Witamina B1 – wszystko na jej temat

Tiamina inaczej witamina B1 jest niezbędnym składnikiem odżywczym dla organizmu. Była pierwszą witaminą z grupy B odkrytą przez naukowców, dlatego nosi numer 1. Podobnie jak inne witaminy z tej grupy jest rozpuszczalna w wodzie i pomaga przekształcać pokarm w energię. Przedstawiamy, jakie ma inne korzyści zdrowotne.

Czym jest witamina B1?

Witamina B1, inaczej tiamina, jest często nazywana witaminą „uspokajającą ducha”, ponieważ wspomaga działanie układu nerwowego oraz funkcje psychologiczne.

W wysokim stężeniu znajduje się głównie w mięśniach szkieletowych, sercu, wątrobie, nerkach oraz w mózgu¹. Odgrywa istotną rolę w przemianie materii. Uczestniczy w metabolizmie aminokwasów i węglowodanów jako koenzym dla enzymów².

Może występować jako wolna tiamina albo w połączeniu z resztą fosforanową jako: mono-, di- lub trifosforan³. Tiamina przekształcana jest w wątrobie do formy aktywnej – TPP (pirofosforanu tiaminy)⁴.

Witamina B1 a mitochondria

Tiamina (B1) usprawnia metabolizm pirogronianu i produkcję energii, działa jako kofaktor enzymu PDH – dehydrogenazy pirogronianowej⁵. Pomaga utrzymać prawidłowy metabolizm. Jest niezbędna do produkcji energii ATP – głównego nośnika energii. Pomaga w przekształcaniu węglowodanów w glukozę, jak również w metabolizowaniu białka i tłuszczy⁶. Jest również kofaktorem dla wielu enzymów: transketolazy, dehydrogenazy pirogronianowej (PDH) i dehydrogenazy alfa-ketoglutaranu⁷.

Difosforan tiaminy katalizuje następujące reakcje:

• dekarboksylacji dehydrogenazy α-ketoglutarowej w cyklu Krebsa,
• przemiany węglowodanów z udziałem dehydrogenazy pirogronianowej,
• przemiany aminokwasów: waliny, izoleucyny, leucyny, z działem dehydrogenazy ketokwasów o rozgałęzionych łańcuchach⁸,
• uczestniczy w szlaku pentozofosforanowym, jest koenzymem transketolazy⁹.

Witamina B1 jest niezbędna enzymom do ochrony komórek i mitochondriów przed stresem oksydacyjnym¹⁰. Niedobór tiaminy może prowadzić do uszkodzenia komórek w ośrodkowym układzie nerwowym.

Niedobór witaminy B1 powoduje zmiany w metabolizmie węglowodanów (w szczególności zmniejszenie aktywności α–KGDH), które mogą prowadzić do uszkodzenia mitochondriów. Ponadto zmieniony metabolizm węglowodanów może prowadzić do stresu oksydacyjnego, uszkadzającego mitochondria¹¹.

Reklama

B-Kompleks Intercell® Sprawdź

B-Komplex MSE Sprawdź

Witamina B12 MSE MAX Sprawdź

Methyl B12 – Intercell® Sprawdź

Właściwości witaminy B1

Tiamina może wspomagać odporność

Witamina B1 jest nazywana witaminą „antystresową„, ponieważ wzmacnia układ odpornościowy i poprawia zdolność organizmu do radzenia sobie w stresujących sytuacjach¹².

Tiamina może chronić mózg

Witamina B1 pomaga w tworzeniu osłonki mielinowej, która chroni nerwy przed uszkodzeniem, co zostało przebadane u szczurów z niedoborem tiaminy¹³.

Dowiedziono również, że niski poziom tiaminy wiąże się z dysfunkcją dehydrogenazy pirogronianowej u pacjentów z ataksją – chorobą neurologiczną, objawiającą się zaburzoną koordynacją ruchów ciała. Długotrwałe leczenie tiaminą wykazało znaczną poprawę stanu zdrowia pacjentów¹⁴.

Wysoka dawka tiaminy zmniejszała zmęczenie u pacjentów po udarze mózgu¹⁵

Badania wykazały, że enzymy zależne od tiaminy mają zmniejszoną aktywność u osób z chorobą Alzheimera¹⁶.

Terapia witaminą B1 działa ochronnie na układ nerwowy, a także ma korzystny wpływ na choroby neurodegeneracyjne, takie jak choroba Parkinsona, choroba Alzheimera, encefalopatia Wernickego, czy choroba Huntingtona¹⁷.

Tiamina może wspierać pracę układu sercowo-naczyniowego

Tiamina jest skuteczna w walce z chorobami serca. Wspiera pracę serca i pomaga w leczeniu niewydolności mięśnia sercowego¹⁸.

Tiamina może zapobiegać cukrzycy

Osoby chorujące na cukrzycę typu 1 lub 2, mają obniżony poziom tiaminy. Badania wykazały, że zwiększenie spożycia witaminy B1 zmniejsza nasilenie objawów związanych z wczesną cukrzycą¹⁹.

Tiamina może zmniejszyć ryzyko zaćmy

Witamina B1 w połączeniu z innymi mikroskładnikami odżywczymi może zmniejszać ryzyko wystąpienia zaćmy^20,21. Badania pokazują, że osoby, które spożywają dużą ilość białka wraz z witaminami A, B1, B2 i B3 w diecie, rzadziej chorują na zaćmę²².

Tiamina pomaga w trawieniu

Tiamina pomaga przekształcać węglowodany, które otrzymujemy z naszej żywności, w użyteczną energię dla naszego organizmu. Tiamina jest to potrzebna w reakcjach enzymatycznych z udziałem dehydrogenazy pirogronianowej, która umożliwia rozkładanie spożywanych cukrów²³.

Witamina B1 jest również konieczna dla funkcjonowania układu pokarmowego. Pomaga regulować wytwarzanie kwasu solnego, który jest niezbędny do prawidłowego i całkowitego trawienia oraz wchłaniania składników odżywczych²⁴.

Zapotrzebowanie na witaminę B1 (RDA)²⁵

• dla dzieci:
  1-3 roku życia – 0,5 mg;
  4-6 roku życia – 0,6 mg;
  7-9 roku życia – 0,9 mg;
  9-18 roku życia – 1 mg.
• dla kobiet – 1,1 mg;
• dla mężczyzn – 1,3 mg;
• dla kobiet w ciąży – 1,4 mg;
• dla kobiet karmiących – 1,5 mg.
   

Badanie poziomu witaminy B1 [Kuklinski. B. Mitochondria […] 2017]

Źródła tiaminy

Zawartość witaminy B1 (tiaminy) na 100 g suchego produktu

Opracowano na podstawie: H. Kunachowicz, I. Nadolna, K. Iwanow, B. Przygoda, Wartość odżywcza wybranych produktów spożywczych, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 1997.

Objawy niedoboru witaminy B1

Oznakami niedoboru witaminy B1 mogą być:

• zimne stopy,
• ataki wilczego głodu na słodycze,
• konieczność zachowywania krótkich odstępów między posiłkami,
• zaburzenia koncentracji,
• zanik mięśni w kończynach (choroba beri-beri).

Wskutek niedoboru witaminy B1 zakłóceniu ulega metabolizm węglowodanów, pirogronianu, jak również aktywność enzymu dehydrogenazy alfa – ketoglutaranowej. Tiamina ulega wydaleniu z naszego organizmu przez nerki szczególnie w przypadku cukrzycy typu 2.

Suplementacja

Zaburzenia metabolizmu pirogronianu, którym ewentualnie może towarzyszyć jednoczesny wzrost stężenia mleczanu, stanowią podstawę do suplementacji witaminy B1.