KPU — czym jest kryptopiroluria i jakie daje objawy?

Kryptopiroluria jest biochemiczno-enzymatycznym zaburzeniem przemiany porfiryn i prowadzi do utraty z moczem witaminy B6, cynku i manganu. Skutkiem powstałych niedoborów jest pojawienie się różnego rodzaju zaburzeń w obrębie wielu organów wewnętrznych. KPU może być brakującym ogniwem, które łączy choroby autoimmunologiczne, przewlekłe stany zapalne i problemy z nietolerancją histaminy.

Okazuje się, że częstość występowania KPU może wynosić nawet 80% w przypadku autyzmu i od 40% do 70% u osób z trudnościami w uczeniu się, ADHD, depresją i zaburzeniami afektywnymi dwubiegunowymi. Jest też silnie skorelowana ze schizofrenią. Mimo iż dotyka około 10% społeczeństwa, w praktyce jest ona praktycznie nieznana medycynie akademickiej.

Czym jest kryptopiroluria?

W latach 60. ubiegłego stulecia Carl C. Pfeiffer wraz ze współpracownikami oraz Donaldem G. Irvine’em szczegółowo opisali i dokładnie scharakteryzowali kryptopirolurię (KPU). Mimo upływu lat jest ona pomijana podczas ustalania przyczyn dolegliwości pacjentów, nie są również przeprowadzane badania diagnostyczne, dzięki którym możliwe byłoby jej rozpoznanie, a następnie nieskomplikowane, ale skuteczne leczenie. 

KPU jest biochemiczno-enzymatycznym zaburzeniem metabolizmu hemu. Hem pełni w naszym organizmie wiele funkcji, uczestniczy m.in. w syntezie hemoglobiny oraz detoksykacji organizmu. Podczas syntezy hemoglobiny powstają substancje odpadowe zwane pirolami. W normalnych warunkach substancje te są wydalane z organizmu z kałem. Kiedy jednak metabolizm hemu jest zaburzony, pirole pojawiają się w nadmiarze i możemy wykryć je w dużych ilościach w moczu. W takiej sytuacji mówimy o tzw. kryptopirolach, czyli pirolach utajonych. Niestety substancje te mają zdolność do wiązania się z cynkiem, witaminą B6, manganem, biotyną, kwasem gamma-linolenowym oraz innymi witaminami z grupy B, zwłaszcza witaminą B2, B3 i B5. Konsekwencją nadmiernego wydalania tych mikroskładników jest powstawanie znacznych niedoborów wspomnianych substancji. Biorąc pod uwagę fundamentalną rolę, jaką te składniki odżywcze odgrywają w układzie odpornościowym, cyklu metylacji i praktycznie każdej funkcji organizmu, można domyślać się, w jaki sposób mogą rozwijać się objawy KPU i jak szerokie zaburzenia mogą w związku z tym powstawać.

KPU — neurologiczne objawy kryptopirolurii

Wachlarz objawów kryptopirolurii jest bardzo szeroki. Mnogość objawów i ich różna konfiguracja sprawia, że zaburzenie to może dawać całkowicie odmienny obraz kliniczny u różnych osób, a ich nasilenie nie zawsze idzie w parze z wynikiem badania w kierunku KPU.

Do możliwych objawów KPU w obrębie układu nerwowego należą:

• Zaburzenia psychiczne tj. ADHD, depresja, czy schizofrenia.
• Zaburzenia koncentracji i pamięci, problemy z pamięcią krótkotrwałą, „mgła mózgowa”.
• Problemy z radzeniem sobie w sytuacjach stresowych, ataki paniki, wycofanie się z aktywności społecznej.
• Negatywne nastawienie do życia.
• Zaburzenia w syntezie neurotransmiterów, szczególnie konwersji glutaminianu do GABA, której kofaktorem jest witamina B6.
• Niestabilność emocjonalna.
• Dezorganizacja percepcyjna.

Do innych objawów KPU należą:

• Nadmierna ruchomość stawów, wiotkość mięśni. Charakterystyczną cechą jest zdolność wygięcia kciuka, który prawie dotyka wewnętrznej strony przedramienia. Nadmierna ruchomość stawów z czasem zmienia się w sztywność stawów, szczególnie kolan i okolic miednicy.
• Bóle mięśni i stawów, które nie poddają się leczeniu.
• Niska muskulatura, głównie mięśni ramion i tułowia.
• Dyskopatia.

Metaboliczne objawy KPU

Utrata witaminy B6 z moczem, w stopniu prowadzącym do jej niedostępności dla szlaków metabolicznych, dla których jest wymagana, to katastrofa metaboliczna. B6 w swojej aktywnej formie – pirydoksalu-5-fosforanu (P5P) – jest koenzymem w ponad 100 procesach metabolicznych. Bez niego organizm nie może wytworzyć hemu, ponieważ pierwszy etap syntezy hemu  jest zależny od witaminy B6. Bez hemu produkcja hemoglobiny będzie zagrożona, a komórki nie będą w stanie wystarczająco transportować tlenu. Mamy wówczas do czynienia z niedokrwistością, która nie reaguje na leczenie żelazem, a wszystkie związki wymagające hemu staną się dysfunkcyjne.

W przebiegu KPU dodatkowo dochodzi do zaburzenia mechanizmów detoksykacji. Wszystkie enzymy CYP450, które stanowią podstawę dla detoksykacji fazy I mają hem w swoim centrum i nie mogą bez niego prawidłowo pełnić swojej funkcji. Skutkiem tego będzie zaburzenie i osłabienie każdej formy detoksykacji.

Podobnie sytuacja wygląda w odniesieniu do cytochromu c, nośnika elektronów w naszych mitochondriach. W związku z niedoborem witaminy B6 praca  mitochondriów jest zakłócona, a co za tym idzie poziom energii i sygnalizacja komórkowa również. Pierwszy etap w syntezie hemu, który jest rozbijany w KPU, jest również pierwszym krokiem w tworzeniu tetrapiroli, z których jednym jest witamina B12. W rezultacie synteza witaminy B12 również będzie utrudniona, co następnie wpływa na cykl metylacji, z licznymi efektami domina, takimi jak chociażby hiperhomocyteinemia czy obniżony poziom glutationu, który jest substancją wytwarzaną przez organizm i stanowi silny naturalny antyoksydant niezbędny do oczyszczania organizmu z metali ciężkich i toksyn.

Mioglobina, czyli złożone białko globularne biorące udział w magazynowaniu tlenu w mięśniach poprzecznie prążkowanych, zawiera również grupę hemu. Skutkiem zaburzenia syntezy hemu będzie osłabienie mięśnia sercowego oraz mięśni szkieletowych.

Ponadto hem jest kofaktorem w cyklu mocznikowym, więc przetwarzanie i eliminacja amoniaku jest również silnie zaburzona. Skutkiem jest powstawanie nadtlenoazotynu, bardzo toksycznej substancji, która w nieodwracalny sposób potrafi wiązać metale przejściowe niezbędne do funkcjonowania enzymów i przebiegu reakcji w komórkach.

Przekształcenie zapasów białka i węglowodanów w glukozę  w procesie glukoneogenezy wymaga udziału witaminy B6, podobnie jak synteza neuroprzekaźników i białek. Zaburzona synteza białek w efekcie może prowadzić do nieprawidłowości w wytwarzaniu przeciwciał i zaburzenia pracy układu odpornościowego. Podobnie jest z metabolizmem tłuszczów, które również wymagają do swoich przemian obecności witaminy B6. Zatem kolejną konsekwencją jej niedoboru mogą być np. trudności z syntezą osłonki mielinowej wokół nerwów.

Reklama

Mangan MSE Sprawdź

Cynk dwuwartościowy MSE Sprawdź

B-Komplex MSE Sprawdź

Choroby współistniejące przy KPU

Kryptopiroluria, a raczej niedobory substancji wynikające z tego zaburzenia, mogą powodować różnego rodzaju problemy zdrowotne. W zależności od powstałych deficytów, indywidualnej wrażliwości organizmu i wielu innych czynników, dolegliwości zdrowotne mogą przybierać różną formę i nasilenie. Pacjenci z KPU często zmagają się z problemami żołądkowo-jelitowymi, skarżą się na poranne mdłości, a także wzdęcia i gazy tuż po posiłku. Typowe jest również naprzemienne występowanie zaparć i biegunek oraz niechęć do spożywania mięsa. Takie objawy spowodowane są zaburzeniami w trawieniu białek i węglowodanów oraz obniżonemu poziomowi immunoglobuliny A. Ponadto zaburzenia metabolizmu węglowodanów wiążą się również z nadwrażliwością na gluten, która może ulec złagodzeniu lub całkowicie ustąpić wraz z leczeniem KPU. Zaburzenia tarczycy tj. niedoczynność tarczycy, zapalenie tarczycy Hashimoto, również znajdują się w katalogu chorób współistniejących z kryptopirolurią. Podobnie jak zaburzenia immunologiczne, szczególnie infekcje oskrzeli, zapalenie pęcherza moczowego i infekcje dróg moczowych, zapalenie zatok u dzieci. Hiperhomocysteinemia należy do chorób współistniejących z KPU. Jest ona skutkiem zaburzeń procesu metylacji i może powadzić do nieprawidłowości w pracy układu sercowo-naczyniowego.

Omawiane zaburzenie częściej spotyka kobiety niż mężczyzn. Szacuje się, że stosunek zachorowań wynosi 8:1. Okazuje się, że kryptopiroluria wpływa również na pojawienie się dolegliwości menstruacyjnych. Kobiety często skarżą się na nieregularne miesiączki oraz objawy zespołu napięcia przedmiesiączkowego (PMS), takie jak rozdrażnienie, zaburzenia koncentracji, uczucie napięcia piersi, rąk, nóg oraz bóle podbrzusza.

W tym miejscu warto wspomnieć również o KPU w kontekście dzieci. Okazuje się, że u około 30% dzieci z potwierdzoną diagnozą ADD (zespół deficytu uwagi) lub ADHD (zespół nadpobudliwości psychoruchowej z deficytem uwagi) stwierdza się kryptopirole w moczu. Statystyki są jeszcze gorsze w przypadku dzieci z autyzmem. Niedobór witaminy B6 sprawia, że zaburzona jest synteza neuroprzekaźników, w tym glutaminianu i GABA, a także serotoniny, adrenaliny oraz noradrenaliny. Zatem zanim dzieciom zaserwowane zostaną leki psychotropowe, warto wykluczyć kryptopirolurię i uzupełnić niedobory żywieniowe. Efekty mogą być zaskakujące.

KPU — diagnostyka kryptopirolurii

KPU można zbadać z moczu, a materiał do badania zwykle wysyłany jest za pośrednictwem polskiego laboratorium do niemieckich partnerów, w tym Biovis Diagnostik. Test nie jest drogi, ale należy mieć na uwadze fakt, że mogą pojawiać się wyniki fałszywie negatywne, dlatego też istotne jest, by postępować zgodnie z instrukcją przekazaną przez laboratorium wykonujące badanie. Z jednej strony bardzo ważne jest, aby co najmniej tydzień przed badaniem nie przyjmować żadnych preparatów zawierających witaminy z grupy B oraz cynk, ponieważ może to wpływać na wynik badania, obniżając go. Z drugiej strony należy mieć na uwadze fakt, że niektóre schorzenia tj. nadczynność tarczycy, zaburzenia funkcji wątroby oraz hemoliza erytrocytów, powodują fałszywie zawyżone wyniki.

Czy kryptopirolurię da się leczyć?

Przyjmowanie mikroelementów może znacznie złagodzić, a nawet sprawić, że objawy KPU całkowicie ustąpią. Należy jednak uzbroić się w cierpliwość i być konsekwentnym w uzupełnianiu niedoborów. Może upłynąć wiele miesięcy, zanim pojawią się efekty leczenia. Potrzeba czasu, aby tak duże niedobory w podstawowych mikroskładnikach uzupełnić, aby zaczęły one wspierać prawidłowe funkcjonowanie organizmu.

Całościowa strategia wspierania KPU musi obejmować:

• uzupełnianie utraconych składników odżywczych,
• wsparcie detoksykacji, ponieważ niedobory witaminy B6 i cynk mają ogromny wpływ na szlaki detoksykacji. Uzupełnienie poziomów ww. mikroelementów może znacznie zwiększyć tempo detoksykacji i uwolnić dużą liczbę toksyn do organizmu. Dlatego też niezwykle ważne jest pełne wsparcie ścieżki detoksykacji i opracowanie strategii usuwania toksyn. W tym celu pomocne będą substancje wiążące metale ciężkie i toksyny np. zeolit.
• ukierunkowane strategie usuwania przewlekłych stanów zapalnych, przy jednoczesnym wspieraniu przewodu pokarmowego, mitochondriów i układu odpornościowego.

Zmiany wyglądu zewnętrznego w KPU

Do typowych objawów kryptopirolurii należą pewne zmiany w wyglądzie zewnętrznym. Tak jak inne objawy wymienione w artykule, występują one w różnym nasileniu i w różnych konfiguracjach. Do najbardziej powszechnych należą:

• blada twarz, czasem z żółtawym połyskiem. W związku z tym, że twarz nie opala się tak łatwo, nie brązowieje, jej koloryt stanowi kontrast w stosunku do opalonych ramion czy reszty ciała. Ponadto twarz może być obrzmiała, z opuchniętymi oczami i policzkami,
• podkrążone oczy, które wyglądają na głębiej osadzone w oczodołach,
• blade wargi,
• jasne spojówki,
• na skórze np. na udach, piersiach i biodrach mogą pojawiać się rozstępy,
• częste jest występowanie trądziku, egzemy, łuszczycy oraz łupieżu,
• na paznokciach występują białe plamki (leukodynia), które są objawem niedoboru cynku,
• włosy są rzadkie i mogą wypadać, co może mieć związek z prawdopodobnym nadmiarem miedzi w organizmie,
• szkliwo zębowe jest miękkie, a zęby bardzo często zaatakowane są próchnicą.

Z uwagi na szeroki katalog zaburzeń będących skutkiem niedoborów mikroskładników – cynku, witaminy B6 i manganu obraz kliniczny choroby jest bardzo zróżnicowany. Z pewnością w sytuacjach, gdy obserwujemy u siebie lub swoich bliskich objawy, które mogą wskazywać na KPU, warto wykonać to badanie. Okazać się bowiem może, że u podstaw leżą tylko lub aż niedobory wyżej wymienionych substancji, a ich uzupełnienie przyniesie ulgę zarówno w sferze psychicznej jak i fizycznej.

Autor: Katarzyna Werner-Górska