Zespół przewlekłego zmęczenia (CFS) – przyczyny, objawy, diagnostyka

Czym jest zespół przewlekłego zmęczenia? Jakie są przyczyny i rola mitochondriów w CFS?

Myślę, że jest to jeden z ważniejszych artykułów, jakie kiedykolwiek stworzyłam, jeśli chodzi o moje rozumienie tego, czym jest zespół przewlekłego zmęczenia i co zrobić, aby wyzdrowieć. Zachęcam do uważnego przeczytania tych zagadnień, nawet kilka razy, ponieważ zawierają kluczowe informacje, jak odblokować metabolizm i pokonać  zmęczenie.

Czym jest zespół przewlekłego zmęczenia (CFS)?

Żeby dobrze zrozumieć, czym jest zespół przewlekłego zmęczenia, bardzo użyteczną analogią jest myślenie o organizmie jak o samochodzie. Aby samochód mógł jeździć, potrzebuje energii, która wytwarzana jest w jego silniku. Nasz organizm do przeprowadzania wszystkich procesów komórkowych również potrzebuje energii, która produkowana jest w mitochondriach. Mitochondria znajdują się w praktycznie wszystkich typach komórek – serca, krwi (z wyjątkiem krwinek czerwonych), w komórkach nerwowych, mięśni itp. Pełnią one różne funkcje, ale każda z nich potrzebuje do działania energii, która  jest produkowana i dostarczana dzięki mitochondriom. Mitochondria są wspólną jednostką biologiczną w całym królestwie zwierząt. Mitochondria mojego psa, kota i konia są dokładnie takie same, jak moje. Zatem do wszystkich komórek eukariotycznych zwierząt energia jest dostarczana przez mitochondria, które uważam za małe silniki napędzające każdą komórkę w ciele.

Zespół przewlekłego zmęczenia to zaburzenie, którego podstawą jest niewydolność mitochondriów powodująca słabą produkcję energii ATP. Na skutek niedoboru energii w komórkach, wszystkie procesy w organizmie zaczynają zachodzić wolniej, a chorzy odczuwają szereg poważnych dolegliwości. Poznaj objawy wielonarządowe, które manifestują się u chorych na CFS.

Zespół chronicznego zmęczenia jest spowodowany niewydolnością mitochondriów

Głównym zadaniem mitochondriów jest dostarczanie energii w postaci ATP (trifosforanu adenozyny). To uniwersalna jednostka energii. Może być stosowana do wszelkiego rodzaju zadań biochemicznych, od skurczu mięśni po produkcję hormonów. Kiedy mitochondria nie pracują prawidłowo, skutkuje to słabym zaopatrzeniem w ATP, przez co komórki zaczynają pracować wolniej i mniej wydajnie. Oznacza to, że wszystkie funkcje organizmu zwalniają.

Mitochondria komórek produkują energię dla organizmu w kilku etapach (szlakach biochemicznych). W pierwszym kroku produkowany jest nukleotyd NAD (difosforan nikotynoamidoadenozyny) w cyklu kwasu cytrynowego (cyklu Krebsa), który następnie jest używany w fosforylacji oksydacyjnej do wytworzenia ATP (trójfosforan adenozyny). Cząsteczki ATP, są „walutą” energii w organizmie. Prawie wszystkie procesy przetwarzania energii wymagają udziału ATP. Zapasy ATP w komórkach są bardzo małe. W każdej chwili w komórkach mięśnia sercowego jest tylko tyle ATP, aby wytrzymać około dziesięciu skurczów. Zatem mitochondria muszą na bieżąco sprawnie wytwarzać ATP.

Przewlekłe zmęczenie — przyczyny

Przyjrzyjmy się zatem, co dzieje się w każdej pojedynczej komórce. Cząsteczka ATP (zawierająca 3 grupy fosforanowe) przekształcana jest w ADP (o 2 grupach fosforanowych), czemu towarzyszy uwolnienie energii do pracy komórek. Później ADP przechodzi do mitochondriów, z którego odtwarzana jest cząsteczka ATP poprzez dołączenie grupy fosforanowej w procesie fosforylacji oksydacyjnej. U zdrowej osoby, ATP odnawia się w przybliżeniu co 10 sekund. Natomiast, kiedy proces ten zachodzi wolniej, praca komórek zwalnia, a taka osoba staje się zmęczona, jej wytrzymałość słabnie, rozwija się CFS.

Problemy pojawiają się, gdy organizm jest nadmiernie obciążony. W organizmach osób cierpiących na CFS, zapotrzebowanie komórek na energię jest wyższe niż jej produkcja. Cząsteczki ATP są zużywane (czyli przekształcane w ADP) znacznie szybciej, niż mogą zostać poddane recyklingowi. Oznacza to, że dochodzi do nagromadzenia ADP. W wyjątkowym stanie, przez krótki okres organizm może przekształcić dwie cząsteczki ADP, aby wytworzyć jedną z ATP i jedną z AMP (reakcja cyklazy adenylanowej). Problem polega na tym, że AMP nie może być szybko poddany recyklingowi i zostaje utracony z moczem. To katastrofa metaboliczna oraz biologiczna podstawa słabej wytrzymałości. Nasze komórki i organizm mogą funkcjonować tylko w takim tempie, w jakim mitochondria mogą wytwarzać ATP. Jeśli mitochondria działają wolno, wytrzymałość jest słaba. Jeśli poziom ATP spadnie w wyniku utraty AMP, organizm musi wytworzyć zupełnie nowe ATP. ATP można bardzo szybko wytworzyć z cukru D-rybozy, ale D-ryboza jest wytwarzana bardzo powoli z glukozy (przez cykl pentozofosforanowy). Trwa to od jednego do czterech dni. To jest biologiczna podstawa opóźnionego zmęczenia.

Jednak i tutaj pojawia się kolejny problem. Jeśli organizm ma bardzo małe zasoby ATP, może wytworzyć bardzo małą ilość ATP bezpośrednio z glukozy, przekształcając ją w kwas mlekowy. Dokładnie to, dzieje się w organizmach osób cierpiących na CFS – ich komórki przestawiają się na metabolizm beztlenowy. Powoduje to poważne problemy – kwas mlekowy szybko gromadzi się, zwłaszcza w mięśniach, powodując ból, sztywność i uczucie ciężkości. (Nadmiar kwasu mlekowego w komórkach mięśnia sercowego daje objawy dusznicy bolesnej). Kiedy mitochondria funkcjonują prawidłowo, u zdrowych osób podczas odpoczynku po wysiłku, kwas mlekowy jest szybko przekształcany z powrotem w glukozę. Ale jest to wysoko energochłonny proces! Podczas procesu przekształcania glukozy do kwasu mlekowego wytwarzane są dwie cząsteczki ATP do wykorzystania przez organizm, ale proces odwrotny wymaga sześciu cząsteczek ATP. Jeśli nie ma dostępnego ATP, a dzieje się tak oczywiście, gdy mitochondria zawodzą, kwas mlekowy może utrzymywać się nawet przez wiele godzin, powodując ogromny ból. (Ten odwrotny proces zachodzi w wątrobie i nazywa się cyklem Corich).

Biochemiczne przyczyny zmęczenia u pacjentów z CFS

Energia dla organizmu jest dostarczana przez mitochondria w kilku etapach (szlakach biochemicznych). Najpierw produkowany jest nukleotyd NAD (difosforan nikotynoamidoadenozyny) w cyklu kwasu cytrynowego (cyklu Krebsa), który następnie jest używany do zasilania fosforylacji oksydacyjnej, w której powstaje ATP (trójfosforan adenozyny). Jak już wiemy cząsteczki ATP są „walutą” energii w organizmie. Prawie wszystkie procesy przetwarzania energii wymagają udziału albo NAD albo ATP, ale głównie ATP. Zapasy ATP w komórkach są bardzo małe. W każdej chwili w komórkach mięśnia sercowego jest tylko tyle ATP, aby wytrzymać około dziesięciu skurczów. Zatem mitochondria muszą na bieżąco sprawnie wytwarzać ATP, aby komórka była stale zaopatrywana w energię. Jeśli proces pozyskiwania energii w komórce nie zachodzi wydajnie, wówczas bardzo szybko wyczerpują się jej zapasy, co powoduje osłabienie i spadek energii. Komórka dosłownie musi „hibernować” i czekać, aż wytworzy się więcej ATP.

Podczas produkcji energii, ATP jest przekształcane w ADP, a ADP jest z powrotem przekształcane przez mitochondria w celu odzyskania ATP. Jeśli jednak komórka jest pod wpływem stresu i nie ma wystarczającej ilości ATP, zacznie zamiast tego używać ADP. Organizm może wytwarzać energię z ADP, przekształcając ją do AMP, ale problem polega na tym, że związek AMP nie może zostać ponownie wykorzystany. Jedyną metodą tworzenia ADP jest wytwarzanie go z nowych składników, ale to zajmuje klika dni. To wyjaśnia przewlekłe zmęczenie w CFS, jak i jego opóźnione pojawienie się.

Podsumowując, podstawową patologią w CFS jest powolny recykling ATP do ADP i odzyskiwanie ATP. Jeśli pacjenci zmuszają się do wysiłku i wymagają od siebie więcej energii, niż pozwala im na to ciało i stan zdrowia, wówczas ADP przekształca się w AMP, którego nie można poddać recyklingowi i to właśnie nadmiar AMP przyczynia się do zmęczenia. Do wytworzenia ATP z nowych składników organizm potrzebuje kilku dni. Kiedy pacjenci przesadzają i nadużywają swoich i tak już ubogich zasobów energii, dochodzi do stanu, w którym w ogóle nie mają ATP ani ADP do funkcjonowania.

Objawy zespołu przewlekłego zmęczenia

Z powodu niedoboru energii produkowanej w mitochondriach w zespole CFS objawy mogą dotyczyć praktycznie każdego narządu. Oto przykłady najczęstszych objawów:

  • Niewydolność mięśnia sercowego,
  • Ból w klatce piersiowej,
  • Bóle i osłabienie mięśni,
  • Mgła mózgowa,
  • Problemy z koncentracją,
  • Obniżenie nastroju,
  • Niedoczynność tarczycy
  • Problemy z nadnerczami i poziomem kortyzolu
  • Nieefektywne trawienie,
  • Zespół nieszcelnego jelita,
  • Nieprawidłowa praca wątroby,
  • Alergie,
  • Autoimmunizacja,
  • i inne.

Zespół przewlekłego zmęczenia – objawy

Niedawno moją uwagę zwróciły dwa artykuły naukowe, których wyniki pokrywają się zarówno z moimi obserwacjami klinicznymi, jak i przekonaniem, że CFS jest objawem niewydolności mitochondriów. Dwa objawy, których szukam w CFS, aby ustalić obraz kliniczny, to po pierwsze bardzo słaba wytrzymałość, a po drugie opóźnione zmęczenie. Objawy, które doświadczają chorzy na CFS, można wyjaśnić dzięki znajomości procesów zachodzących wewnątrz komórek i ich wpływu na główne narządy ciała, zwłaszcza na serce. Co ważniejsze, te objawy stanowią istotne implikacje do wykonania testu na CFS i dalszego leczenia.

Zaburzenia pracy komórek serca w CFS

Jeśli mitochondria (małe „elektrownie” znajdujące się w komórkach ciała) nie działają prawidłowo, wówczas dopływ energii do każdej komórki w ciele będzie zaburzony. Dotyczy to również serca. Wiele objawów CFS można wytłumaczyć niewydolnością serca, ponieważ nieprawidłowo pracujący mięsień sercowy będzie wpływał na działanie pozostałych narządów. Kardiolodzy i inni lekarze potrafią radzić sobie z niewydolnością serca spowodowaną słabym dopływem krwi. Jednak w CFS niewydolność serca jest spowodowana słabą funkcją mięśni i dlatego ściślej mówiąc, jest kardiomiopatią. Oznacza to, że czynność serca będzie nieprawidłowa, ale tradycyjne badania, takie jak EKG, ECHO, angiogramy itp., nie wykażą tych nieprawidłowości.

Dzięki pracy dr Arnolda Peckermana1 wiemy teraz, że pojemność minutowa serca u pacjentów z CFS jest upośledzona. Ponadto poziom upośledzenia jest bardzo ściśle skorelowany ze stopniem niepełnosprawności u pacjentów. Dr Peckerman został poproszony przez Amerykański Narodowy Instytut Zdrowia o opracowanie testu dla pacjentów z CFS, aby pomóc im ocenić stopień niepełnosprawności dla ubiegających się o świadczenia z ubezpieczeń społecznych. Peckerman na podstawie tego, że pacjenci z CFS cierpią na niskie ciśnienie krwi, małą objętość krwi i zaburzenia perfuzji, przypuszczał, że pacjenci z CFS cierpią na niewydolność serca. Aby to sprawdzić, opracował „wynik Q”, który oznacza pojemność minutową serca w litrach na minutę i można ją zmierzyć za pomocą całkowicie nieinwazyjnej metody zwanej kardiografią impedancyjną. Pozwala to na dokładny pomiar pojemności minutowej serca poprzez pomiar impedancji elektrycznej na klatce piersiowej. Im większy przepływ krwi, tym mniejsza impedancja. Metodę można dostosować do rozmiaru klatki piersiowej i ciała, aby uzyskać wiarygodny pomiar (odbywa się to za pomocą standardowego algorytmu). Ważne jest, aby wykonać to badanie w pozycji leżącej, a następnie w pozycji stojącej, ponieważ pojemność minutowa serca u zdrowych osób waha się od 7 litrów na minutę w pozycji leżącej do 5 litrów na minutę w pozycji stojącej. U zdrowych osób ta różnica nie jest znacząca i nie wpływa na funkcjonowanie serca. Jednak u osób cierpiących na CFS spadek może wynosić od 5 litrów w pozycji leżącej do 3,5 litra w pozycji stojącej. Taka różnica w poziomach pojemności minutowej serca może powodować graniczną niewydolność narządową.

To wyjaśnia, dlaczego pacjenci z CFS czują się znacznie lepiej w pozycji leżącej. Leżąc, mają rzut serca w normie, ale w pozycji stojącej są na granicy niewydolności serca i narządów. CFS jest więc objawem, który zapobiega wystąpieniu u pacjenta całkowitej niewydolności serca. Właściwie każdy z nas czuje się lepiej, kiedy siedzi z nogami w górze! Organizm podświadomie wie, że serce nie musi tak ciężko pracować, gdy siedzimy z nogami w górze. Takie siedzenie jest dla nas naturalnie bardziej komfortowe.

Niski rzut serca wyjaśnia objawy CFS

Jednym z głównych zadań serca jest utrzymanie odpowiedniego ciśnienia krwi. Jeśli ciśnienie krwi spada, praca narządów zaczyna zawodzić. Jeśli serce niewłaściwie pompuje krew, jedynym sposobem utrzymania ciśnienia krwi jest odcięcie dopływu krwi do narządów. Zatrzymywany jest on w ustalonej kolejności, tj. najpierw skóra, potem mięśnie, następnie wątroba, jelita, mózg, a na końcu serce, płuca i nerki. Gdy praca tych narządów zostanie znacznie spowolniona lub zatrzymana, stwarza to dalsze problemy dla organizmu pod względem przeciążenia toksycznymi produktami przemiany materii, zwiększoną podatnością na wirusy, które następnie uszkadzają mitochondria, zaostrzając w ten sposób wszystkie problemy osoby cierpiącej na CFS. Nazywa się to zespołem posturalnej tachykardii ortostatycznej POTS lub POT. Dr Paul Cheney zbadał to zagadnienie szerzej w swojej pracy nad rzutem serca w CFS2.

Ból w klatce piersiowej jako objaw CFS

Ból w klatce piersiowej jest częstym objawem w zespole przewlekłego zmęczenia. Pojawia się w przypadku zaburzonego dostarczania energii do mięśni. Następuje wtedy przejście na metabolizm beztlenowy, produkowany jest kwas mlekowy, który odkładając się w komórkach, powoduje objawy dusznicy bolesnej. Lekarze rozpoznają jedną przyczynę, tj. słabe ukrwienie, czyli utrudniony dopływ paliwa (w postaci mikro i makroskładników) oraz tlenu. Jednak to paliwo i tlen muszą zostać przekształcone przez mitochondria w ATP, więc jeśli procesy mitochondrialne nie zachodzą wydajnie, pojawiają się objawy dusznicy bolesnej. Ze spalania jednej cząsteczki cukru w mitochondriach powstaje 36 cząsteczek ATP. Natomiast kiedy metabolizm zachodzi beztlenowo, powstają tylko 2 cząsteczki ATP. Jest to bardzo nieefektywny proces, dodatkowo powodujący nagromadzenie kwasu mlekowego. Sytuację pogarsza fakt, że do przekształcenia kwasu mlekowego z powrotem w cukier (pirogronian) potrzebnych jest 6 cząsteczek ATP (odbywa się to w cyklu Cori). Dlatego ból w klatce piersiowej u osób z CFS utrzymuje się tak długo, ponieważ ta konwersja jest powolna. Diagnostyka tego stanu nie jest łatwa, ponieważ klinicznie objawy nie wskazują na typową dusznicę bolesną. Wielu pacjentów jest informowanych, że mają nietypowy ból w klatce piersiowej i nie wiadomo, co dalej z tym zrobić. W rzeczywistości Ci pacjenci mają niewydolność mitochondriów w komórkach serca.

Objawy CFS ze strony skóry

Jeśli dopływ krwi do skóry zostanie zahamowany, pojawiają się dwa główne problemy. Po pierwsze, skóra jest odpowiedzialna za kontrolowanie temperatury ciała. Oznacza to, że pacjenci z CFS tracą tolerancję na ciepło. Jeśli ich temperatura ciała wzrasta, nie może zostać normalnie obniżona przez skórę (ponieważ nie ma dopływu krwi). Jedynym sposobem, w jaki organizm może to zrekompensować, jest wyłączenie funkcji tarczycy (która jest odpowiedzialna za poziom aktywności metabolicznej w organizmie, a tym samym wytwarzanie ciepła), a więc dochodzi do wyrównawczej niedoczynności tarczycy, co dodatkowo nasila zmęczenie. Drugi problem polega na tym, że jeśli mikrokrążenie w skórze jest zahamowane, organizm nie może się pocić. Jest to główny sposób wydalania toksyn, zwłaszcza pestycydów i lotnych związków organicznych. Z tego powodu organizm chorych na CFS staje się nadmiernie obciążony toksynami, które dodatkowo uszkadzają mitochondria.

Objawy mięśniowe w zespole przewlekłego zmęczenia

Kolejnym następstwem zmniejszenia dopływu krwi do narządów jest gorsze zaopatrzenie mięśni w tlen. Jeśli w takim przypadku chorzy zaczną ćwiczyć, ich mięśnie szybko stracą dostępny tlen. Bez jego odpowiedniej ilości komórki mięśniowe przechodzą na metabolizm beztlenowy, w wyniku którego wytwarzany jest kwas mlekowy, a jego gromadzenie powoduje silny ból mięśni. Oprócz powyższego problemu, mięśnie u pacjentów z CFS mają bardzo słabą wytrzymałość, ponieważ mitochondria, które dostarczają im energii, nie działają prawidłowo.

Objawy CFS w wątrobie i jelitach

Słabe ukrwienie jelit skutkuje nieefektywnym trawieniem, słabą produkcją soków trawiennych i zespołem nieszczelnego jelita. Zespół ten powoduje wiele innych problemów, takich jak alergie, reakcje autoimmunologiczne, nieprawidłowe wchłanianie itp., które dodatkowo potęgują problemy CFS. Jeśli krążenie w wątrobie jest niewystarczające, spowoduje to słabą detoksykację, nie tylko metali ciężkich, pestycydów i lotnych związków organicznych, ale także toksyn wytwarzanych w wyniku fermentacji w jelitach, ponownie zatruwając mitochondria.

Objawy CFS z strony mózgu

W październiku 2007 uczestniczyłam w konferencji sponsorowanej przez nieżyjącego już dr Johna Richardsona. Kanadyjski lekarz, dr Byron Hyde, pokazał nam funkcjonalne skany mózgów pacjentów z CFS. Gdybym nie znała diagnozy, pomyślałabym, że to udar. Zmiany te były spowodowane tak silnym osłabieniem dopływu krwi do niektórych obszarów mózgu. Wyniki były tymczasowe, a wraz z odpoczynkiem dopływ krwi powracał do zmienionych obszarów mózgu. Wyjaśnia to, jak wiele objawów ze strony mózgu może dawać CFS, takich jak: osłabiona pamięć i koncentracja, trudność z wykonywaniem kilku czynności na raz, spowolnione myślenie itd.

Wpływ zespołu przewlekłego zmęczenia na pracę serca

W wyniku CFS następują dwie konsekwencje dla pracy serca. Pierwszym skutkiem osłabionego mikrokrążenia w sercu jest zaburzenie przewodnictwa elektrycznego, które powoduje zaburzenia rytmu serca. Wielu pacjentów z zespołem chronicznego zmęczenia doświadcza kołatania serca, nieregularnego lub zbyt szybkiego bicia serca. Dzieje się tak zwłaszcza w przypadku pacjentów, których organizmy przeciążone są chemikaliami, ponieważ związki chemiczne są również bezpośrednio toksyczne dla komórek nerwowych. Drugim oczywistym następstwem jest niska tolerancja wysiłku. Mięsień sercowy męczy się w taki sam sposób, jak męczą się inne mięśnie. Objawia się bólem w klatce piersiowej i zmęczeniem. W dłuższej perspektywie może to powodować wady zastawek serca, ponieważ mięśnie, które normalnie utrzymują otwartą zastawkę mitralną, nie mają wystarczającej siły do skurczu, aby ją domykać. To podejście do leczenia chorób serca jest dokładnie takie samo jak konwencjonalna diagnoza. Tak więc, pacjenci z dusznicą bolesną, nadciśnieniem, niewydolnością serca, kardiomiopatią, niektórymi wadami zastawek, a także pacjenci z zaburzeniami rytmu serca również mają problemy z mitochondriami i tak samo reagują na terapie żywieniowe i terapie detoksykacyjne.

Wpływ CFS na pracę nerek

Nerki są w pewnym stopniu chronione przed osłabionym mikrokrążeniem, ponieważ mają dodatkowy układ renina-angiotensyna, który utrzymuje wysokie ciśnienie krwi w tych ważnych narządach. Dlatego klinicznie nie widzi się pacjentów z niewydolnością nerek. W praktyce u pacjentów z CFS zwykle widzę niskie poziomy kreatyniny (używane do oceny GFR lub wskaźnika przesączania kłębuszkowego) w badaniach krwi. Nie dzieje się tak dlatego, że nerki pracują dobrze, w tym przypadku kreatynina odzwierciedla masę mięśniową, która jest niska u pacjentów z CFS, którzy nie mogą ćwiczyć.

Zespół przewlekłego zmęczenia – leczenie i terapia mitochondrialna

W związku z powyższym do biologicznych podstaw leczenia CFS należą:  

  • Odpoczynek – nie zużywaj energii szybciej, niż mogą ją wyprodukować twoje mitochondria.
  • Odpowiednie odżywianie – mitochondriom służy dieta Paleo i/lub Keto.
  • Uzupełnianie mikroskładników – mitochondria potrzebują odpowiednich surowców do samoleczenia i wydajnej pracy. Musisz najpierw ustalić odpowiednią dietę, inaczej suplementy nie zostaną odpowiednio przyswojone, tylko ulegają fermentacji w jelicie cienkim. W następnej kolejności uzupełnij poziomy: witaminy D3 (10 000 j.m) z magnezem dla odpowiedniego wchłaniania (300 mg), koenzym Q10 (100 mg), niacynamid (1500 mg), acetylo-L-karnityna (1 gram). W razie potrzeby można zastosować D-rybozę jako środek ratunkowy w dni, w których czujesz nasilenie zmęczenia (5-15 gramów).  
  • Usuń metabolity i substancje, które mogą blokować działanie mitochondriów. Należą do nich: kwas mlekowy, produkty górnej fermentacji jelita (w tym celu sprawdza się dieta PK, witamina C i płyn Lugola – 3 krople na noc), słaby status antyoksydacyjny (możesz poprawić go, uzupełniając przeciwutleniacze np. witaminę C), LZO (lotne związki organiczne) i pestycydy (możesz się ich pozbyć dzięki kąpielom w soli Epsom czy saunie na podczerwień), metale toksyczne (w celu ich wykrycia można wykonać badanie moczu z czynnikiem chelatującym), produkty drobnoustrojów zakaźnych (mykotoksyny, białka wirusowe).
  • Odpowiedni sen, dzięki któremu mitochondria mogą się zregenerować.

A teraz garść dobrych wieści! AMP można poddać recyklingowi, ale powoli. Co ciekawe, enzym, który to robi (cykliczny AMP), jest aktywowany przez kofeinę! Tak więc idealnym rozwiązaniem dla osób cierpiących na CFS może być prawdziwa czarna organiczna kawa z łyżeczką D-rybozy!

Diagnostyka i badania zespołu przewlekłego zmęczenia

Podstawą do dobrania odpowiedniego leczenia jest diagnostyka funkcji mitochondriów. Głównym problemem syndromu chronicznego zmęczenia jest niewydolność mitochondriów powodująca słabą produkcję ATP. ATP jest walutą energii w organizmie i jeśli jego produkcja jest zaburzona, wszystkie procesy komórkowe będą przebiegać wolno. Pomiar całkowitego poziomu ATP w komórkach nie jest wystarczającym badaniem, ponieważ będzie jedynie odzwierciedlać stopień niedoboru energii i nasilenie zmęczenia w danym momencie. Natomiast nie wskaże przyczyny zaburzonej produkcji i recyklingu ATP. Idealnym testem jest zmierzenie szybkości, z jaką ATP jest przetwarzane w komórkach. Test ten nazywany jest „profilem ATP” i został opracowany przez Johna McLarena Howarda. Mierzy on nie tylko szybkość, z jaką powstaje ATP, ale także sprawdza, gdzie leży problem. Produkcja ATP jest wysoce zależna od statusu magnezu i pierwsza część testu dotyczy tego aspektu. Drugi aspekt testu mierzy wydajność, z jaką ATP powstaje z ADP. Jeśli ta przemiana jest nieprawidłowa, może to być spowodowane niedoborem magnezu, niskim poziomem koenzymu Q10, niskim poziomem witaminy B3 (dinukleotyd nikotynoamidoadeninowy NAD) lub acetylo-L-karnityny. Niestety test jest trudno dostępny. Jednak jego wykonanie nie jest niezbędne, aby wyzdrowieć. Zrobiłam 1036 testów, z których wiele wymagało wykonania dalszych badań. Z doświadczenia wiem, że opisane wyżej działania, niezawodnie poprawiają funkcjonowanie mitochondriów. Po prostu należy je wprowadzić i obserwować zmiany samopoczucia.

Suplementacja w zespole przewlekłego zmęczenia

Wielu pacjentów, których widzę, wraca do zdrowia dzięki mojej standardowej pracy w zakresie diety PK, uporządkowania pracy jelita cienkiego, suplementacji (witaminy, minerały, niezbędne nienasycone kwasy tłuszczowe, witamina C i witamina D), zapewnieniu sobie odpoczynku i snu. Jednak wielu z nich potrzebuje dodatkowej suplementacji, aby skuteczniej  wspierać mitochondria. Dodatkowymi składnikami są: D-ryboza, koenzym Q10, acetylo-l-karnityna, NAD, magnez i ewentualnie zastrzyki z witaminy B12. Wszystkie te rzeczy muszą zostać wprowadzone, aby naprawić i zapobiec ciągłym uszkodzeniom mitochondriów, umożliwiając im regenerację.

Kogo dotyka zespół przewlekłego zmęczenia (CFS)?

Zespół przewlekłego zmęczenia może wystąpić praktycznie u każdej osoby zarówno u osób starszych, nastolatków, a nawet dzieci. Najczęściej u osób, których organizmy są obciążone przez wcześniej opisane przyczyny. CFS możemy podzielić ze względu na jego nasilenie. Klinicznie powyższe problemy oznaczają, że istnieją dwa wyraźne etapy zmęczenia:

Zespół łagodnego chronicznego zmęczenia – w tym etapie CFS dochodzi do łagodnej niewydolności mitochondriów. Jeśli mitochondria działają wolno, komórki również zwalniają, przez co narządy działają mniej wydajnie. Całe ciało słabnie. Przykładowo, gdyby osoba z łagodnym zespołem CFS próbowała ćwiczyć, szybko przestawiłaby się na metabolizm beztlenowy z wytworzeniem kwasu mlekowego i byłaby zmuszona do zaprzestania ćwiczeń. Wiemy też, że mitochondria są odpowiedzialne za kontrolowanie normalnego procesu starzenia. Dlatego wiele objawów i chorób związanych ze starzeniem się jest w rzeczywistości wynikiem pogarszania się funkcji mitochondriów. Wiele z tych chorób związanych ze starzeniem się przypisywano niewydolności mitochondriów, takich jak utrata tkanek (utrata masy mięśniowej), niewydolność narządów, choroby neurodegeneracyjne, choroby serca i rak. Nie chodzi o to, że możemy powstrzymać starzenie się mitochondriów, ale z pewnością możemy spowolnić tempo, stosując dobre odżywianie, redukcję stresu i zdrowy styl życia.

Zespół ciężkiego chronicznego zmęczenia – w ciężkim przypadku chronicznego zmęczenia występują wszystkie opisane wyżej czynniki. Istnieje jednak dodatkowy problem. Najbardziej wymagającym metabolicznie narządem w ciele jest serce, a jeśli mitochondria nie będą w stanie dostarczyć sercu wystarczającej energii, serce przejdzie w stan niskiej wydajności. To potęguje problem wszystkich mitochondriów. Jeśli serce jest w stanie niskiej wydajności, dopływ krwi jest słaby, a zatem tlen i mikroskładniki niezbędne do pracy są również gorzej transportowane. To łączy wszystkie powyższe problemy i sprawia, że postępują one jeszcze szybciej, a chorzy stają się niepełnosprawni. Podejrzewam, że jest to połączenie leżącej u podstaw słabej funkcji mitochondriów, która nagle staje się krytyczna, jeśli chodzi o pojemność minutową serca, co powoduje znacznie poważniejszą chorobę u kogoś, kto jest już zagrożony.

Dr. Sarah Myhill

0:00
0:00