Dieta warzywno-owocowa — zasady postu oczyszczającego. Zalecenia

Czym jest post warzywno-owocowy? Dla kogo jest wskazany i jak go poprawnie stosować?

Dieta warzywno-owocowa to tak naprawdę rodzaj niskokalorycznego postu, który uruchamia procesy detoksykacji organizmu, dzięki czemu przypisuje mu się wiele korzyści zdrowotnych. Ten rodzaj postu stanowi skuteczny sposób oczyszczania komórek i przywracania im zdolności do samoleczenia. Dzięki temu, że opiera się na spożywaniu wybranych warzyw i owoców, dostarczamy do organizmu niezbędne witaminy, mikroelementy i antyoksydanty. Odpowiednio przeprowadzony może być skuteczną metodą profilaktyki, a nawet terapii chorób. Poznaj zasady postu warzywno-owocowego oraz efekty płynące z jego stosowania.

Dieta warzywno-owocowa — główne zasady

Jak wskazuje nazwa, podstawą tego rodzaju diety są warzywa i owoce, jednak tylko wybrane  i w określonych ilościach tak, aby nie spożywać więcej niż 500-800 kalorii dziennie. Ta ilość jest dla organizmu niższa niż jego podstawowe zapotrzebowanie energetyczne, co oznacza, że dochodzi do deficytu kalorycznego podobnie jak podczas innych rodzajów postu. Dzięki temu aktywowany zostaje proces odżywiania wewnętrznego – autofagii, jako alternatywne źródło energii. „Głodne” komórki zaczynają przekształcać stare lub uszkodzone elementy i zamieniają je w energię lub wykorzystują do budowy nowych struktur. W ten sposób organizm pozbywa się złogów, uszkodzonych komórek, nadmiaru tkanki tłuszczowej, toksyn i innych niepotrzebnych elementów.

Dietę warzywno-owocową od zupełnego postu, czy intermittent fasting różni to, że w dozwolonych produktach roślinnych zawarte są duże ilości bioaktywnych składników: witamin, mikroelementów, enzymów, polifenoli, które wspomagają proces detoksu, działają antyoksydacyjnie i alkalizująco. Procesy te wspierają naturalny powrót organizmu do równowagi. Podobny rodzaj postu opisany jest w Piśmie Świętym w księdze Daniela, dlatego bywa określany jako post Daniela. Przeprowadzany jest zazwyczaj dwuetapowo, przez pierwszy tydzień eliminujemy poszczególne grupy produktów zabronionych i tym samym zmniejszamy stopniowo kaloryczność, w kolejnym tygodniu przechodzimy na właściwy post. Etap postu może trwać od kilku dni do kilku tygodni. Ważne jest, aby po jego zakończeniu również stopniowo wprowadzać nowe produkty do diety oraz utrzymywać zdrowe nawyki żywieniowe  po zakończeniu całego okresu diety.

Post warzywno-owocowy — wskazania do stosowania diety

Głównym założeniem i wskazaniem do postu owocowo-warzywnego jest oczyszczenie organizmu i poprawa zdrowia oraz profilaktyka i terapia chorób cywilizacyjnych, dlatego ten rodzaj postu pasuje do koncepcji medycyny mitochondrialnej. Obecny styl życia, a w dużej mierze nasza dieta i nieprawidłowe nawyki żywieniowe przyczyniają się do pogarszającego się stanu zdrowia. Dlatego wskazaniami do stosowania postu warzywno – owocowego są zarówno działania profilaktyczne, takie jak oczyszczanie organizmu i chęć zmiany nawyków żywieniowych, jak i terapeutyczne w wybranych chorobach:

  • osłabienie odporności (częste infekcje wirusowe, bakteryjne, grzybicze, alergie, nietolerancje pokarmowe, choroby autoimmunologiczne, np. Hashimoto, łuszczyca),
  • zaburzenia metaboliczne (otyłość, nadwaga, insulinooporność, cukrzyca, nadciśnienie, zespół metaboliczny),
  • problemy hormonalne (dolegliwości związane z menopauzą, niedoczynność tarczycy, nadmiar estrogenów czy prolaktyny, torbiele jajników),
  • problemy neurologiczne (problemy z pamięcią, nerwica).

Dodatkowym efektem postu jest również utrata tkanki tłuszczowej i chudnięcie, ponieważ post aktywuje te same procesy, co dieta ketogeniczna poprzez redukcje węglowodanów. Jednak pozbycie się nadmiernych kilogramów jest niejako efektem ubocznym całego procesu. Aby utrzymać wagę oraz korzyści wynikające z postu warto wprowadzić zdrowe nawyki żywieniowe już na stałe oraz zadbać o pozostałe elementy stylu życia, jak aktywność fizyczna, odpowiedni sen nocny, praca z emocjami i redukcja stresu oraz uzupełnianie mikroskładników odżywczych. Są to również filary medycyny mitochondrialnej.

Jak długo można stosować dietę owocowo-warzywną?

Długość stosowania diety warzywno-owocowej warto dobierać indywidualnie. Zaleca się przeprowadzanie całego postu razem z etapem wejścia i wyjścia z diety przez okres około 4-6 tygodni. Minimalny czas to 14 dni (który można również podzielić na 1 tydzień wprowadzenia i 2 tydzień postu). Nie zaleca się stosowania diety warzywno-owocowej dłużej niż 42 dni (6 tygodni). Na początku można zacząć od krótszych okresów, jednak nie należy skracać ani pomijać etapu wejścia i wyjścia. W czasie trwania tej oczyszczającej diety ważne jest, aby słuchać sygnałów ciała i monitorować stan zdrowia.

Etapy diety warzywno-owocowej

Bezpieczne stosowanie diety warzywno-owocowej zakłada kilka etapów, dzięki czemu organizm ma czas na zaadaptowanie się do nowych warunków, co zmniejsza jednocześnie możliwe kryzysy podczas postu.

Etap 1: Wprowadzenie do postu poprzez eliminację produktów zakazanych i niewskazanych m.in.: kawy, mięsa, czy też pokarmów, na które mamy nietolerancje.
Etap 2: To etap pełnego postu warzywno-owocowego (spełniający wyżej podane założenia).
Etap 3: Wyjście z postu poprzez stopniowe wprowadzanie innych grup pokarmów oraz zwiększanie kaloryczności.
Etap 4: Powrót do diety pełnowartościowej i zachowanie zdrowych nawyków żywieniowych.

Produkty dozwolone w diecie warzywno-owocowej

Na diecie warzywno-owocowej dozwolonych jest kilka grup warzyw niskoskrobiowych:

  • korzeniowych: pietruszka, marchewka, burak, seler, rzodkiew,
  • kapustnych: kapusta (różne rodzaje), kalafior, brokuł, jarmuż, kiełki,
  • dyniowatych: dynia, cukinia, kabaczek, ogórki,
  • psiankowatych: pomidory, papryka, bakłażan,
  • cebulowych: cebula, czosnek, por,
  • liściastych: różne rodzaje sałat, natka pietruszki, zioła.

Dozwolone są również niektóre rodzaje niskocukrowych owoców w niewielkich ilościach:

  • jabłka, 
  • grejpfruty,
  • kiwi,
  • cytryny,
  • jagody.

Zalecane jest picie 1,5-2 litrów wody dziennie. Poza wodą warto pić również herbaty owocowe i ziołowe, kompoty, wywary z warzyw oraz soki owocowe i warzywne z wymienionych roślin. Zwłaszcza polecane są soki z zielonych roślin i pędów (np. natki pietruszki, trawy pszenicznej, selera naciowego, szpinaku, szczawiu, kapusty, jarmużu, brokułów i ziół, – mniszek, pokrzywa, mięta itp.). Są one dobrym źródłem bioaktywnych składników m.in. chlorofilu, którego budowa chemiczna jest podobna do hemoglobiny. Warto dołączać do diety także produkty fermentowane i kiszone lub w formie zakwasów. Dobrym sposobem na rozpoczęcie dnia jest wypicie 1 szklanki wody z cytryną albo łyżeczką octu jabłkowego, co pomaga wydzielać kwas solny w żołądku i wspomaga trawienie. Zaleca się spożywać część warzyw na surowo, ponieważ warzywa niepoddane obróbce termicznej posiadają więcej aktywnych enzymów i biokatalizatorów, w tym witamin i minerałów, polifenoli, antocyjanów i innych związków aktywnych. Wysoce skuteczna terapeutycznie okazała się dieta wyłącznie surowa, jednak może ona nie sprawdzić się w każdym przypadku. Dlatego można stosować także wersję, w której warzywa surowe stanowią ¾ spożywanych, a ¼ to warzywa gotowane i/lub duszone.

Czego nie jeść na poście warzywno-owocowym, czyli produkty niewskazane

Już podczas przygotowywani do wejścia w post, czyli pierwszego etapu diety warzywno-owocowej, warto stopniowo eliminować produkty zakazane: kawę i używki, cukier i słodycze, tłuszcze trans, mięso, czy też produkty na które mamy nietolerancje pokarmowe. W następnym etapie należy stopniowo odstawiać kolejne niewskazane grupy produktów, takie jak: ryby, jaja, mleko i produkty mleczne, tłuszcze zwierzęce i roślinne, orzechy i pestki, zboża, warzywa skrobiowe, owoce o wysokiej zawartości cukru. Jednocześnie powinno się zmniejszać ilość przyjmowanych kalorii. W czasie kuracji nie należy spożywać żadnych innych pokarmów, poza listą wybranych warzyw i owoców.

Wady i zalety stosowania postu owocowo-warzywnego      

Jak wspomnieliśmy na początku artykułu, podczas postu aktywowany zostaje proces autofagii – wewnętrznego odżywiania. To element naturalnego procesu detoksykacji organizmu z niepotrzebnych struktur komórkowych, jak również elementów bakterii, wirusów, czy zmutowanych komórek. W wyniku rezygnacji z wysoko odżywczych pokarmów zawierających białka i tłuszcze, komórki organizmu sięgają po rezerwy z tkanki tłuszczowej, czy uszkodzonych elementów komórek i innych struktur, które wykorzystują jako źródło energii albo do budowy nowych komórek. Zamiana starych lub uszkodzonych elementów komórkowych na glukozę pozwala zaopatrywać komórki mózgu i serca podczas deficytu kalorycznego. Jednocześnie te nieprawidłowe struktury mogą być przetwarzane i wykorzystane do budowy nowych zdrowych komórek i tkanek. 

Kolejną zaletą stosowania postu jest aktywowanie sirtuin – białek odpowiedzialnych za zwiększanie aktywności autofagii. Mają one zdolność do naprawy uszkodzeń w DNA. Dzięki temu procesowi usprawniona zostaje produkcja energii ATP w mitochondriach, a także sama produkcja mitochondriów, regeneracja tkanek, cofanie się zmian chorobowych, a nawet nowotworowych. Dodatkową korzyścią z postu jest redukcja białej tkanki tłuszczowej (zwłaszcza trzewnej), której nadmiar odpowiada za wytwarzanie wolnych rodników i powstawanie stanów zapalnych, zespołu metabolicznego i innych chorób. Wszystkie te pozytywne efekty postu wspomagają profilaktykę, a nawet umożliwiają cofanie się chorób takich jak: nadciśnienie, cukrzyca typu II, zaburzenia lipidowe, choroba niedokrwienna serca i inne.

Jednak niewłaściwie przeprowadzona kuracja postna lub zastosowanie jej mimo przeciwskazań może powodować efekty uboczne. Mogą pojawić się dolegliwości takie, jak: silne osłabienie, zmęczenie, bóle głowy, problemy trawienne, a nawet omdlenia. Dlatego podczas postu należy zachować dużą uwagę na nasze samopoczucie, a najlepiej wykonać wcześniej odpowiednie badania i skonsultować się z lekarzem, czy w naszym przypadku nie ma przeciwwskazań do postu. Zbyt szybkie lub nieprawidłowe wyjście z postu może powodować efekt powrotu wagi (efekt jo-jo) lub spowolnienie metabolizmu, a nawet przybieranie na wadze, dlatego tak istotne jest stopniowe wychodzenie z postu oraz kontynuowanie zdrowej diety. Podczas długotrwałego postu jesteśmy również narażeni na powstawanie niedoborów. Mogą pojawić się problemy z trawieniem niektórych pokarmów w wyniku osłabienia wydzielania soków trawiennych. Częściowo można temu zapobiec, uzupełniając niezbędne mikroskładniki odżywcze. Zwłaszcza długotrwałe stosowanie diety warzywno-owocowej, bez kontroli specjalisty może prowadzić do silnego osłabienia, a nawet wyniszczenia organizmu.

Przepisy na diecie warzywno-owocowej, czyli co i jak gotować?

Dieta owocowo-warzywna składa się głównie z surowych warzyw i owoców, świeżo wyciskanych soków, gotowanych, duszonych, grillowanych lub pieczonych posiłków. Dobrym sposobem obróbki termicznej podczas tej diety jest gotowanie na parze, ponieważ pozwala zachować wysoką ilość składników odżywczych, jednocześnie warzywa gotowane na parze są łatwiej trawione niż w postaci surowej. Do przykładowych przepisów należą surówki i sałatki, zupy, w tym zupy krem, kompoty i wywary warzywne, świeżo wyciskane soki, zakwas z kiszonych warzyw, pieczone lub faszerowane warzywa w wielu formach, duszone warzywa np. leczo itp. Dania warto wzbogacać ziołami świeżymi, jak i suszonymi, a sałatki sosami na bazie soków z owoców i owocami. Posiłki komponujmy z różnych dozwolonych składników, aby dostarczyć jak najwięcej elementów odżywczych.

Przeciwwskazania do stosowania diety warzywno-owocowej

Ten rodzaj postu nie jest wskazany podczas ciąży i karmienia piersią, w okresie wzrostu i dojrzewania oraz wtedy gdy pojawia się u nas stres związany z myślą o diecie, lub cierpimy na zaburzenia odżywania, czy głęboką depresję. Ponadto nie powinny go stosować osoby z ciężkimi chorobami takimi jak:

  • niedoczynność nadnerczy i Choroba Addisona,
  • nadczynność tarczycy,
  • niewydolność narządów,
  • zaawansowana choroba nowotworowa.

Zdarza się, że w niektórych schorzeniach dieta warzywno-owocowa powinna być zmodyfikowana. W przypadku dolegliwości trawiennych, bólów brzucha, wzdęć, niestrawności itp., warto przez kilka dni stosować dietę oparta na sokach warzywnych i warzywno-owocowych lub dietę warzywno-owocową w wersji całkowicie gotowanej. Jednak całkowita dieta gotowana może nie dawać takich samych efektów, dlatego po ustąpieniu dolegliwości warto dołączyć surowe produkty. W przypadku innych schorzeń dietę warzywno-owocowa można modyfikować. U osób z nadciśnieniem i obrzękami można eliminować lub zmniejszać ilość soli, aby nie dopuszczać do gromadzenia się wody w organizmie i wzrostu ciśnienia. U chorych na cukrzycę można zmniejszać ilość lub wykluczyć gotowane warzywa i owoce z wyższą zawartością cukru: jabłka, marchew, dynię, czy buraki, ponieważ po ugotowaniu mają one wyższy indeks glikemiczny niż surowe i mogą podnosić poziom glukozy we krwi.

Podsumowując, właściwie przeprowadzony post warzywno-owocowy może przynieść wiele korzyści dla zdrowia i wskazać nam kierunek zdrowego odżywiania po nim. Jednak jest to bardzo wymagająca i restrykcyjna dieta, którą najlepiej prowadzić po konsultacji lub pod nadzorem specjalisty.

Autor: Paulina Żurek

0:00
0:00