Ogólne zasady suplementacji mikroskładników odżywczych

Organizm człowieka przypomina wielką rafinerię, która w każdej sekundzie przetwarza makroskładniki odżywcze (białko, węglowodany i tłuszcze) na niezbędną nam do życia energię. Enzymy, które uczestniczą w produkcji tej energii wymagają z kolei obecności tak zwanych kofaktorów. Są nimi mikroskładniki odżywcze, takie jak witaminy, substancje mineralne i inne. Od obecności określonych ilości poszczególnych substancji uzależniona jest także praca ludzkich narządów i układów narządów.

To samo dotyczy również mitochondriów. Przykładowo, nasze mięśnie, zarówno szkieletowe jak również mięsień sercowy funkcjonują prawidłowo jedynie wówczas, gdy niezbędne do ich pracy składniki mineralne (magnez, fosfor, potas, wapń, sód), które są w naszych komórkach i przestrzeni międzykomórkowej obecne w postaci kationów, pozostają między sobą w odpowiednich proporcjach⁴. Warto podkreślić przy tym, iż wszelkie choroby jelit znacząco osłabiają zdolność naszego organizmu do wchłaniania mikropierwiastków, jakich dostarczamy sobie wraz z pożywieniem.

Poniżej przyjrzymy się bliżej wybranym substancjom mineralnym oraz witaminom oraz zasadom ich ewentualnej suplementacji.

Wapń i magnez – antagoniści

Ponieważ magnez jest naturalnym antagonistą wapnia¹, przy suplementacji warto wziąć pod uwagę optymalny stosunek obu składników mineralnych w organizmie człowieka, jakim jest 2:1 (wapń do magnezu).  Jak sugerują badania naukowe przeprowadzone w Chinach², stosunek komórkowego wapnia do magnezu niższy niż 1,7 sprzyja wzrostowi śmiertelności, zarówno wśród kobiet jak i mężczyzn. Zachowanie tej proporcji jest istotne z wielu różnych powodów. Jednym z nich jest fakt, iż magnez zapobiega przeładowaniu mitochondriów wapniem⁴.

Przyswajanie magnezu ogranicza obecność kwasu fitowego, kwasu szczawiowego oraz równoczesne przyjmowanie preparatów z wapniem³. Utracie komórkowego magnezu sprzyja stres, cukrzyca, wymioty, leki antykoncepcyjne, dieta bogata w tłuszcz oraz kwas fosforowy, obecny na przykład w napojach typu cola.

Każdy, kto myśli o przyjmowaniu preparatów z magnezem, powinien rozważyć jednocześnie suplementację cynku, gdyż również i te dwa pierwiastki są wzajemnymi antagonistami.

Absorpcję cynku w organizmie człowieka ograniczają: kwas fitowy, kwas szczawiowy, błonnik, polifenole oraz do pewnego stopnia – wapń. Ilość wchłoniętego w jelitach cynku redukuje również jednoczesne przyjmowanie magnezu (w tym samym punkcie czasowym)¹⁴. Komórkowy poziom cynku obniża też przewlekły podwyższony poziom hormonów stresu noradrenaliny i adrenaliny³. Cukrzyca, nadmierne spożycie alkoholu a także diuretyki prowadzą natomiast do wzmożonego wydalania cynku wraz z moczem.

Potas to pierwiastek, który często bywa zapominany przy opracowywaniu programów suplementacji mikroskładnikami odżywczymi. Zupełnie niesłusznie!⁵ Komórkowa utrata magnezu, pociąga za sobą jednoczesną utratę potasu⁶, tymczasem potas odgrywa kluczową rolę w procesie tak zwanej repolaryzacji komórek, czyli przywróceniu pierwotnego potencjału błony komórkowej. W ramach badań klinicznych jednoczesna suplementacja potasu, magnezu i wapnia pozwalała na najskuteczniejsze obniżenie ciśnienia krwi u pacjentów cierpiących z powodu nadciśnienia⁸. Wzmożonej utracie potasu sprzyjają między innymi choroby nerek, diuretyki, nadmierne spożycie soli i/lub alkoholu, niedobór magnezu⁴. Oprócz zakłócenia pracy mięśni, niedobory potasu sprzyjają hipoglikemii oraz niedoborom energii, ponieważ niedostateczna ilość potasu w komórkach blokuje możliwość magazynowania zapasów energetycznych w postaci glikogenu⁹.

Preparaty zawierające wyżej wymienione pierwiastki powinny mieć bioaktywną, organiczną postać, na przykład cytrynianu, mleczanu, glicynianu czy pikolinianu.

Selen to nie tylko przeciwutleniacz, lecz również pierwiastek o właściwościach przeciwzapalnych i czynnik aktywujący hormony tarczycy i jeden z wielu elementów, które warunkują prawidłowy przebieg metabolizmu. Jednocześnie, podobnie jak cynk, dostateczny poziom selenu w organizmie sprzyja płodności, zarówno kobiet jak i mężczyzn^10,11. Dieta wysokobiałkowa sprzyja lepszej przyswajalności selenu, przy czym stopień biodostępności tego pierwiastka jest wyższy w przypadku selenometioniny lub selenocysteiny niż w przypadku selenitu¹².

Witamina C – czyli inaczej kwas askorbinowy to witamina rozpuszczalna w wodzie i naturalny antyoksydant. Ponadto witamina ta uczestniczy w wielu ważnych procesach metabolicznych, w tym na przykład przy syntezie kolagenu czy metabolizmie takich aminokwasów jak tyrozyna czy karnityna. Przyjmuje się, iż dobowa dawka nie przekraczająca 1g nie wiąże się z żadnymi skutkami ubocznymi²⁴. W ilościach większych niż 3-4g dziennie, kwas askorbinowy może powodować przejściowe dolegliwości ze strony układu trawiennego (biegunki). Co niezwykle ważne: wysokich dawek witaminy C (3g i więcej) powinni unikać wszyscy ci, którzy cierpią z powodu kamieni nerkowych a także pacjenci, wykazujący problemy z metabolizmem żelaza, na przykład w formie hemochromatozy.

Ponieważ z jednej strony poziom witaminy C we krwi ulega naturalnym wahaniom, a z drugiej – organizm człowieka jest w stanie przyswoić jednorazowo maksymalnie 200-300mg kwasu askorbinowego, witaminę tę najlepiej przyjmować w mniejszych dawkach, kilkakrotnie w ciągu dnia (na przykład rano, w południe i wieczorem po 200-300mg), lub sięgnąć po specjalne preparaty z witaminą C o wzdłużonym czasie uwalniania.

Diabeł tkwi w szczegółach

Co decyduje o samej jakości suplementów diety? Wbrew pozorom najistotniejszym czynnikiem nie jest tutaj ilość substancji czynnej ani wieloskładnikowość samego produktu. O wiele ważniejsza wydaje się być ewentualna obecność niepożądanych substancji pomocniczych. Wszystko przez to, iż skutki uboczne, jakie wiążą się z działaniem takich związków chemicznych mogą przewyższać korzyści, które niesie ze sobą sama substancja czynna (lub wiele substancji czynnych w przypadku preparatu wieloskładnikowego).

Do głównych podejrzanych zaliczamy:

Dwutlenek tytanu (TiO2)

Dwutlenek tytanu jest powszechnie wykorzystywany zarówno w przemyśle jak również branży farmaceutycznej. Tymczasem przeprowadzone badania wskazują jednoznacznie, iż wspomniany związek chemiczny odkłada sie w obrębie tkanek serca, mózgu, płuc oraz nerek – wprost proporcjonalnie do przyjętej dawki¹⁵. Ponadto okazuje sie też, iż duże ilości TiO2 w znaczący sposób osłabiają funkcjonowanie wątroby oraz nerek, a także prowadzą do zaburzeń metabolizmu glukozy oraz tłuszczów. Jednocześnie badacze sygnalizują też, iż dwutlenek tytanu powoduje zaburzenia trawienia i ogranicza wchłanianie makro oraz mikroskładników odżywczych¹⁹. Mikrocząsteczki TiO2 uszkadzają tez mitochondria i sprzyjają apoptozie hepatocytów. Jednocześnie badacze obserwowali również, iż w warunkach obciążenia organizmu dwutlenkiem tytanu uszkodzenia komórek nerwowych i lokalne stany zapalne w różnych obszarach mózgu¹⁵.

Reklama

Cynkomit MSE Sprawdź

Cynk dwuwartościowy MSE Sprawdź

Magnez MSE Sprawdź

Selemit MSE Sprawdź

Selen MSE Sprawdź

Witamina C MSE matrix Sprawdź

Jak stwierdza w swojej książce „Ukryte trucizny“ znany niemiecki lekarz oraz autor: Joachim Mutter, dwutlenek tytanu może odpowiadać za występowanie migreny, ogólne osłabienie organizmu czy wręcz zaburzenia rytmu pracy serca nawet u 15% społeczeństwa. Zdaniem Muttera, również reumatyzm, choroba Parkinsona czy depresja mogą mieć związek z przewlekłym obciążeniem organizmu tą substancją chemiczną²².

Stearynian magnezu (E572)

Stearynian magnezu, czyli inaczej sole magnezowe kwasu stearynowego (na etykietach wielu produktów możemy znaleźć tez określenie: sole magnezowe kwasów tłuszczowych) to związek chemiczny, która jest wykorzystywana jako substancja rozcieńczająca, a która może powodować reakcje alergiczne, na przykład pokrzywkę¹⁸.

Ponadto, stearynian magnezu osłabia układ odpornościowy, ponieważ negatywnie wpływa na pracę komórek odpornościowych T¹⁶.

Natomiast, jak warto podkreślić, przyjęta przez nas dawka stearynianu magnezu musiałaby być naprawdę wysoka i przekroczyć 2,500mg /kg masy ciała na dobę¹⁷.

Aspartam (E951)

Aspartam to sztuczna substancja słodząca, znana pod takimi nazwami handlowymi jak: NutraSweet czy Canderel. W organizmie człowieka ulega rozkładowi na dwa naturalnie występujące aminokwasy: kwas asparaginowy oraz fenyloalaninę, dlatego przez wiele lat uważano go za zupełnie nieszkodliwy.

Współcześnie as partam jest podejrzewany o ^20,21:

• Wywoływanie uszkodzeń materiału genetycznego
• Sprzyjaniu wystąpienia cukrzycy
• Nasilanie stresu oksydacyjnego w organizmie
• Wywoływanie uszkodzeń błony komórkowej
• Sprzyjanie występowania ogólnosystemowych przewlekłych stanów zapalnych
• Zwiększanie prawdopodobieństwa wystąpienia różnych chorób nowotworowych
• Sprzyjanie zaburzeniom funkcjonowania układu nerwowego, w tym depresji, stanów lękowych, bezsenności a nawet epilepsji.

Ogólnie rzecz biorąc, sztuczne substancje słodzące mogą prowadzić też do wystąpienia nietolerancji glukozy, co stanowi bezpośredni wynik niekorzystnej modyfikacji naszej mikroflory jelitowej²³.

Jak widzimy, skład wybieranego przez nas preparatu jest niemniej ważny od zawartej w nim substancji czynnej. Funkcje prozdrowotne spełniają jedynie takie suplementy diety, które pozbawione są jakichkolwiek szkodliwych dla naszego organizmu związków chemicznych. Warto o tym pamiętać i przy wyborze określonego produktu nie kierować się wyłącznie jego ceną – twoje zdrowie i bezpieczeństwo jest tutaj absolutnie najważniejsze.

Więcej na temat suplementacji składników mineralnych znajdziesz w artykule: Bezpieczna suplementacja substancji mineralnych.

Autor: Sylwia Grodzicka