Otyłość, zaburzenia lipidowe, zespół metaboliczny, a nawet cukrzyca typu 2 są zazwyczaj formą mitochondriopatii – zaburzeń metabolicznych na poziomie mitochondriów i komórek. U mitochondriopatów (osób cierpiących na wtórną mitochondriopatię) najczęstszym problemem jest zablokowany metabolizm pirogronianu. Blokada ta powoduje niewłaściwą gospodarkę cukrem, który zaczyna być odkładany w postaci tkanki tłuszczowej.
Pirogronian to związek, który powstaje w wyniku przemiany cukru (glukozy na energię), w cyklu Krebsa. Przekształcenie glukozy do pirogronianu dostarcza energii ATP. W przypadku, gdy przemiana ta zostanie zablokowana, glukoza nie może zostać wykorzystana. Jeżeli w takiej sytuacji dostarczymy zbyt dużo glukozy, zostanie ona „odłożona” w postaci tłuszczu zapasowego.
Zablokowanie przemian pirogronianu znacząco obniża produkcję mitochondrialnej energii ATP, co powoduje, że czujemy się zmęczeni. Komórki, które mają mniej energii, nie są w stanie spełniać swoich funkcji. Dochodzi wówczas do zaburzeń metabolicznych: zespołu metabolicznego czy cukrzycy. W sytuacji zablokowania pirogronianu, jako źródło energii można wykorzystać tłuszcze, a także zastosować dietę mitochondrialną w celu jego odblokowania i poprawienia metabolizmu. Schemat oraz wskazówki poniżej przedstawiają, jak można odblokować metabolizm pirogronianu.
Jak odblokować metabolizm – dieta mitochondrialna
1. Dbajmy o prawidłowy rozkład posiłków w ciągu dnia. Zalecane jest przyjmowanie 50-60% kcal pochodzących z tłuszczy, 20-30% z białka i 20-40% z węglowodanów złożonych.
2. Nie bójmy się tłuszczy! Jednak stosujmy ich zdrowe źródła: do spożycia na ciepło masło klarowane, olej kokosowy nierafinowany, smalec. Natomiast na zimno: olej lniany, oliwę z oliwek, olej konopny, czy olej z wiesiołka. Dobre źródło tłuszczy znajdziesz także w jajkach, awokado, małych rybach morskich (najlepiej ekologicznych lub dziko żyjących), dobrej jakości mięsie.
3. Spożywaj węglowodany, ale głównie złożone (pełnoziarniste produkty zbożowe, kasze, ryż brązowy).
4. Najefektywniejszą poprawę metabolizmu można uzyskać dzięki diecie opartej o produkty o niskim indeksie glikemicznym. Niski indeks glikemiczny ma tutaj szczególnie istotne znaczenie, ponieważ wysoki poziom insuliny/glukozy we krwi hamuje metabolizm tłuszczów – lipolizę oraz ketogenezę.
5. Węglowodany wskazane są także jako przekąska przed snem (Słynna przekąska przed snem).
6. Unikaj węglowodanów prostych, które hamują metabolizm: przede wszystkim odstaw cukier i wszystkie produkty o jego dużej zawartości. Unikaj produktów z białej mąki i glutenu, które szybko podnoszą poziom cukru.
7. Zredukuj ilości spożywanej fruktozy – zawartej głównie w owocach, to także cukier prosty. Duże ilości fruktozy dodatkowo obciążają wątrobę. Sięgaj po owoce o niskiej zawartości cukru, na przykład jagody.
8. Posłuchaj Tradycyjnej Medycyny Chińskiej: śniadania spożywaj zawsze na ciepło! Dzięki temu dostarczysz organom energii do pracy, wzmocnisz pracę nerek, żołądka i śledziony. Na śniadanie dobrze sprawdzi się:
– owsianka z dodatkiem dobrego tłuszczu, niesłodzonej żurawiny lub innych niskosłodkich owoców; jajecznica, wszelkie zupy, czy kasze z ulubionymi dodatkami.
9. Spożywaj produkty sezonowe, a zimą koniecznie: kiszonki i własne przetwory.
10. Reguluj gospodarkę kwasowo – zasadową. Zwiększenie podaży tłuszczów i białek (zwłaszcza zwierzęcych) prowadzi do przesunięcia wartości pH krwi w kierunku kwaśnym (potocznie mówimy o zakwaszeniu organizmu). Z tego względu spożywaj warzywa, które alkalizują organizm i pij odpowiednią ilość wody.
11. Wzmocnij ochronę antyoksydacyjną poprzez umiarkowane zwiększenie podaży antyoksydantów dietetycznych (witaminy C, selenu, cynku), naturalne przeciwutleniacze (karotenoidy, polifenole itd.) obecne w czerwonych i pomarańczowych owocach i warzywach, fitoskładniki roślinne pochodzące np. z ziół.
12. Dbaj o zdrowie jelit – źródła prawidłowego wchłaniania mikroskładników odżywczych do krwiobiegu, miejsca syntezy krótkołańcuchowych kwasów tłuszczowych, miejsca syntezy witamin z grupy B.
13. Spożywaj produkty zawierające błonnik (np. kasze, warzywa) oraz probiotyki w formie kiszonych i fermentowanych produktów (kiszona kapusta, ogórki, kefir) – w razie dysbiozy – suplementuj probiotyki.
14. Uważaj na diety ketogeniczne! (ograniczające węglowodany do 10%), w przeciwnym razie istnieje duże ryzyko niedożywienia mózgu. Sprawna (!) ketogeneza jest w stanie pokryć zapotrzebowanie mózgu na energię maksymalnie w 75%.
15. Stosuj dobrą suplementację! Aby suplementacja była skuteczna i pozwoliła na odblokowanie metabolizmu, składniki muszą dotrzeć do mitochondriów. Można to osiągnąć jedynie przy pomocy preparatów o wysokiej jakości i czystości w odpowiednio wysokiej dawce i formie aktywnej. Takie cechy posiadają mitoceutyki.
16. Odblokowanie metabolizmu pirogronianu powinno zawierać suplementację witaminy B1 (w formie benfotiaminy) oraz kwasu alfa liponowego – niezbędne do przekształcenia pirogronianu w acetylo-CoA, a także magnez, cynk i potas. W drugim etapie niezbędne są: witamina B12, biotyna, kwas foliowy, witaminy B2, B3, B5 oraz koeznym Q10.
17. Suplementacja wspierająca wątrobę: koniecznie koenzym Q10, w celu wsparcia mitochondriów wątroby i kwas alfa – liponowy oraz mangan (mitochondrialny enzym antyoksydacyjny Mn-SOD).
18. Mangan to również ważny składnik enzymów neutralizujących rodniki tlenowe (Mg-SOD, neutralizujące ponadtlenek), więc stanowi ważny element potencjału antyoksydacyjnego. Mangan to także element enzymu fosfatazy alkalicznej, współodpowiadającego za metabolizm witaminy B1 i metabolizm węglowodanów oraz B6.
Bibliografia:
- Kuklinski. B.: Tłuszcz w produktach spożywczych, a zespoł metaboliczny i cytopatia mitochondrialna. Mito-Pharma. 2017.
- Kukliński. B.: Mitochondria. Diagnostyka uszkodzeń mitochondrialnych i skuteczne metody terapii. Mito-pharma, Gorzów Wielkopolski, 2017.