CFS (chronic fatigue syndrome) to bardzo ciฤลผka choroba u podลoลผa, ktรณrej leลผy niewลaลciwe funkcjonowanie mitochondriรณw. Prawidลowa diagnoza tej choroby nie jest prosta ze wzglฤdu na obecnoลฤ wielu zaburzeล biochemicznych i szeregu rรณลผnorodnych objawรณw. Charakteryzuje jฤ niejednolity przebieg, ale z pewnoลciฤ moลผna stwierdziฤ jednoznacznฤ przyczynฤ - obniลผony poziom energii komรณrkowej wynikajฤ cy z zaburzonej pracy mitochondriรณw1.
Charakterystyka i objawy CFS
Zespรณล przewlekลego zmฤczenia prowadzi do skrajnego wyczerpania wลฤ cznie z ograniczeniem zdolnoลci do najmniejszego wysiลku fizycznego. Stan ten odczuwa siฤ, jako grypฤ lub zatrucie. Choroba czฤsto caลkowicie dyskwalifikuje zdolnoลฤ pacjenta do pracy. Nawet najprostsze czynnoลci domowe stajฤ siฤ dla chorego zbyt mฤczฤ ce do wykonania. W lลผejszej postaci pacjenci mogฤ przejลฤ kilkaset metrรณw. Jednak po przekroczeniu granicy wysiลkowej stan drastycznie pogarsza siฤ. Nastฤpuje szereg objawรณw, a najczฤstsze z nich to: brak siล oraz wyczerpanie, zawroty gลowy, opuchniฤcia wฤzลรณw chลonnych, oszoลomienie, trudnoลฤ z wysลowieniem, bรณle stawรณw, miฤลni, gลowy i gardลa, problemy ze snem1. W celu okreลlenia CFS naleลผy wykluczyฤ inne choroby m.in. depresjฤ, toczeล ukลadowy, cukrzycฤ, choroby tarczycy, anemiฤ, boreliozฤ, EBV, stwardnienie rozsiane, czy nowotwory. Nieleczony zespรณล przewlekลego zmฤczenia moลผe doprowadziฤ do pogorszenia stanu zdrowia i wystฤ pienia innych chorรณb np. tych o podลoลผu zapalnym, oraz przewlekลych schorzeล neurodegeneracyjnych.
Czynniki predysponujฤ ce do rozwoju CFS
Nasze ลrodowisko ลผycia, pracy czy sposรณb odลผywiania mogฤ przyczyniฤ siฤ do rozwoju zespoลu przewlekลego zmฤczenia. Chorobฤ mogฤ wywoลaฤ urazy szyjnego odcinka krฤgosลupa, infekcje, dลugotrwaลy stres czy ksenobiotyki. Nie zdajemy sobie sprawy, ale rรณwnieลผ nadmierne uprawianie sportu moลผe doprowadziฤ do rozwoju CFS. Silne obciฤ ลผenie treningowe powoduje uszkodzenia mitochondrialnego DNA. Rรณwnieลผ szereg zwiฤ zkรณw chemicznych przyczynia siฤ do pogorszenia funkcji mitochondriรณw. Mogฤ byฤ to ลrodki ochrony drewna obecne na meblach, ลrodki owadobรณjcze, zwiฤ zki w kosmetykach czy plastikowych opakowaniach. Substancje te mogฤ wywoลywaฤ zmiany epigenetyczne w DNA.
Mitochondrialna terapia CFS
Odpowiednio dobrana terapia mitochondrialna opiera siฤ o zdrowฤ dietฤ, zmianฤ stylu ลผycia, prawidลowy sen i uzupeลnianie niedoborรณw mikroskลadnikรณw odลผywczych. Podstawowฤ przyczynฤ choroby jest niski poziom komรณrkowego ATP, spowodowany zaburzeniami w pracy mitochondriรณw. Nieprawidลowoลci w funkcjonowaniu tych organelli wynikajฤ z procesรณw: stresu nitrozacyjnego, stresu oksydacyjnego, oraz stanu zapalnego1. Powszechnie wiadomo, ลผe stres nitrozacyjny, podczas ktรณrego wydzielany jest nadmiar tlenku azotu, hamuje syntezฤ ATP w mitochondriach2-4. Rodnik ten ma zdolnoลฤ blokowania metali znajdujฤ cych siฤ w enzymach oraz witaminach np. kobaltu, ktรณry jest atomem wit. B12. Stฤ d jej suplementacja jest jednym z istotnych elementรณw terapii CFS1. Waลผne, aby przyjmowana witamina B12 byลa w aktywnej formie metylokobalaminy oraz w towarzystwie kwasu foliowego, wit. B6 oraz biotyny, ktรณre zapewniajฤ odpowiednie wykorzystanie witaminy przez organizm.