Jujube – przeciwko znużeniu, burn-outowi, anemii

Jeżeli chciałbyś w naturalny sposób wesprzeć osłabiony organizm po przebytej chorobie, odczuwasz ustawiczne znużenie i dokucza Ci słabość mięśni – czerwone owoce jujube mogą być dla Ciebie. Pomyśl o nich również przy zaburzeniach pracy układu nerwowego i zaburzeniach odporności – naprawdę warto!

Jujube, czyli głożyna pospolita

Jujube (chiński daktyl, łac. Ziziphos jujuba) to roślina z rodziny szakłakowatych, znana w Polsce jako głożyna pospolita. Drzewo głożyny oryginalnie pochodzi z północnych Chin i może dorastać nawet do 10 metrów wysokości, a jego owoce zbiera się od sierpnia do października. I to właśnie one wykazują najcenniejszą wartość odżywczo-terapeutyczną, chociaż w tradycyjnym ziołolecznictwie wykorzystuje się również korę drzewa jujube, a także pestki owoców. Słodkawym, przypominającym jabłko smakiem owoców jujube można cieszyć się na surowo albo dodawać je do ciast czy kompotów owocowych, a nawet alkoholu (chorwacka rakija), jednak chińskie daktyle najbardziej rozpowszechnione są w postaci suszonej, ewentualnie dżemu.

Owoce jujube dostarczają nam glukozy, fruktozy, sacharozy oraz sorbitolu, jak również 4 kwasów organicznych: cytrynowego, jabłkowego, askorbinowego – który znasz jako witaminę C oraz bursztynowego – 3 z 4 wymienionych kwasów stanowią bezpośrednie substraty mitochondrialnego cyklu Krebsa. Chińskie daktyle to również źródło potasu, wapnia oraz magnezu, natomiast są ubogie w sód [1]. Jednocześnie do istotnych bioaktywnych składników owocu głożyny należą przede wszystkim triterpeny (w tym kwas betulinowy), polisacharydy oraz kwasy fenolowe i flawonoidy [2], [3].

Jujube w Tradycyjnej Medycynie Chińskiej

Ze względu na swoje wartości odżywcze oraz tonizujące jujube było cenione w Azji już około 2800 lat p.n.e., gdzie nazwano je Da Zao. Według TCM jujube [3]:

• Jest słodkie i ciepłe
• Wzmacnia Qi Żołądka oaz Śledziony
• Odżywia Krew
• Uspokaja i odpręża Ducha (Shen)
• Poprawia jakość snu
• Pomaga zregenerować organizm po przebytej chorobie
• Pomaga zharmonizować działanie innych leków, działając ochronnie na Żołądek oraz Śledzionę.

Według Medycyny Wschodu chińskie daktyle są doskonałe dla pacjentów osłabionych przebytą chorobą, cierpiących na brak apetytu, luźne stolce, ale także palpitacje serca oraz niestabilny nastrój (nagłe wybuchy śmiechu przeplatane z napadami płaczu) spowodowany osłabioną Krwią. Przy silnym osłabieniu Qi Śledziony zaleca się łączyć jujube z żeń-szeniem.

Japońska sztuka leczenia Kampo zaleca stosowanie jujube u osób, które odczuwają smutek bez wyraźnej przyczyny, są płaczliwe, często ziewają i cierpią z powodu osłabienia koncentracji, a nawet omdleń [9].

Jujube w badaniach klinicznych

1. Profilaktyka i profilaktyka anemii

Badania na zwierzętach oraz na komórkach in vitro wskazywały, iż zawarte w chińskich daktylach polisacharydy mogą przyczyniać się do profilaktyki i/lub eliminacji anemiipoprzez [3]:

• regulację erytropoezy (procesu namnażania oraz różnicowania erytrocytów) poprzez aktywację tak zwanych HIFs (czynników aktywowanych hipoksją)
• wspieranie recyklingu żelaza hemowego w procesie fagocytozy erytrocytów
• zwiększanie ekspresji genu EPO, kodującego produkcję erytropoetyny.

Owoc jujube może być też zalecany obficie miesiączkującym kobietom, osobom aktywnie uprawiającym sport i spożywającym ograniczone ilości spożywczych źródeł żelaza, np. weganom oraz wegetarianom.

Ustalenia te pozostają w zgodzie z tradycyjnym zastosowaniem jujube na terenach Azji, ponieważ osłabienie Krwi według TCM pokrywa się z anemią w rozumieniu Zachodnim. Nic więc dziwnego, iż jujube tradycyjnie przypisuje się działanie wzmacniające organizm, dlatego od wieków stosowano je u osłabionych chorobą pacjentów.

2. Modulacja odpowiedzi odpornościowej organizmu

Zdaniem uczonych, zawarte w owocach jujube triterpeny oraz polisacharydy, a także flawonoidy w różnorodny sposób wpływają na pracę naszego układu odpornościowego poprzez [4], [5], [6]:

• działanie przeciwzapalne, w szczególności zdolność do obniżania TNF-alfa oraz IL-1B, cytokin stanu zapalnego, które w nadmiarze przyczyniają się uszkodzeń na poziomie tkankowym oraz chorób przewlekłych, zawarte w jujube flawonoidy oraz rutyna przyczyniają się równocześnie do ograniczenia stresu oksydacyjnego w organizmie
• działanie antykancerogenne – obserwowane głównie poprzez aktywację kaspaz, enzymów inicjujących procesy apoptozy w komórkach nowotworowych. Przypuszczalnie swoje właściwości przeciwnowotworowe jujube zawdzięcza obecności kwas betulinowego [7]
• stymulację odpowiedzi odpornościowej (w przypadku inwazji grzybiczej)
• zapobieganie przemiany makrofagów w komórki piankowate (nazywane potocznie molekułami miażdżycy). Komórki piankowate, czyli makrofagi, które pochłonęły cząsteczki cholesterolu LDL, są uznawane za jeden z czynników ryzyka udaru mózgu lub zawału serca, a ich powstawaniu sprzyja szczególnie hiperlipidemia oraz nadmiar cholesterolu LDL w organizmie [8].

Jujube wspiera naszą odporność także dzięki ukrytych w tym owocu znacznych ilościach witaminy C [18].

Reklama

Adrenal-Intercell® Sprawdź

Mito Stress Balance Sprawdź

Witamina C MSE matrix Sprawdź

Magnez MSE Sprawdź

QuinoMit® Q10 Fluid – Ubichinol MSE Sprawdź

3. Regeneracja organizmu po burn-oucie i zaburzeniach pracy układu nerwowego

Zgodnie z tradycją chińskie daktyle są zalecane osobom nadwrażliwym, niestabilnym emocjonalnie, odczuwającym wyczerpanie ze skłonnością do depresji, jak również osłabionym apetytem i problemami trawiennymi, wynikającymi z osłabienia Żołądka oraz Śledziony [10].

Za takimi prozdrowotnymi właściwościami jujube jak: działanie uspokajające, relaksujące, neuroochronne oraz wspierające funkcje kognitywne, przypuszczalnie kryje się jego zdolność do podnoszenia poziomu cAMP w organizmie oraz hamowania aktywności acetylocholinoesterazy (ACE), która zmniejsza poziom acetylocholiny w organizmie – istotnej substancji neuroprzekaźnikowej. Z kolei działanie uspokajające i relaksujące jujube może wiązać się ze zwiększaniem wrażliwości receptorów GABA (kwasu gamma aminomasłowego), czyli neurotransmitera o właściwościach hamujących [11].

Prawdopodobnie jujube może również wspierać nas w walce z epilepsją, co sugerują wyniki badań na szczurach [12]. Przypuszczalnie działanie przeciwpadaczkowe owocu jujube wynika z hamowania pobudzania neuronów przez glutaminian, zwiększanie ochrony antyoksydacyjnej neuronów oraz zwiększanie ekspresji receptorów GABA w komórkach mózgowych [13].

Jujube jest polecane przy bezsenności, różnego rodzaju fobiach oraz stanach lękowych, a nawet demencji, szczególnie zaś przy chorobie Alzheimera [19], przypuszczalnie między innymi właśnie dzięki wspomnianej właściwości blokowania działania ACE [20].

Przedmiotem badań klinicznych stały się również właściwości witalizujące jujube. Przykładowo, w testach na szczurach, zawarte w tym owocu polisacharydy sprawiały, iż zwierzęta mogły pływać dłużej oraz szybciej regenerowały się po wysiłku, za co prawdopodobnie odpowiadał spowodowany suplementacją wzrost poziomu glikogenu w ich mięśniach oraz wątrobie [14]. Istotna wydaje się również poprawa zaopatrzenia mitochondriów w tlen – niezbędny im do produkcji energii, co ma miejsce dzięki zwiększaniu ilości erytrocytów.

W ramach pewnego przeprowadzonego w 2015 roku na myszach doświadczenia okazało się, iż zawarte w jujube polisacharydy nie tylko usprawniały mięśniową gospodarkę glikogenem, lecz jednocześnie obniżały poziom kwasu mlekowego po wysiłku, jak również zwiększały wytrzymałość mięśni zwierząt [15].

Z uwagi na to, iż zespołowi przewlekłego zmęczenia (CFS) bardzo często towarzyszy wzrost poziomu mleczanu (kwasu mlekowego) w komórkach, chińskie daktyle, które zgodnie z wynikami innego badania oprócz obniżania poziomu tego kwasu, hamowały aktywność dehydrogenazy mleczanowej i zwiększały aktywność niezwykle ważnego enzymu antyoksydacyjnego SOD (dysmutazy ponadtlenkowej) [16], sensowne wydaje się pomocnicze zastosowanie jujube u pacjentów cierpiących z powodu osłabienia pracy mięśni, braku sił czy zdiagnozowanego zespołu przewlekłego zmęczenia [17]. Do prawidłowej pracy mięśni przyczynia się też zawarty w owocach jujube potas [18].

Przeciwwskazania i skutki uboczne

• W TCM jujube nie jest zalecane pacjentom cierpiącym z powodu obecności flegmy lub zaparć, ponieważ może przyczynić się do powstania chorobotwórczego zjawiska określanego jako wilgotne gorąco i wywołać zaburzenia pracy Potrójnego Ogrzewacza.  
• Ze względu na zawartość sorbitolu, mogą być problematyczne u osób nadwrażliwych na ten rodzaj cukru
• Jujube może nasilać działanie takich leków przeciwpadaczkowych jak fentoityna, karbamazepina czy fenobarbital (luminal), dlatego w przypadku przyjmowania tych środków farmakologicznych, ewentualną suplementację produktów na bazie jujube bezwzględnie skonsultuj z lekarzem [21]
• Spożywanie owocu jujube jest prawdopodobnie bezpieczne w okresie ciąży i karmienia piersią [22], jednak dla bezpieczeństwa mamy i dziecka, radzimy skonsultować spożywanie głożyny pospolitej z lekarzem. Kobiety w ciąży i karmiące piersią powinny unikać preparatów na bazie kory drzewa jujube [23]
• Z uwagi na możliwe niepożądane interakcje, unikaj jujube, jeżeli przyjmujesz lek wenlaflaksyna i inne leki z grupy SNRI (inhibitorów zwrotnego wychwytu noradrenaliny oraz serotoniny) [23].

Autor: Sylwia Grodzicka