolność do neutralizacji ROS maleje, co sprzyja degeneracji komórek mózgowych. Jednocześnie jak udowodniono, suplementacja Pycnogenolem® podnosi w osoczu poziom wskaźnika ORAC (ang. oxygen radical absorbance capacity)¹³, zwiększając naszą zdolność do neutralizacji wolnych rodników i zapobiegając rodnikowym uszkodzeniom mózgu. Ponadto ze względu na zdolność modulowania przepustowości naczyń krwionośnych, także tych w obrębie mózgu, Pycnogenol® zmniejsza ryzyko stanów niedokrwienia, a tym samym niedotlenienia (hipoksji) komórek mózgowych, co również przyczynia się do redukcji stresu oksydacyjnego oraz nitrozacyjnego w mózgu¹⁶.

Zawarte w standaryzowanym wyciągu z kory sosny substancje czynne wspierają funkcje pamięciowe oraz kognitywne, a także poprawiają nasz nastrój – do takich wniosków doszło niezależnie wiele grup badawczych. Przykładowo w 2011 roku grupa uczonych pod kierunkiem R. Luzzi przeprowadziła badanie na grupie studentów, którym przez 8 tygodni podawano 100 mg Pycnogenolu® dziennie oraz zalecono przestrzeganie wystandaryzowanej diety. Podczas gdy w grupie kontrolnej, której podawano placebo, nie stwierdzono znaczących zmian, wśród studentów przyjmujących wyciąg z kory sosny zaobserwowano poprawę pracy pamięci oraz sprawności kognitywnej, co uwidoczniło się również w formie lepszych wyników egzaminów. Jednocześnie wykazano też u nich poprawę nastroju oraz osłabienie lękliwości¹⁴. Inna grupa badawcza (Belcaro et al.) stwierdziła w roku 2014, iż suplementacja 150 mg Pycnogenolu na dobę połączona ze zdrowym trybem życia pozwalała na osiągnięcie wyraźnej poprawy czynności mózgowych oraz nastroju wśród osób w wieku 33-55 lat, które na początku badania wykazywały podwyższony poziom stresu oksydacyjnego. Jednocześnie 12-tygodniowa suplementacja pozwoliła na znaczącą redukcję poziomu parametrów stresu oksydacyjnego (o ok. 30%)¹⁵.

Liczne badania na zwierzętach potwierdzają neuroprotekcyjny efekt standaryzowanego wyciągu z kory sosny nadmorskiej, osiągany dzięki skutecznemu zmniejszaniu poziomu substancji prozapalnych IL-6 oraz TNF-alfa¹⁶.

3. Serce oraz układ krążenia

Przeprowadzona w 2014 roku analiza przeglądowa dotychczasowych badań nad pozytywnym wpływem Pycnogenolu® na wydolność żylną potwierdziła, iż standaryzowany wyciąg z kory sosny nadmorskiej, aplikowany zarówno zewnętrznie jak i doustnie, zmniejsza obrzęki nóg spowodowane przewlekłą niewydolnością żylną, redukuje częstość występowania zakrzepicy żył głębokich, jaka towarzyszy długim podróżom lotniczym, a także przyspiesza proces gojenia hemoroidów i owrzodzenia żylnego^18,19. Przykładowo, w opublikowanym w 2006 roku badaniu klinicznym, którym objęto 86 pacjentów z przewlekłą niewydolnością żylną okazało się, iż standaryzowany wyciąg z sosny nadmorskiej pozwalał na o wiele wyraźniejszą poprawę stanu zdrowia chorych niż było to w przypadku preparatu kombinowanego, zawierającego diosminę oraz hesperydynę²⁰.

Zarówno w ramach testów na zwierzętach, jak również w badaniach klinicznych na ludziach Pycnogenol® wykazywał działanie przeciwzakrzepowe,ponieważ wzmacniał ścianki kapilar, pobudzał mikrocyrkulację krwi oraz obniżał aktywność trombocytów i hamował wydzielanie tromboksanu, co zmniejsza ryzyko powstawania zakrzepów^21,22. Takie przeciwzakrzepowe działanie Pycnogenolu® wiąże się też z jego działaniem antyoksydacyjnym, a także zdolnością powstrzymywania agregacji płytek krwi²³.

Wyciąg z kory sosny wywiera pozytywny wpływ na normalizację ciśnienia krwi²³, co potwierdziła między innymi pewna przekrojowa meta-analiza z 2018 roku, którą objęto 9 badań nad wpływem Pycnogenolu® na nadciśnienie. Zdaniem autorów opracowania, opisane właściwości ekstraktu wiążą się między innymi z jego naturalną zdolnością inhibicji ACE (konwertazy angiotensyny), pobudzania syntezy tlenku azotu, który posiada zdolność rozszerzania naczyń krwionośnych, a także zawartości substancji czynnych o działaniu przeciwzapalnym i przeciwrodnikowym²⁴. W ramach innego eksperymentu na ludziach, ośmiotygodniowa suplementacja 200 mg Pycnogenolu® dziennie pozwalała na skuteczne obniżenie skurczowego ciśnienia krwi u niepalących pacjentów z łagodnym nadciśnieniem (140-159 mmHg)²⁵.

Oprócz potwierdzonych klinicznie właściwości antyoksydacyjnych, Pycnogenol® posiada zdolność pobudzania produkcji prostacyklin oraz tlenku azotu NO w śródbłonku, co prowadzi do rozszerzenia naczyń krwionośnych. Jednocześnie aktywne składniki Pycnogenolu® pozwalają na obniżenie poziomu naturalnych substancji, które powodują skurcz tych naczyń, tj. endoteliny-1 oraz tromboksanu. Właściwości te, jak również ich bezpośredni wpływ na zdrowie człowieka potwierdziła między innymi meta-analiza, którą przeprowadzono w roku 2003²⁶ oraz opracowanie naukowe z roku 2008²⁸.

4. Cukrzyca oraz zespół metaboliczny

Opublikowana w 2015 roku analiza przeglądowa wykazała, iż Pycnogenol® może pozwalać na obniżenie poziomu glukozy u osób chorych na cukrzycę, a także redukować poziom ciśnienia krwi u pacjentów z łagodnym do umiarkowanego nadciśnieniem. Jednocześnie suplementacja standaryzowanego wyciągu z kory sosny nadmorskiej wiązała się ze zmniejszeniem obwodu talii i poprawą profilu lipidowego pacjentów cierpiących z powodu zespołu metabolicznego²⁷.

Badania in vitro udowodniły, iż Pycnogenol® skutecznie hamuje tworzenie produktów zaawansowanej glikacji (AGE) substancji, które powstają w wyniku scukrzania białek i lipidów w warunkach hiperglikemii, a które są kojarzone z chorobami neurodegeneracyjnymi oraz miażdżycą. Przeciwzapalne działanie Pycnogenolu® udowodniły badania na ludzkim osoczu. Uzyskane efekty działania ekstraktu z kory sosny nadmorskiej są kojarzone między innymi z blokowaniem sekrecji cytokin stanu zapalnego oraz hamowaniem działania prozapalnych enzymów cyklooksygenaz. Jednocześnie Pycnogenol® podwyższa poziom NO w tkance śródbłonkowej naczyń krwionośnych, prowadząc do ich rozszerzenia, przeciwdziałając w ten sposób nadciśnieniu. Zaobserwowano też, że Pycnogenol® hamuje działanie enzymu alfa-glukozydaza, a tym samym pozwala na obniżenie poziomu ciśnienia krwi u osób chorych na cukrzycę. Spowodowana przyjmowaniem Pycnogenolu® poprawa mikrocyrkulacji krwi zapobiega z kolei retinopatii cukrzycowej oraz powstawaniu obrzęków. Ponieważ podwyższony poziom AGE, hiperglikemia, podwyższony poziom ciśnienia krwi oraz przewlekłe stany zapalne stanowią czynniki ryzyka zespołu metabolicznego, autorzy opracowania doszli do wniosku, iż Pycnogenol® może przyczyniać się do profilaktyki zespołu metabolicznego jak również stanowić element terapii tej choroby²⁹.

Reklama

Vaso-Intercell® Sprawdź

Neuro-Intercell® Sprawdź

Homocystein-Intercell Sprawdź

Witamina B12 MSE MAX Sprawdź

QuinoMit® Q10 Fluid – Ubichinol MSE Sprawdź

Mito Stress Balance Sprawdź

Arginin-Intercell® Sprawdź

5. Astma oraz inne zaburzenia o podłożu autoimmunologicznym

Pewne opublikowane w 2013 roku badanie na szczurach wykazało, iż Pycnogenol® pozwala na obniżenie ogólnoustrojowej produkcji NO przy jednoczesnym ograniczeniu sekrecji IL-1B oraz IL-6 pod wpływem stymulacji lipopolisacharydami. Zmianom tym towarzyszyło zmniejszenie liczebności komórek zapalnych, jak również poziomu interleukin IL-4, IL-5 oraz IL-13 przy jednoczesnym spadku stężenia IgE w serum, co wiązało się z ograniczeniem stanu zapalnego dróg oddechowych i nadmiernej sekrecji śluzu³⁰.

W ramach innego badania klinicznego z grupą kontrolną, jakie przeprowadzono na grupie 76 chorych na astmę okazało się, iż 55% pacjentów przyjmujących Pycnogenol® mogło zmniejszyć przyjmowaną dawkę leków przeciwastmatycznych bez nasilenia objawów choroby. Ogółem zaobserwowano 15,2% spadek poziomu przeciwciał IgE, podczas gdy w grupie kontrolnej poziom IgE wręcz wzrósł. Poziom IgG1 oraz IgG4 pozostał niezmieniony w obu grupach. Autorzy tego badania doszli do wniosku, że Pycnogenol® pozwala na skuteczniejszą kontrolę objawów astmy alergicznej i pozwala na zmniejszenie dawek przyjmowanych leków³¹.

Zależna od immunoglobulin aktywacja mastocytów jest kojarzona ze schorzeniami o podłożu alergicznym, dlatego naturalne substancje czynne, które są w stanie ograniczać sekrecję lub działanie IgE w organizmie człowieka, kryją w sobie obiecujący potencjał terapeutyczny dla tych pacjentów, którzy zmagają się z alergiami. Jak dowodzą autorzy opublikowanego w 2009 roku artykułu zarówno modele in vivo jak również in vitro potwierdziły antyalergiczne działanie Pycnogenolu® poprzez modulację jego działania w komórkach. Na przykład u szczurów Pycnogenol® osłabiał reakcje anafilaktyczne, podczas gdy w badaniach na mastocytach, w zależności od dawki standaryzowany wyciąg z sosny nadmorskiej hamował wydzielanie histaminy pod wpływem IgE. Ponadto Pycnogenol® ograniczał ekspresję genów odpowiedzialnych za sekrecję TNF-alfa oraz IL-6, zmniejszając poziom tych prozapalnych substancji w organizmie. Oprócz tego wyciąg z sosny nadmorskiej hamował aktywację czynnika jądrowego kappa B (NFkB)³².

Niejednoznaczne wyniki badań nad Pycnogenolem w zakresie:

6. Hiperpigmentacja oraz inne zmiany skórne

Pewne przeprowadzone w 2002 roku badanie sugerowało, iż suplementacja Pycnogenolem® może pozwolić na zmniejszenie hiperpigmentacji skóry u kobiet (tzw. ostudy), która pojawia się u nich najczęściej pod wpływem działania promieni słonecznych. Eksperyment, którym objęto 30 kobiet z hiperpigmentacją skóry polegał na podawaniu im przez 30 dni 75 mg Pycnogenolu® na dobę. Po zakończeniu badania okazało się, iż redukcji uległa nie tylko sama ostuda, lecz również inne towarzyszące jej objawy takie jak niepokój, uczucie zmęczenia, czy zaparcia czemu nie towarzyszyły żadne skutki uboczne³³. Badania w tym zakresie są natomiast nieliczne i wymagają dalszej kontynuacji.

Przeprowadzona w 2018 roku analiza przeglądowa dotychczasowych badań naukowych, jakie przeprowadzono pod kątem działania suplementacji lub zewnętrznej aplikacji Pycnogenolu® na stan skóry sugeruje, iż standaryzowany wyciąg z kory sosny może osłabiać skutki fotostarzenia skóry i poprawiać jej elastyczność poprzez zwiększanie syntezy kolagenu w organizmie³⁴, jednak z uwagi na niewielką liczbę przeprowadzonych w tym zakresie badań, jednoznaczne stwierdzenie wpływu standaryzowanego ekstraktu z kory sosny nadmorskiej nie jest jeszcze możliwe.

6. Łuszczyca

Wyniki uzyskane w ramach pewnego opublikowanego w 2014 roku badania, jakie przeprowadzono w grupie pacjentów w wieku od 30 do 45 lat z łuszczycą sugerowały możliwość skutecznego terapeutycznego wsparcia Pycnogenolem®. Po upływie 12 tygodni od rozpoczęcia eksperymentu, autorzy badania zaobserwowali poprawę w zakresie większości najczęściej stwierdzanych klinicznych objawów łuszczycy, a także redukcję poziomu stresu oksydacyjnego wśród uczestników badania. Zdaniem uczonych otrzymane rezultaty wskazują na zasadność podjęcia dalszych studiów badawczych nad możliwym miejscowym bądź ogólnoustrojowym zastosowaniem Pycnogenolu®, w tym jako środka pozwalającego kontrolować skutki uboczne konwencjonalnej terapii tego schorzenia³⁵.  

7. ADHD

Badania nad pozytywnym wpływem Pycnogenolu® na stan dorosłych pacjentów cierpiących na ADHD, jakie przeprowadzono w 2002 roku na 24 osobach dorosłych w wieku od 24 do 53 lat, nie przyniosły jednoznacznie pozytywnych rezultatów. Autorzy studium badawczego rekomendowali natomiast prowadzenie dalszych badań w tym zakresie³⁶.

Bardziej obiecujący wyniki przyniosły natomiast badania nad działaniem standaryzowanego wyciągu z kory sosny nadmorskiej u dzieci cierpiących na ADHD. Przykładowo, miesięczna suplementacja Pycnogenolem® pozwalała u nich na obniżenie stężenia hormonów stresu w moczu oraz zwiększenie poziomu współczynnika GSH/GSSG (stosunek ilości glutationu utlenionego do glutationu zredukowanego), co jest interpretowane jako osłabienie występującego stresu oksydacyjnego³⁷. Do podobnych wniosków doszli również autorzy innego badania z 2007 roku, stwierdzając, iż: miesięczna suplementacja Pycnogenolem® spowodowała znaczącą redukcję nadmiernej aktywności, poprawę uwagi oraz koordynacji wzrokowo-ruchowej i koncentracji u dzieci z ADHD, podczas gdy w grupie placebo nie zaobserwowano żadnych pozytywnych zmian. Po upływie kolejnego miesiąca od zaprzestania suplementacji wyciągiem z sosny odnotowano nawrót symptomów³⁸. 

8. Źródła spożywcze Pycnogenolu

Do najważniejszych substancji czynnych, zawartych w standaryzowanym wyciągu z kory sosny nadmorskiej należą przede wszystkim oligomeryczne proantocyjanidyny (OPC), których stężenie w ekstrakcie sięga przeciętne 70%³⁹. Oprócz kory sosny wśród najważniejszych spożywczych źródeł OPC należy wymienić⁴⁰:

• wyciąg z pestek winogron,
• wyciąg z  żurawiny,
• ciemną czekoladę,
• owocnię mangostanu i litchi,
• owoc głożyny (jujube).

Pycnogenol – kiedy i jak stosować?

1. Suplementacja i dawkowanie

W celu określenia indywidualnej wysokości dziennej dawki standaryzowanego wyciągu z sosny nadmorskiej oraz długości stosowania Pycnogenolu® kieruj się szczegółowymi wskazaniami, jakie znajdziesz na opakowaniu preparatu, albo też skonsultuj się z lekarzem lub farmaceutą.

2. Skutki uboczne i przeciwskazania

Aktywne składniki Pycnogenolu® przenikają do krwioobiegu w 2 godziny po zażyciu preparatu²⁶. Jak dotychczas nie stwierdzono żadnych poważnych skutków ubocznych stosowania Pycnogenolu® – zarówno w badaniach klinicznych jak również przy zastosowaniu domowym³¹.

Jak do tej pory, nie określono żadnych przeciwwskazań dla przyjmowania standaryzowanego wyciągu z sosny nadmorskiej, jednak zaleca się nie stosować go u dzieci w wieku poniżej 6 lat oraz podczas pierwszych trzech miesięcy ciąży.

Dane zgromadzone na podstawie 91 badań na ludziach (które objęły łącznie 6849 osób) potwierdziły bezpieczeństwo stosowania Pycnogenolu®. Częstość występowania skutków ubocznych przyjmowania preparatu u zdrowych osób kształtuje się na poziomie około 0,1%. Ponadto, zaobserwowane skutki uboczne nie wiązały się ani z długością przyjmowania preparatu, ani z jego dawką.

Do najczęściej zgłaszanych dolegliwości, które wiązały się z Suplementacja ekstraktu z kory sosny nadmorskiej należały dolegliwości ze strony układu pokarmowego, dlatego zaleca się przyjmowanie Pycnogenolu® podczas posiłku. Do innych rzadkich skutków ubocznych należą zawroty głowy, bóle głowy oraz mdłości¹⁶.

3. Interakcje z lekami lub innymi substancjami

Aktywne fitoskładniki Pycnogenolu® mogą wchodzić w interakcję z lekami immunosupresyjnymi, lekami stosowanymi podczas chemoterapii oraz lekami przeciwzakrzepowymi, dlatego przed rozpoczęciem przyjmowania suplementów zawierających standaryzowany wyciąg z sosny nadmorskiej, skonsultuj się z lekarzem lub farmaceutą⁴¹.

 Autor: Sylwia Grodzicka