Melatonina należy do najpopularniejszych leków bez recepty stosowanych w problemach z zasypianiem. Jest ona uważana nie tylko za preparat skuteczny w zaburzeniach rytmu dobowego, ale także bardzo bezpieczny. Jak działa, jak powinno wyglądać dawkowanie melatoniny i z czym jej nie łączyć?

Co to jest melatonina?

Melatonina jest naturalnym hormonem produkowanym przez szyszynkę, występującym nie tylko u ludzi, ale także u innych ssaków, a nawet roślin. Związkiem wyjściowym do jej syntezy jej tryptofan, przekształcany do nazywanej „hormonem szczęścia” serotoniny, a następnie właśnie melatoniny. Dzięki swojej lipofilowej strukturze, melatonina może przechodzić nie tylko do krwi oraz przenikać barierę krew-mózg, ale także docierać do wielu innych tkanek i organów, wykazując wielokierunkowy wpływ na organizm¹. Głównym zastosowaniem melatoniny są jednak regulacja rytmu dobowego, leczenie problemów z zasypianiem, zaburzeń snu i bezsenności, wykorzystujące jej wpływ na, położony w znajdujących się w przednim podwzgórzu jądrach nadskrzyżowaniowych, tzw. zegar biologiczny^1,2.

Działanie melatoniny

Zegar biologiczny jest naturalnie regulowany za pośrednictwem informacji o różnych parametrach sygnału świetlnego, np. jego czasu wystąpienia i trwania, natężenia, długości fali. Określając, na jakim etapie doby się aktualnie znajdujemy, decyduje on o mechanizmach odpowiedzialnych za procesy snu i czuwania. Niestety jego działanie może ulegać zaburzeniom, związanym zarówno z nieprawidłową higieną snu, jak i występowaniem dolegliwości zdrowotnych, takich jak np. niektóre zaburzenia psychiczne².

Melatonina jest, powiązanym z zegarem biologicznym, hormonem odpowiedzialnym za indukcję procesów zasypiania. W standardowych warunkach oświetlenia, początek wydzielania melatoniny zwykle następuje ok. godziny 21.00–22.00. Najwyższe stężenie w osoczu (u dorosłego 60–70 pg/ml) hormon ten osiąga między 2.00 a 4.00, a wydzielanie ulega zahamowaniu ok. 7.00–9.00³. Jej produkcja wzrasta więc przed zwyczajową porą spoczynku, korelując z początkiem wieczornej senności o zmroku. Jednocześnie wytwarzanie melatoniny jest hamowane pod wpływem oddziaływania światła słonecznego (a także światła niebieskiego emitowanego przez urządzenia elektroniczne), ograniczając uczucie senności w trakcie dnia. Ze względu na oddziaływanie melatoniny przede wszystkim na zegar biologiczny, a nie typowe działanie nasenne, może być ona także wykorzystywana w regulacji rytmu snu i czuwania u osób wykonujących pracę zmianową, zmieniających często strefy czasowe czy u osób niewidomych^1-3.

Dawkowanie melatoniny

U dorosłych najczęściej terapię z wykorzystaniem melatoniny zaczyna się od wysokiej dawki 5 mg (lub ustalonej metodą prób i błędów, poprzez jej stopniowe zwiększanie do uzyskania pożądanego efektu) zażywanej na około 1 godzinę przed snem.  Dopiero po uzyskaniu i utrwaleniu poprawy, czyli najczęściej po 6–12 tygodniach leczenia, przechodzi się na niższe porcje 0,5–3 mg melatoniny. W razie konieczności 6–12 tygodniowe cykle stosowania wyższych dawek melatoniny można powtarzać kilkakrotnie w ciągu roku³. Należy jednak pamiętać, że zmienność międzyosobnicza stężenia melatoniny w ciągu nocy jest bardzo duża. Podejrzewa się, że jej suplementacja wykazuje wyższą skuteczność w małych porcjach u osób o obniżonej naturalnej produkcji tego hormonu. Paradoksalnie więc, osoby charakteryzujące się wysokim wydzielaniem naturalnej melatoniny, w celu uzyskania odpowiedniego efektu często muszą stosować wyższe dawki². 

Produkcja melatoniny przez organizm spada wraz z wiekiem, w związku z czym niekiedy dawki zalecane dla dzieci i młodzieży są wyższe niż dla osób dorosłych – w wytycznych można znaleźć wskazania do rozpoczynania leczenia nawet od 5-10 mg/dobę.

Reklama

Mg-Intercell® Cytrynian magnezu Sprawdź

Witamina A + D3 MSE Sprawdź

Adrenal-Intercell® Sprawdź

Etas® Sprawdź

Melatonina MSE matrix Sprawdź

Przedawkowanie melatoniny

Melatonina jest substancją bardzo bezpieczną. Jako hormon snu naturalnie produkowany przez organizm i przyjmowany głównie w celu uzyskania prawidłowego stężenia fizjologicznego, nie powoduje ona wielu działań niepożądanych. Stosowanie melatoniny o złej porze może wywoływać uczucie senności i negatywnie wpływać na zdolność prowadzenia pojazdów. Inne najczęstsze skutki uboczne to bóle i zawroty głowy oraz nudności. Nie zaleca się jednak przekraczania zalecanych porcji melatoniny (maksymalnie 10 mg/dobę) ze względu na jej hamujący wpływ na produkcję hormonów płciowych. Z tego też powodu dawkowanie melatoniny codziennie powinno być prowadzone z zachowaniem przerw pomiędzy kolejnymi cyklami³. Wysokie dawki melatoniny mogą także powodować występowanie koszmarów sennych, prowadzić do obniżenia temperatury organizmu, a w skrajnych przypadkach nawet do niewydolności nerek i wątroby.

Przeciwwskazania – jakich substancji unikać podczas przyjmowania melatoniny

Pomimo wysokiego profilu bezpieczeństwa i łatwej dostępności – zawierające ją leki i suplementy diety można zakupić bez recepty – melatonina nie jest jednak preparatem dla każdego. Kanadyjski Natural Health Products Directorate (NHPD) w związku z potencjalnymi interakcjami zaleca unikanie melatoniny przy współistnieniu zaburzeń hormonalnych, cukrzycy, porażenia mózgowego, padaczki, migreny, depresji lub nadciśnienia tętniczego. Według NHDP melatoniny nie należy także stosować wraz z lekami na nadciśnienie, uspokajającymi/nasennymi oraz immunosupresyjnymi bez wcześniejszej konsultacji z lekarzem⁴. Powinno się także unikać łączenia melatoniny z alkoholem, ze względu na możliwe wzmocnienie zawrotów głowy i senności. Jednocześnie jako związek metabolizowany przez wątrobę i wydalany przez nerki z moczem, powinna być ona ostrożnie stosowana przez pacjentów cierpiących na niewydolność tych narządów^3,4.