Problemy z tarczycą wpływają na pracę całego organizmu. Wiążą się także z bezsennością. Jaki jest wpływ bezsenności na wytwarzanie hormonów tarczycy? Co sprawia, że zauważalne jest powiązanie: tarczyca a sen?
W naukach neurobiologicznych znane jest oddziaływanie czynników hormonalnych na jakość snu. Cały ten mechanizm działa także w drugą stronę: bezsenność może powodować zaburzenia wytwarzania hormonów. Ta zależność jest wyraźnie widoczna na przykładzie chorób tarczycy, dlaczego w ich leczeniu, należy zadbać o dobrą jakość snu.
Bezsenność a zaburzenia tarczycy — objawy
Zaburzenia pracy tarczycy mogą przybrać różne formy. Jednak w większości z nich można zauważyć współzależność międzyproblemami ze snem a tarczycą.1 Bezsenność najczęściej współwystępuje z nadczynnością tarczycy, lecz niektóre jej formy (np. wybudzanie w nocy, nieregenerujący sen) mogą być powiązane także z niedoczynnością tarczycy, chorobą Hashimoto i Gravesa-Basedowa. W chorobach tarczycy ważna jest prawidłowa diagnostyka, szybkie rozpoznanie i skuteczne leczenie. Dlatego warto profilaktycznie sprawdzać poziom hormonów tarczycy (TSH, fT3, fT4), a przy rodzinnym występowaniu choroby Hashimoto wskazane jest także kontrolowanie wartości przeciwciał anty-TPO i anty-TG.2
Należy także zgłosić się do lekarza, gdy tylko pojawią się takie objawy, jak:
- bezsenność,
- zmęczenie,
- pogorszenie pamięci,
- pojawienie się problemów z koncentracją,
- rozdrażnienie,
- wypadanie włosów,
- wzmożony apetyt,
- tycie lub utrata na wadze,
- zaburzenia rytmu serca,
- nieregularne miesiączki.3
Objawy te mogą wskazywać na rozregulowanie poziomu hormonów tarczycy, dlatego tak ważna jest prawidłowo prowadzona diagnostyka. Należy też wiedzieć, że zarówno w nadczynności, jak i w niedoczynności tarczycy nietypowe objawy mogą być inne od wymienionych. Lecząc tarczycę i mając problemy ze snem, przyczynyczęsto są powiązane z nieprawidłowym funkcjonowaniem mitochondriów, na które hormony tarczycy mają istotny wpływ. Więcej informacji o tej ciekawej zależności można przeczytać w artykule: Tarczyca, mitochondria a produkcja energii w organizmie.4
Bezsenność a niedoczynność tarczycy
Z niedoczynnością tarczycy zwykle kojarzona jest nadmierna senność. Czy istnieje więc związek między niedoczynnością tarczycy a bezsennością? Badania wykazują, że z niedoczynnością tarczycy może współwystępować bezdech senny. Pojawianie się tego rodzaju zaburzeń oddechowych wiąże się z częstymi wybudzeniami i pogorszeniem jakości snu. Innym objawem spotykanym u osób z niedoczynnością tarczycy jest także zespół niespokojnych nóg. To zaburzenie również wywołuje wybudzanie ze snu, przez co nie jest on w pełni regenerujący.1 Z niedoczynnością tarczycy przebiega także choroba Hashimoto, która jest autoimmunologicznym, limfocytarnym zapaleniem tarczycy. Analizując doniesienia na temat powiązania: Hashimoto a bezsenność również okazuje się, że problemy te mogą się ze sobą łączyć.5
Nadczynność tarczycy a problemy ze snem
Zależność: nadczynność tarczycy a bezsenność występuje u wielu chorych z obniżonym poziomem TSH, przy podwyższonych wartościach trijodotyroniny fT3 i tyroksyny fT4. Choroba zwykle przebiega z pobudzeniem układu nerwowego, co sprawia, że pacjent ma problem z zasypianiem i nie jest w stanie spać tyle, ile potrzebuje jego organizm. Ponadto przy nadczynności tarczycy pojawia się także nadmierna potliwość, a nocne poty również pogarszają jakość snu.1
Jak wygląda leczenie bezsenności przy chorobach tarczycy?
Leczenie bezsenności u osób z chorobami tarczycy jest ważne, gdyż zaburzenia snu wpływają niekorzystnie na wydzielanie hormonów tarczycowych (zmniejsza się ich produkcja). Tym samym pojawiają się objawy nasilenia dolegliwości związanych z chorobą tarczycy i tworzy się „błędne koło”. W konsekwencji tych procesów może dojść do zmian chemicznych w przysadce mózgowej, która bierze udział w produkcji hormonów tarczycy. Rozregulowanie ich wytwarzania wpływa także na wiele innych czynności organizmu.
Dlatego leczenie bezsenności przy chorobach tarczycy powinno przebiegać dwukierunkowo:
- należy dążyć pod kontrolą lekarza do wyrównania poziomu hormonów i wspomagania funkcjonowania tarczycy (a więc prowadzić prawidłowe leczenie choroby podstawowej)
- konieczne jest wprowadzenie technik mających za zadanie poprawić jakość snu (gdyż nieregenerujący sen może zaburzyć wytwarzanie hormonów w przysadce mózgowej, a tym samym wpłynąć na pogorszenie przebiegu choroby tarczycy).
W przypadku osób z chorobami tarczycy ważne jest, aby wszystkie leki i suplementy były stosowane pod kontrolą lekarza. Ma to duże znaczenie, gdyż osoby z zaburzeniami hormonalnymi zwykle zażywają także leki w przebiegu choroby podstawowej.
W leczeniu bezsenności u osób z chorobami tarczycy lekarze przepisują też środki uspokajające, które ułatwiają zasypianie. Dużą rolę odgrywa również prawidłowe odżywianie. Chory powinien wykonać badania poziomu witamin i minerałów kluczowych dla zdrowia tarczycy i dla dobrego snu, gdyż może być konieczna suplementacja:
- witamin: D3, C, B2, B3, B6,
- cynku,
- adaptogenów zmniejszających stres (co jest ważne zarówno w leczeniu bezsenności, jak i tarczycy),
- probiotyków,7
- kwasów omega-3.8,9
Ważnym czynnikiem ochrony przed stresem oksydacyjnym w chorobach tarczycy jest selen (tarczyca jest narządem o największym stężeniu tego pierwiastka w organizmie człowieka). Selen ma zdolność neutralizacji wolnych rodników tlenowych, co ma duże znaczenie w leczeniu chorób tarczycy. Ponadto prawidłowe stężenie selenu w organizmie neutralizuje skutki zbyt dużej podaży jodu, który może powodować rozrost tarczycy. U niektórych pacjentów stosuje się także jednoczesną podaż selenu i jodu (bardzo istotne jest wcześniejsze zbadanie poziomu tych pierwiastków).6
Bezsenność przy chorobach tarczycy a jakość życia
U osób z chorobami tarczycy na samopoczucie wpływają zarówno objawy związane z chorobą podstawową, jak i skutki bezsenności. Problemy z tarczycą i bezsenność mogą wywoływać takie objawy, jak rozdrażnienie, nasilenie stanów lękowych, pogorszenie nastroju, a tym samym obniżenie jakości życia. Nałożenie się na siebie skutków bezsenności i choroby tarczycy może znacząco wpłynąć na codzienne funkcjonowanie. Oprócz zaburzeń hormonalnych, wraz z bezsennością pojawiają się dodatkowo bóle głowy, osłabienie koncentracji, a także objawy ze strony przewodu pokarmowego i układu krążenia. Dlatego u osób cierpiących na bezsenność i schorzenia tarczycy ważne jest prawidłowe leczenie, wsparte suplementacją i wypracowaniem dobrych nawyków związanych z higieną snu. Wielokierunkowe leczenie z całościowym spojrzeniem na organizm, wspierające prawidłową pracę mitochondriów jest ważne, aby uregulować procesy biochemiczne zachodzące w organizmie. Pomoże to odzyskać równowagę, a tym samym poprawić pracę tarczycy i jakość snu.