Więcej niż witamina – suplementacja witaminy D

Wszystko, co powinieneś wiedzieć o suplementacji witaminy D. Jakie są składniki niezbędne do jej działania i jak zachować między nimi równowagę. Poznaj normy i zapotrzebowanie.

Więcej niż witamina – suplementacja witaminy D

Witamina D ma potężną moc prozdrowotną oraz wieloaspektowy wpływ na organizm. Doskonale znamy jej działanie na układ kostny, ale jest to zaledwie niewielka część jej możliwości. W wielu publikacjach naukowych udowodniono, że jest ona niezwykle skuteczna w schorzeniach takich jak: astma, cukrzyca, choroby autoimmunologiczne, nowotwory, depresja. Ponadto przyczynia się ona do sprawnego funkcjonowania układu immunologicznego.

Nie bez powodu przypisuje się jej tak znaczącą rolę. Wiemy, że reguluje ona działanie setek genów. Badania wykazały, że w błonach komórkowych, cytozolu, czy w jądrach 30 różnych tkanek występują receptory witaminy D (VDR). Są tam zlokalizowane nie bez powodu. Służą do regulacji szeregu procesów wyłącznie z udziałem witaminy D.

Metabolizm

Pod nazwą witaminy D kryje się cała grupa substancji. Jednak najczęściej należy ją rozumieć, jako 1,25- dihydroksy-witaminę D3, czyli kalcytriol – postać aktywną. Możemy się również spotkać z jej odmianami czy metabolitami jak cholekalcyferol, kalcydiol (25- hydroksy-witamina D3). Jak są metabolizowane wymienione formy?

Witamina D3 jest pochodną cholesterolu, a dokładniej 7-dehydrocholesterolu, który pod wpływem promieni słonecznych ulega przemianie do prewitaminy D. Następnie postać ta zostaje przekształcona w organizmie w cholekalcyferol. W połączeniu z globuliną – specjalnym białkiem wiążącym witaminę D (DBP) cholekalcyferol zostaje przetransportowany do wątroby, gdzie zachodzą reakcje przekształcające go w postać aktywną. Z udziałem enzymów powstaje witamina 25-(OH)D, która przekazywana jest do tkanek. Wtedy może dojść do najbardziej znaczącej konwersji 25-hydroksy-witaminy D do postaci najsilniej aktywnej 1,25-dihydroksy-witaminy D. Przemiana ta ma miejsce w mitochondriach nerek, neuronów, komórek skóry, trzustce, węzłach chłonnych czy makrofagach. Stad prawidłowo działające mitochondria są niezbędne do efektywnego metabolizmu witaminy D.

Ocenia się, że większość zapotrzebowania jest zaspokajana w wyniku syntezy pod wpływem promieni słonecznych, natomiast jej uzupełnienie w diecie stanowi niewielki procent. Nie sposób zapewnić optymalnego poziomu tej substancji w naszej szerokości geograficznej,  jesienią i zimą, lub spędzając większość dnia w pomieszczeniu. W okresach o zmniejszonej ekspozycji na słońce zalecane jest więc suplementowanie tego niezbędnego składnika.

Co sprawia, że witamina D ma tak korzystne działanie?

Dzieje się tak między innymi za sprawą regulacji homeostazy wapnia w organizmie. Zazwyczaj wapnia mamy wystarczającą ilość w organizmie. Jednak przy niedoborze witaminy D, wapnia zaczyna być proporcjonalnie za dużo, przez co blokuje on aktywność witaminy D. Nadmiar tego minerału nie jest korzystny i może odkładać się w tętnicach, powodując ich zwapnienie. Dlatego istotna jest równowaga składników regulujących swoje wzajemne funkcje.

Bez witaminy D wapń nie może zostać uwolniony z mitochondriów i wykorzystany do przemian biochemicznych, czy działania enzymów. Witamina D kontroluje wchłanianie wapnia z jelit, współdziała z parathormonem, biorąc udział w mineralizacji kości i utrzymaniu homeostazy wapnia w krwiobiegu. Niedobór tej witaminy uniemożliwia wykorzystanie wapnia, przez co zaczyna brakować nośnika informacji komórkowej. Co więcej, witamina D odpowiada za aktywność enzymów zależnych od wapnia (kinaz wapniowych), które są kluczowe dla zachowania równowagi pomiędzy procesem podziału komórek, ich dojrzewaniu, czy ,,planowanej” śmierci – apoptozie.

Witamina D wpływa na dojrzewanie komórek kości, jej niedobór u dzieci powoduje rozwój krzywicy, a u dorosłych zaburzenia mineralizacji kości i zmniejszenie ich masy oraz osteoporozę.

Dlaczego kości potrzebują również witaminy K2?

Witamina K2 przyczynia się do prawidłowego metabolizmu i budowania kości. Jest niezbędnym towarzyszem dla wapnia i witaminy D oraz ich sprawnego wykorzystania. Witamina K to kofaktor enzymu gamma – glutamylokarboksylazy, który uczestniczy w wytwarzaniu białka niekolagenowego – osteokalcyny budującej tkankę kostną. Bez witaminy K, przyłączenie wapnia do tkanki kostnej jest zwyczajnie niemożliwe. Stąd jej suplementacja jest wskazana jednocześnie z preparatami witaminy D, głównie u osób po 30 roku życia. Pamiętajmy, że jedyną gwarancją dotarcia witaminy K2 do mitochondriów jest dostarczenie jej odpowiednio wysokiej dawki 200µg. Wybierajmy preparat ze stabilną formą witaminy K2 MK-7 menachinonem-7, która ma zdolność do akumulacji we krwi, co powoduje wysoce skuteczny transport wapnia z krwi do kości i dzięki temu utrzymanie prawidłowej gęstości kości. Stabilna forma witaminy K (MK - 7) jest również konieczna dla białek regulujących poziom wapnia w tętnicach. Witamina K2 (MK-7) MSE to preparat o wysokiej jakości, pozyskiwany w procesie biofermentacji, na bazie bakterii identycznych z tymi produkowanymi w naszej florze jelitowej i dzięki temu doskonale przyswajalny przez komórki jelit oraz bezpieczny. W odróżnieniu od preparatów z witaminą K pozyskiwaną z soi nie wywołuje reakcji alergicznych.

Witamina D wymaga obecności magnezu

Pamiętajmy, że organizm jest całościowym złożonym systemem. Dla zdrowia należy zadbać o poziom i równowagę wszystkich substancji naturalnych. Zwiększenie jednej z nich może powodować w konsekwencji wzrost zapotrzebowania na synergistyczne substancje. W taki sposób działa magnez - niezbędny dla sprawnego wykorzystania witaminy D. Uwrażliwia on tkanki na witaminę, co zapewnia jej optymalne funkcjonowanie. Jest również konieczny w przemianach związanych z wapniem.

Prozdrowotna rola witaminy D

Witamina D (cholekalcyferol) zmniejszając stan zapalny działa ochronnie na komórki. Hamuje interleukinę 2 komórek Th-1 oraz prozapalne cytokiny makrofagów (TNFα, IL-1. IL-6, IL-12). Stymuluje różnicowanie monocytów do makrofagów oraz pomaga wytworzyć peptydy o działaniu antybakteryjnym: katelicydynę i β-defensynę 2. Dzięki tym właściwościom przyjmowanie witaminy D jest wskazane w leczeniu stanów zapalnych oraz chorób autoimmunologicznych. Dlatego zalecana jest suplementacja w przypadku reumatoidalnego zapalenia stawów, choroby Leśniowskiego-Chrona, wrzodziejącego zapalenia jelita grubego, stwardnienia rozsianego, łuszczycy, atopowego zapalenia skóry, cukrzycy i innych. Najnowsze badania udowadniają, że odpowiedni poziom witaminy D zapobiega rozwojowi grypy. Istnieje korelacja pomiędzy zmniejszoną ilością witaminy D w czasie zimy wynikająca z mniejszej dostępności promieniowania słonecznego a wirusem grypy. Zbyt mała ilość witaminy D zmniejsza naszą odporność. Sytuacja ta wynika z faktu, że receptory witaminy D znajdują się na wielu komórkach układu odpornościowego odpowiedzialnego za walkę z wirusami i bakteriami6. Niedobór witaminy D powoduje zbyt małą aktywację układu immunologicznego i większą podatność na choroby.

Witamina D a nowotwory

Regulacyjna funkcja witaminy D wynika z kontrolowania produkcji kluczowych białek, które służą do aktywacji lub dezaktywacji genów. W ten sposób przyczynia się do ustalenia dalszych losów komórek. Wzrost i rozmnażanie komórek jest kontrolowane m.in. przez witaminę D, co jest niezwykle istotne w przypadku komórek nowotworowych2. Witamina D zapobiega niekontrolowanemu wzrostowi (proliferacji) tych komórek3. Natomiast zdrowym komórkom daje sygnały do dojrzewania i różnicowania pod kątem ich przyszłych funkcji np. pobudzania układu immunologicznego4,5. Może także zapobiegać nadmiernym reakcjom immunologicznym obecnym w chorobach autoimmunizacyjnych.

Dane z badań na temat chorób nowotworowych wykazały, że uzupełnienie witaminy D w organizmie zmniejsza ryzyko zachorowania na najczęstsze postacie raka nawet o 50%. Racjonalne i udokumentowane zastosowanie naturalnych substancji pomaga zachować zdrowie, a witamina D jest jednym z takich składników.  

Witamina D a nadwaga

Istnieją też inne obszary aktywności witaminy D. Badania dowodzą, że jej niedobór prowadzi do nadwagi u nastolatków oraz utrudnia późniejszą redukcję wagi8.

Co więcej, przeprowadzono badania na grupie kobiet z nadwagą i otyłością, w którym dowiedziono, że witamina D pomaga zredukować nadmierne kilogramy. Witamina D między innymi poprzez obniżanie kortyzolu – hormonu stresu zapobiega odkładaniu się tkanki tłuszczowej.

[reklama]
Zapotrzebowanie

Cholesterol cieszy się często złą sławą. Niepotrzebnie! Pełni on wiele istotnych funkcji w organizmie, o których możesz przeczytać w artykule: Nie taki cholesterol straszny, a przede wszystkim jest prekursorem witaminy D. W związku z tym, jeżeli nasz organizm cierpi na deficyty cholesterolu, warto wzbogacić o niego dietę przed rozpoczęciem suplementacji. Nie bez powodu najbardziej wartościowym źródłem witaminy D w diecie są produkty bogate w zdrowe tłuszcze i cholesterol. Źródłem tej witaminy w pożywieniu są głównie ryby takie, jak: tuńczyk, makrela i łosoś, a także żółtka jaj.

Witamina D3 - suplementacja i dawkowanie

Stężenie we krwi od 75 do 100 nmol/l (30-60 ng/ml) to wystarczająca, a zarazem optymalna ilość. Szacuje się, że wciąż przybywa osób z deficytem witaminy D. Skrajnie niskie poziomy występują u starszych osób, a zwiększone zapotrzebowanie mają dzieci, weganie (Weganie chorują z powodu niedoboru witaminy D) oraz kobiety w wieku pomenopauzalnym. Udowodniono, że odpowiedni poziom tej witaminy zabezpiecza układ odpornościowy dzieci, oraz zmniejsza ilość infekcji układu oddechowego1. Wysoka dawka witaminy D jest gwarancją dostarczenia jej do mitochondriów. Doktor Bodo Kuklinski zaleca następujące postępowanie: aby osiągnąć odpowiedni poziom witaminy D (100 nmol/l) należy przyjmować 100 µg (4000 IE) dziennie.7 W cięższych stanach chorobowych przyjmując 250 µg (10 000 IE) dziennie, możemy osiągnąć stężenie we krwi powyżej 140 nmol/l. Dawka po przekroczeniu, której witamina D staje się toksyczna, wynosi 40 000 IE na dobę. Po zbadaniu poziomu witaminy, który okazał się zbyt niski, zalecane jest przyjmowanie 4000 IE witaminy D na dobę. Następnie należy powtórzyć badanie po upływie 6-8 tygodni suplementacji. Najbezpieczniej utrzymywać poziom witaminy D pomiędzy 100-150 nmol/l. Podczas suplementacji witaminy D warto zbadać także poziom witaminy A, ponieważ wykorzystują one wspólnie receptor. Często przy braku jednej z witamin druga nie może być wykorzystana. Jeśli chodzi o dawkowanie u dzieci, wskazane jest 2000 IE na dobę, w przypadku kobiet w ciąży 2000-6000 IE dziennie.7

  1. Urashima, M., Segawa, T. Okazaki, M. et al.: Randoized trial of vitamin D suplementation to prevent of seasonal influenza A in schoolchildren. Am. J. Clin. Nutr 2010.
  2. Dusso AS, Brown A J, Slatopolsky E. Vitamin D. Am J Physiol Renal Physiol. 2005.
  3. Krishnan AV, Moreno J, Nonn L, et al. Novel pathways that contribute to the anti-proliferative and chemopreventive activities of calcitriol in prostate cancer. J Steroid Biochem Mol Biol. 2007.
  4. Mathieu C. Immunoregulation by 1,25-dihydroxyvitamin D3: basic concepts. J Steroid Biochem Mol Biol. 2005 Oct;97(1-2):93-101.
  5. May E, Asadullah K, Zugel U. Immunoregulation through 1,25-dihydroxyvitamin D3 and its analogs. Curr Drug Targets Inflamm Allergy. 2004 Dec;3(4):377-93.
  6. Gerry Schwalfenberg., Vitamin D for influenza. Canadian Family Physician June 2015.
  7. Kuklinski B., Medycyna mitochondrialna. Objawy, diagnostyka oraz metody terapii, 2017.
  8. Bolland, M.J., Grey, a.b., ames, R.W. et.al.: The effects of seasonal variation of 25-hydroxyvitamin D and fat mass on a diagnosis of vitamin D sufficiency. Am. J. Clin. Nutr. 2007.
  9. Seely. E.W.: Calciotropic hormones in preeclampsia: a renewal of interest. J Clin Endocrinol Metab. 2007.
0:00
0:00