Probiotyki w zespole jelita drażliwego

Czy warto stosować probiotykoterapię w zespole jelita drażliwego? Które probiotyki są najbardziej skuteczne?

Probiotyki w zespole jelita drażliwego

Zespół jelita drażliwego to szereg uciążliwych dolegliwości ze strony jelit. Równocześnie jego przyczyny, jak i objawy są bardzo zróżnicowane. Istnieje wiele podejść terapeutycznych: dieta, leczenie farmakologiczne, redukcja stresu, a coraz więcej dowodów wskazuje również na probiotykoterapię. 

Dolegliwości te najlepiej ustępują przy holistycznym i zintegrowanym podejściu. Przyjrzyjmy się zatem możliwym przyczynom i objawom, aby jak najlepiej dobrać odpowiednie postępowanie.

Czym jest zespół jelita drażliwego?

IBS (irritable bowel syndrome) inaczej zespół jelita drażliwego to jedna z chorób czynnościowych jelit. W jej wyniku dochodzi do zaburzenia prawidłowych funkcji tego narządu. Zasadniczo jest to nazwa grupy objawów takich jak: ból brzucha, wzdęcia, nudności, zgaga czy problemy z nieregularnym wypróżnianiem. Wyróżnia się trzy postaci zespołu jelita drażliwego:

  • zespół jelita drażliwego z przewagą biegunki
  • postać z przewagą zaparć
  • postać z na przemiennym występowaniem zaparć i biegunek

Objawom IBS towarzyszą często zaburzenia pracy innych narządów: żołądka, wątroby czy nerek. Bardzo często chorzy cierpią jednocześnie na inne dolegliwości. Jedną z nich są nietolerancje pokarmowe. W takim przypadku objawy zwykle pojawiają się dopiero po zjedzeniu konkretnego produktu. Wzdęcia, ból brzucha i biegunka są widoczne w przypadku nietolerancji fruktozy (cukier owocowy), laktozy (cukier mleczny), glutenu (białko roślinne) oraz podczas nietolerancji histaminy np. po zjedzeniu sera czy wypiciu kieliszka czerwonego wina. Skąd bierze się tak złożony zespół jelita drażliwego? Jaka może być jego przyczyna?

Mitochondrialna przyczyna IBS

Dla klasycznej medycyny nie jest znana jednoznaczna przyczyna zespołu jelita drażliwego. Podaje się kilka czynników, które mogą go wywoływać:

  • zaburzenia funkcji motorycznych jelit
  • zaburzenia na osi mózgowo-jelitowej
  • przebyte biegunki spowodowane infekcjami.

IBS określa się także jako chorobę psychosomatyczną, a nierzadko towarzyszą mu lęki i depresja. Sprawia to, że osoby doświadczające jego objawów, mogą usłyszeć, że przyczyną ich dolegliwości jest np. stres, czy silne przeżycia. Jednakże zespół jelita drażliwego to nie tylko konsekwencje naszych emocji. Jest jak najbardziej fizycznym stanem chorobowym, a jego powodem mogą być zaburzenia na poziomie mitochondriów. Jeżeli przyjrzymy się bliżej objawom, okazuje się, że pasują do obrazu wtórnej mitochondriopatii – stanu, który jest wynikiem niedoboru energii w komórkach.

Doktor B. Kuklinski zaznacza, że dolegliwości ze strony żołądka i jelit w IBS są częstą konsekwencją zaburzeń mitochondrialnych i niedoboru produkowanej w nich energii ATP.

„Z powodu licznych reakcji transportowych błona śluzowa jelit potrzebuje dużych ilości ATP.”

W przypadku niedoboru tej energii jelita nie mogą funkcjonować prawidłowo i pojawia się szereg objawów zespołu jelita drażliwego. Dodatkowym czynnikiem nasilającym problemy trawienne jest stres nitrozacyjny i tlenek azotu (NOo).

Nadmiar NOo powoduje zbyt silne rozszerzenie mięśni, spowolnienie ruchów robaczkowych jelit, wrażliwość na zmiany pogody oraz zespół jelita drażliwego. W takiej sytuacji wymieszanie treści jelitowej, a następnie jej usunięcie ulega opóźnieniu.”

Doktor B. Kuklinski zwraca również uwagę na bardzo istotny element flory jelitowej w zespole jelita drażliwego:

„Jedną trzecią suchej masy kału stanowią bakterie dlatego, jeżeli zabraknie odpowiedniej pracy jelit, pojawiają się dyspepsje związane z procesami gnilnymi i niekorzystne zmiany w składzie szczepów bakterii jelitowych. Wówczas bakteryjna synteza kwasu foliowego oraz biotyny maleje. W przypadku dyspepsji jelitowych oraz objawów zespołu jelita drażliwego naszym celem powinno być przywrócenie normalnego funkcjonowania śluzówki jelit oraz przywrócenie prawidłowego zasiedlenia jelit przez bakterie”.

Dlatego rozpatrując IBS w kontekście mitochondriopatii, warto podejść holistycznie: przywrócić prawidłowe funkcjonowanie mitochondriów oraz wspierać mikroflorę jelit.

Badania nad wpływem probiotyków w zespole jelita drażliwego:

Obszerne badanie kliniczne na grupie 360 pacjentów ze zdiagnozowanym IBS dowiodło, że probiotyki są w stanie znacznie złagodzić objawy, a nawet poprawić jakość życia pacjentów [1]. Badanie trwało 4 miesiące, zostało przeprowadzone z podwójnie ślepą próbą, randomizacją i kontrolą z zastosowaniem suplementów probiotycznych – 14 szczepów bakterii w dawce 8 mld CFU na dobę. Wśród osób przyjmujących probiotyki nastąpiło zmniejszenie bólu brzucha o prawie 70% w porównaniu do grupy przyjmującej placebo. Finalnie, 33% badanych przyjmujących probiotyki całkowicie zwalczyło objawy IBS po 16 tygodniach stosowania. W badaniu stwierdzono, że oprócz złagodzenia objawów IBS, probiotyki poprawiają jakość życia w takich aspektach jak: depresja i niepokój.

Inne badanie dowiodło skuteczność stosowania szczepu L. acidophilus-SDC 2012, 2013. Już po 4 tygodniach pacjenci odczuli zmniejszenie bólu brzucha lub dyskomfortu o ponad 20% w stosunku do grupy przyjmującej placebo [2]. Połączenie Lactobacillus acidophilus i bulgaricus, także daje dobre efekty w leczeniu IBS. Wśród 51 pacjentów, probiotykoterapia okazała się skuteczna w poprawie objawów IBS [3]. Kolejnym rodzajem bakterii skutecznych w zespole jelita drażliwego jest Bifidobacterium infantis 3562 [4]. Łagodzi wiele objawów IBS zachowując wysokie bezpieczeństwo stosowania.

U pacjentów z IBS probiotyki zawierające L. plantarum i B. breve zmniejszyły ból brzucha. Po 28 dniach ból zmniejszył się o 52% w grupie przyjmującej probiotyki w porównaniu z 11% w grupie otrzymującej placebo [5]. Również L. rhamnosus może zmniejszać częstotliwość i intensywność bólu brzucha u dzieci [6] jak i u dorosłych [7] z IBS. Z kolei połączenie B. infantis, B. breve i B. longum zmniejszyło ból brzucha i poprawiło jakość życia dzieci z zespołem jelita drażliwego [8].

Niedobory witamin w IBS

Jeśli zapoznamy się bliżej z procesem stresu nitrozacyjnego łatwiej będzie zrozumieć, że prosty niedobór witaminy B12 może skutkować objawami takimi jak drażliwość jelit. Wykazano, że zarówno niedobór witaminy B12 jak i witaminy D są szczególnie powszechne u pacjentów z drażliwym jelitem [9, 10, 11]. W przypadku IBS wchłanianie witaminy B12 w jelicie jest zaburzone, w wyniku czego zaczyna nam brakować tej cennej witaminy, a objawy choroby nasilają się. Niedobór witaminy B12 może również prowadzić do problemów psychicznych, takich jak depresja, wahania nastroju i lęk, co wynika z faktu, że witamina ta bierze udział w tworzeniu odpowiednich neuroprzekaźników (serotoniny i dopaminy). Nierównowaga w wytwarzaniu neurotransmiterów może mieć także natychmiastowy wpływ na jelita poprzez tzw. oś jelitowo-mózgową. W praktyce zespół jelita drażliwego często ulega poprawie, jeśli istniejący niedobór witaminy B12 zostanie uzupełniony, więc w każdym przypadku warto wykonać odpowiednie badanie jej poziomu. 

Podsumowując, co warto zastosować w zespole jelita drażliwego?

Po pierwsze należy przywrócić prawidłowe funkcje mitochondriów. W tym celu warto zbadać poziom istotnych składników do ich funkcjonowania: mikroelementów i witamin, a w przypadku niedoborów uzupełnić zwłaszcza poziom witaminy B12, witaminy D i koenzymu Q10. Po drugie należy odbudować florę jelit odpowiednią probiotykoterapią. Po trzecie zadbać o prawidłową, dobrze zbilansowaną dietę z wykluczeniem ewentualnych produktów drażniących jelita lub tych, które są nietolerowane, oraz zadbać o zdrowy styl życia: odpowiedni sen nocny, redukcję stresu i aktywność fizyczną.

Bibliografia:

Autor: Paulina Żurek

0:00
0:00