Zespół przewlekłego zmęczenia – jak go pokonać?

CFS (chronic fatigue syndrome) to bardzo ciężka choroba u podłoża, której leży niewłaściwe  funkcjonowanie mitochondriów. Prawidłowa diagnoza tej choroby nie jest prosta ze względu na obecność wielu zaburzeń biochemicznych i szeregu różnorodnych objawów. Charakteryzuje ją niejednolity przebieg, ale z pewnością można stwierdzić jednoznaczną przyczynę - obniżony poziom energii komórkowej wynikający z zaburzonej pracy mitochondriów¹.

Charakterystyka i objawy CFS

Zespół przewlekłego zmęczenia prowadzi do skrajnego wyczerpania włącznie z ograniczeniem zdolności do najmniejszego wysiłku fizycznego. Stan ten odczuwa się, jako grypę lub zatrucie. Choroba często całkowicie dyskwalifikuje zdolność pacjenta do pracy.  Nawet najprostsze czynności domowe stają się dla chorego zbyt męczące do wykonania. W lżejszej postaci pacjenci mogą przejść kilkaset metrów. Jednak po przekroczeniu granicy wysiłkowej stan drastycznie pogarsza się. Następuje szereg objawów, a najczęstsze z nich to: brak sił oraz wyczerpanie, zawroty głowy, opuchnięcia węzłów chłonnych, oszołomienie, trudność z wysłowieniem, bóle stawów, mięśni, głowy i gardła, problemy ze snem¹. W celu określenia CFS należy wykluczyć inne choroby m.in. depresję, toczeń układowy, cukrzycę, choroby tarczycy, anemię, boreliozę, EBV, stwardnienie rozsiane, czy nowotwory. Nieleczony zespół przewlekłego zmęczenia może doprowadzić do pogorszenia stanu zdrowia i wystąpienia innych chorób np. tych o podłożu zapalnym, oraz przewlekłych schorzeń neurodegeneracyjnych.

Czynniki predysponujące do rozwoju CFS

Nasze środowisko życia, pracy czy sposób odżywiania mogą przyczynić się do rozwoju zespołu przewlekłego zmęczenia. Chorobę mogą wywołać urazy szyjnego odcinka kręgosłupa, infekcje, długotrwały stres czy ksenobiotyki. Nie zdajemy sobie sprawy, ale również nadmierne uprawianie sportu może doprowadzić do rozwoju CFS. Silne obciążenie treningowe powoduje uszkodzenia mitochondrialnego DNA. Również szereg związków chemicznych przyczynia się do pogorszenia funkcji mitochondriów. Mogą być to środki ochrony drewna obecne na meblach, środki owadobójcze, związki w kosmetykach czy plastikowych opakowaniach. Substancje te mogą wywoływać zmiany epigenetyczne w DNA.

Mitochondrialna terapia CFS

Odpowiednio dobrana terapia mitochondrialna opiera się o zdrową dietę, zmianę stylu życia, prawidłowy sen i uzupełnianie niedoborów mikroskładników odżywczych. Podstawową przyczyną choroby jest niski poziom komórkowego ATP, spowodowany zaburzeniami w pracy mitochondriów. Nieprawidłowości w funkcjonowaniu tych organelli wynikają z procesów: stresu nitrozacyjnego, stresu oksydacyjnego, oraz stanu zapalnego¹. Powszechnie wiadomo, że stres nitrozacyjny, podczas którego wydzielany jest nadmiar tlenku azotu, hamuje syntezę ATP w mitochondriach^2-4. Rodnik ten ma zdolność blokowania metali znajdujących się w enzymach oraz witaminach np. kobaltu, który jest atomem wit. B_12. Stąd jej suplementacja jest jednym z istotnych elementów terapii CFS¹.  Ważne, aby przyjmowana witamina B₁₂ była w aktywnej formie metylokobalaminy oraz w towarzystwie kwasu foliowego, wit. B₆ oraz biotyny, które zapewniają odpowiednie wykorzystanie witaminy przez organizm.