Witamina D w leczeniu i zapobieganiu depresji

Badania epidemiologiczne wskazują, że większość populacji Polski jest narażona na niedobory witaminy D. Składnik ten odpowiada nie tylko za prawidłową mineralizację kości i odporność, ale odgrywa także rolę w chorobach neurologicznych i psychicznych¹. Czy witamina D wpływa na rozwój depresji? Jakie są skutki jej niedoboru?

W jaki sposób niedobory witaminy D mogą wpływać na rozwój depresji?

Witamina D jest produkowana w organizmie poprzez syntezę skórną lub dostarczana do niego z pokarmem i suplementację w formie nieaktywnych prekursorów – cholekalcyferolu (witamina D₃) i ergokalcyferolu (witamina D₂). Następnie w wątrobie jest przekształcana do, najczęściej oznaczanego w badaniach poziomu witaminy D we krwi, kalcydiolu (25-hydroksycholekalcyferol) i ostatecznie do aktywnego kalcytriolu (1,25-dihydrocholekalcyferol)^1,2. Kalcytriol jest związkiem o działaniu hormonopodobnym zależnym od obecności receptorów VDR (vitamin D receptor). Receptory te są odpowiedzialne za transkrypcję ponad 200 genów (3% ludzkiego genomu), biorąc udział w różnicowaniu komórek i regulacji cyklów komórkowych¹.

Obecność receptorów VDR, aktywowanych przez witaminę D, stwierdzono między innymi w komórkach obecnych w mózgu oraz obszarach centralnego i obwodowego układu nerwowego. W tym w regionach powiązanych z rozwojem depresji – hipokampie, korze przedczołowej, zakręcie obręczy, wzgórzu, podwzgórzu i istocie czarnej^2,3. Wykazano, że witamina D bierze udział w procesach neuroprzekaźnictwa i neuroplastyczności mózgu. Działa neuroprotekcyjnie poprzez wpływ na różnicowanie, proliferację, przeżycie i wzrost komórek nerwowych, a także pełni ważną rolę w syntezie neuroprzekaźników (dopaminy, serotoniny i noradrenaliny). Badania prowadzone w modelu zwierzęcym sugerują, że witamina D może też uczestniczyć w regulacji ekspresji czynników neurotroficznych, takich jak czynnik wzrostu nerwów (NGF), czynnik neurotroficzny pochodzenia glejowego (GDNF) oraz neurotrofina-3 (NT-3)^2,3.

Objawy neurologiczne niedoboru witaminy D

Wielokierunkowe działanie witaminy D na komórki mózgu i układu nerwowego sprawiają, że jej niedobory mogą sprzyjać rozwojowi chorób neurologicznych i psychicznych związanych z niskim poziomem neurotransmiterów (jak np. depresja, choroba Parkinsona) oraz uszkodzeniami i utratą komórek nerwowych (m.in. choroba Alzheimera i inne zespoły otępienne, stwardnienie rozsiane)^1,3.

Objawy niedoboru witaminy D mogą obejmować symptomy neurologiczne, takie jak:

• Zwiększona męczliwość, przewlekłe zmęczenie,
• Problemy z zasypianiem i utrzymaniem prawidłowego snu,
• Zaburzenia procesów poznawczych i zdolności przyswajania nowych informacji u osób starszych,
• Przygnębienie, spadek nastroju,
• Stany lękowe.

Niedobory witaminy D a zachorowalność na depresję — co mówią badania?

Związek między niedoborem witaminy D₃ a depresją potwierdzają nie tylko eksperymenty badające jej mechanizm działania, ale także badania kliniczne z udziałem ludzi. Meta-analizy publikacji naukowych z ostatnich lat wskazują na istotny statystycznie związek pomiędzy niedoborem witaminy D i objawami oraz nasileniem depresji odnotowany w większości objętych przeglądem prac. Badania laboratoryjne porównujące poziom witaminy D we krwi u osób zdrowych i cierpiących na depresję potwierdzają, że u chorych jej stężenie jest zauważalnie niższe niż w grupie kontrolnej^3-5. Problem stanowi jednak jednoznaczne określenie kierunku zależności pomiędzy poziomem witaminy D a depresją. Należy mieć na uwadze, że zaburzenia depresyjne same w sobie mogą sprzyjać niedoborowi tego składnika, m.in. poprzez nieprawidłową dietę (spadek i zaburzenia apetytu) czy unikanie wychodzenia na słońce (anhedonia, zmęczenie, brak energii)⁴. Za suplementacją przemawiają jednak także obiecujące wyniki badań nad stosowaniem witaminy D w leczeniu i zapobieganiu depresji.

Reklama

Mito-D3 Witamina D3 w kroplach Sprawdź

D3-Intercell® 2000 I.E. Sprawdź

D3-Intercell Vegan 2000 I.E. Sprawdź

Witamina D3 MSE Sprawdź

Witamina A + D3 MSE Sprawdź

K2-Intercell plus D3 Sprawdź

Witamina D w zapobieganiu depresji i innym chorobom psychicznym

Chociaż witamina D nie wykazuje bezpośrednio działania antydepresyjnego, jej suplementacja może pomóc w profilaktyce i leczeniu schorzeń psychicznych z towarzyszącym jej niedoborem. Stosowanie dużych dawek witaminy D u osób chorych na depresję przynosi pozytywne efekty poprzez uzupełnienie braków witaminy D. Wraz z eliminacją niedoboru tego składnika poprawie ulegają także neurologiczne skutki jego braku – odnotowuje się zmniejszenie nasilenia depresji, poprawę nastroju oraz działanie neuroprotekcyjne. Korzystne rezultaty obserwowano także w wyniku suplementacji witaminy D u kobiet w ciąży, przekładającej się na zmniejszone ryzyko wystąpienia depresji poporodowej w porównaniu ze stosowaniem placebo^3,4.

Rola witamin z grupy D w leczeniu depresji

Suplementacja witaminy D w leczeniu depresji może także poprawić skuteczność terapii z wykorzystaniem klasycznych leków przeciwdepresyjnych. Poprzez wpływ na transkrypcję genów związanych z regulacją poziomu neurotransmiterów, w tym serotoniny, witamina D działa synergistycznie z szeroko wykorzystywanymi w leczeniu depresji lekami SSRI (inhibitory wychwytu zwrotnego serotoniny), nasilając ich działanie i zwiększając poziom serotoniny we krwi. Działanie to zostało potwierdzone w badaniach porównujących skuteczność stosowania fluoksetyny podawanej pojedynczo oraz w połączeniu z witaminą D – włączenie do leczenia suplementacji witaminy D istotnie statystycznie wpłynęło na podwyższenie skuteczności terapii^2,4.

Witamina D a depresja — dawkowanie w chorobie

Zgodnie z obowiązującymi wytycznymi, mieszkańcom Europy Środkowej zaleca się wszystkim dorosłym całoroczną suplementację witaminy D w dawkach 800-2000 j.m. dziennie¹. W badaniach klinicznych oceniających rolę tego składnika w przebiegu depresji stosowane są różne dawki i schematy leczenia – od standardowej suplementacji (400-1500 j.m./dobę), po podawanie bardzo wysokich dawek w większych odstępach czasowych (np. 20 000-50 000 j.m 1x w tygodniu lub jednorazowo 300 000 j.m.) [2-4]. Suplementacja witaminy D w depresji ma jednak na celu przede wszystkim uzupełnienie i zniwelowanie jej niedoboru – o ile lekarz nie zaleci inaczej, wskazane jest więc stosowanie standardowych dawek 800-2000 IU niezależnie od obecności depresji.

Oprócz suplementacji warto pamiętać także o innych, naturalnych źródłach witaminy D. Jej poziom we krwi można zwiększyć nie tylko poprzez zwiększoną ekspozycję na słońce, ale także wzbogacenie diety w produkty bogate w ten składnik. Najlepszym źródłem cholekalcyferolu są ryby (w szczególności węgorz, łosoś, śledź), zaś w przypadku wegetarian z pomocą mogą przyjść, zawierające ergokalcyferol, dalekowschodnie grzyby – maitake (żagwica listkowata) i shitake (twardnica japońska).