Zaparcia – przyczyny, leczenie i domowe sposoby na poprawę pracy jelit.

Zaparcia to jeden z sygnałów, który informuje nas, że jelita nie funkcjonują prawidłowo. Towarzyszą często zespołowi jelita drażliwego (postać zaparciowa). Wprawdzie domowe sposoby pomagają w doraźny sposób uporać się z uporczywymi zaparciami, jednak aby je wyeliminować, a przynajmniej znacznie ograniczyć, warto przyjrzeć się możliwej przyczynie problemu.

Przyczyny zaparć

Istnieje kilka czynników, które są niezbędne do prawidłowej pracy jelit. Zaburzenia w tych obszarach mogą przyczyniać się do powstawania zaparć. Oczywiście przyczyn zaparć może być znacznie więcej i mogą być również objawem poważniejszych chorób. Dlatego, jeżeli problem utrzymuj się dłużej, zaleca się dokładną diagnostykę i konsultację z lekarzem.

Do sprawnego funkcjonowania jelit potrzebne są m.in.: odpowiednia flora bakteryjna (mikrobiom), szczelna śluzówka jelit, odpowiednia dieta i nawodnienie organizmu oraz ruch. Szczególnie polecany już przez TCM, Tradycyjną Medycynę Chińską jest energiczny spacer po posiłku. Sprawne funkcjonowanie jelit wiąże się z regularnym (ani zbyt częstym, ani zbyt rzadkim) wypróżnianiem, wiele środków zalecanych w przypadku zaparć sprawdzi się również w przypadku biegunek. Dotyczy to zwłaszcza elementów:

• odpowiednia flora jelitowa
• szczelna śluzówka jelit

Poniżej zajmiemy się terapią jelit z punktu widzenia medycyny mitochondrialnej. O roli jelit w organizmie przeczytasz w artykule: Jak zadbać o zdrowie i odbudować florę bakteryjną jelit? Przypomnę jedynie, iż zdrowe jelita stanowią jeden z warunków koniecznych sukcesu terapii mitochondrialnej, warunek dobrego zdrowia i dobrego samopoczucia.

Leczenie zaparć przy pomocy medycyny mitochondrialnej

1. Odpowiednia flora bakteryjna ^3,4

Przydatny jest tutaj dobrej jakości probiotyk wieloszczepowy, zawierający różne szczepy bakterii Lactus oraz Bifidus, a także bakterie szczepu podawany regularnie min. 3 miesiące, najlepiej albo na czczo przed śniadaniem, albo wieczorem po ostatnim posiłku. Ponadto, oprócz suplementacji dobroczynnych bakterii jelitowych, warto wiedzieć:

Co szkodzi naszemu mikrobiomowi? ^1,2,13

• Antybiotyki,
• Alkohol,
• Nadmiar soli,
• Tabletki antykoncepcyjne oraz inne preparaty hormonalne,
• Woda chlorowana,
• Nikotyna,
• Związki fluoru (uwaga na pasty do zębów),
• Cukier i niezdrowe tłuszcze w diecie (prowadzą do dysbiozy czyli nieprawidłowego składu flory jelitowej),
• Zakwaszenie organizmu (wypiera z jelit korzystne bakterie i prowadzi do dysbiozy),
• Stres,
• Niesteroidowe leki przeciwzapalne (NSAR).

2. Regeneracja i uszczelnienie śluzówki jelit

Ściana oraz błona śluzowa jelit regeneruje się w podobny sposób co inne błony śluzowe organizmu. Co zaś chroni i nawilża każdą tkankę nabłonkową w organizmie (w tym nabłonek jelitowy?) Kwasy tłuszczowe omega – 3. Zadbaj w tym celu o włączenie do diety większej ilości naturalnych źródeł kwasów omega – 3: pełnotłuste ryby morskie, olej rzepakowy, orzechy włoskie, oliwa z oliwek, olej z orzechów włoskich, awokado, a w razie konieczności sięgnij po odpowiednie suplementy diety.

W regeneracji błony śluzowej jelit pomoże ci też kolagen, który pełni w naszym organizmie rolę naturalnego kleju i wspiera regenerację oraz elastyczność naskórka ⁴.

• Kolagen z żelatyny (jeżeli lubisz, przygotuj np. galaretkę owocową na bazie żelatyny) Jeżeli nie tolerujesz smaku żelatyny, możesz kupić preparat z kolagenem w proszku (zadbaj, aby pochodził z hodowli ekologicznej).
• Kolagen z rosołu – codziennie 2-3 razy dziennie pij filiżankę ciepłego rosołu z ekologicznej kury lub z ekologicznej wołowiny (okrawki, podroby, kości).

Twoim sprzymierzeńcem w codziennej pielęgnacji śluzówki jelit są również krótkołańcuchowe kwasy tłuszczowe, zawarte w maśle (gorąco polecam klarowane masło, ghee), śmietanie oraz nierafinowanym oleju kokosowym. Wszystko za sprawą kwasu masłowego (maślan), który sprzyja regeneracji oraz prawidłowej homeostazie błony śluzowej jelit ¹⁵. Maślan to również podstawowe źródło energii, dla komórek jelitowych (tzw. kolonocytów) ¹⁵. Kwas masłowy poprawia perystaltykę jelita grubego także poprzez poprawę kurczliwości mięśni okrężnicy oraz pozytywny wpływ na funkcjonowanie neuroprzekaźników jelitowych.¹⁵

Warto pomyśleć też o fosfatydylocholinie (lecytyna, rodzaj fosfolipidu), której naturalnym źródłem są przede wszystkim żółtka jaj oraz… śledzie, a także jednym z aminokwasów – glutaminie. Glutamina nie tylko wspomaga funkcjonowanie układu odpornościowego, lecz stanowi istotne źródło energii dla bakterii probiotycznych. Nic zatem dziwnego, że nawet 70% dostarczanej wraz z dietą glutaminy zostaje zużyte właśnie w obrębie jelit ¹³.  Dobrym naturalnym źródłem glutaminy w diecie są jaja, pierś z kurczaka oraz ser parmezan. Z kolei będąca tłuszczem fosfatydylocholina ¹⁴ to m.in. składnik śluzu jelitowego, który zabezpiecza błonę śluzową przed uszkodzeniem. Badania kliniczne wskazują, że np. u pacjentów z przewlekłym wrzodziejącym zapaleniem jelita grubego (Colitis ulcerosa) poziom fosfatydylocholiny jest wyraźnie obniżony.

Błonę śluzową jelit pomoże ci zregenerować także sprzyjający produkcji śluzu jelitowego napar z lukrecji, roślina ta ma również działanie antybakteryjne i przeciwzapalne. Podobne właściwości ma wywar z siemienia lnianego (w tym wypadku wyjątkowo najlepsze jest mielone – namoczone na noc siemię lniane gotujemy rano w rondelku na wolnym ogniu 10-15 minut, otrzymany żel studzimy, odcedzamy i powoli wypijamy, najlepiej pić rano na czczo).

W fazie regeneracji jelit (do czasu ustąpienia zaparć) warto unikać wszelkich zbóż oraz soi. Zboża zawierają tzw. lektyny, czyli białka, które wiążą węglowodany. Lektyny to naturalna substancja roślinna, mająca za zadanie ochronę nasion przed szkodnikami, a która podrażnia błonę śluzową jelit człowieka i przyczynia się do tzw. nieszczelnych jelit. Przykładem lektyn jest gluten (ale zauważ: na tym lista lektyn się nie kończy, więc wyeliminowanie glutenu z diety to zaledwie połowa sukcesu w walce o zdrowie jelita). Te zdradliwe glikoproteiny nie ulegają strawieniu w jelitach i mogą rozprzestrzeniać się po całym organizmie, wywołując (jako białka obce) reakcje odpornościowe w organizmie. Na przykład lektyna zawarta w ziarnach pszenicy ma ogromny wpływ na enzym o nazwie transglutaminaza, która modyfikuje każde białko w organizmie ¹².

Zboża to również źródło saponin. Saponiny to toksyny o właściwościach pieniących, mające za zadanie otruć grzyby czy zwierzęta żywiące się nasionami. Saponiny są częściowo odporne na gotowanie. Saponiny kryją się m.in. w ziarnie soi, komosie ryżowej. W organizmie człowieka niszczą (dosłownie rozrywają) czerwone krwinki (erytrocyty) oraz podobnie jak lektyny uszkadzają komórki nabłonka jelitowego. Z tego względu wielu terapeutów ¹⁰, a wśród nich wspomniana już popularna w Niemczech Alexandra Stross odradza spożywanie soi, wszelkich zbóż, a szczególnie pszenicy podczas kuracji regenerującej jelita.

Reklama

BactoFlor ® 10/20 Sprawdź

Mikrobiom-Intercell® Sprawdź

Omegan 750® Sprawdź

Dyspep – Intercell® Sprawdź

Molkur® Kapsułki Sprawdź

BactoFlor ® Sprawdź

Sprawne mitochondria niezbędne do regeneracji jelit

Badania przeprowadzone przez naukowców z Monachium potwierdzają istotną rolę sprawnych mitochondriów przy regeneracji jelit ¹⁶. W świetle otrzymanych przez zespół badawczy wyników komórki jelitowe, które wykazują uszkodzenia na poziomie mitochondrialnym, wysyłają zdrowym komórkom sygnały alarmowe, pobudzając je do intensywnego namnażania się (proliferacji). Im większe zatem uszkodzenia komórek na poziomie mitochondrialnym, tym mniejsza zdolność jelit do odnowy oraz większe prawdopodobieństwo wystąpienia przewlekłych chorób jelit, takich jak przewlekłe wrzodziejące zapalenie jelita grubego czy zapalenie uchyłków. Wspomagając działanie mitochondriów, wspierasz prawidłowe funkcjonowanie jelit, wspomagasz ich regenerację oraz profilaktycznie chronisz je przed uszkodzeniami.

Dieta przy zaparciach

• Rano na czczo – ciepła woda niegazowana z wyciśniętym sokiem z cytryny, opcjonalnie z dodatkiem: imbiru, pieprzu kajeńskiego, sproszkowanej kurkumy, sproszkowanej trawy pszenicznej / jęczmiennej – jako źródło chlorofilu.
• Łyżka oliwy z oliwek na czczo.
• Starte surowe jabłko – przed śniadaniem (jeżeli nie cierpimy na SIBO i procesy fermentacyjne, a cukry są dobrze tolerowane).
• Sproszkowane siemię lniane (pamiętaj, aby popić dużą ilością wody).
• Ispagul (preparat na bazie babki jajowatej Plantago ovata, (pamiętaj, aby popić dużą ilością wody).
• Ograniczamy spożycie ziaren chia do max. 15 g dziennie (w przeciwnym razie nasilają zaparcia!)
• Suplementacja witaminy C (witamina C „przyciąga” wodę do jelit, Kuklinski 2015, 2017).
• W przypadku stanu zaparcia unikaj spożywania kakao, czekolady oraz bananów (mimo że są źródłem inuliny, w ostrych stanach zaparcia nie są wskazane).
• Kiszonki – źródło lewoskrętnego kwasu mlekowego oraz bakterii mlekowych (kiszone w solance, a nie w occie ), pobudzają jelita do pracy , np. kiszona kapusta.
• Fermentowane produkty mleczne (o ile mleko jest tolerowane, ew. na bazie mleka koziego/owczego/roślinnego): kefir, jogurt, mleko acidofilne / źródło naturalnych bakterii probiotycznych, na bazie jogurtu czy kefiru możesz przygotować również smoothies, pamiętaj jedynie, aby nie łączyć ich z miodem oraz cukrem, a po dodaniu owoców zawierających witaminę C, natychmiast je spożyć.
• Uwaga na suplementację żelaza, zaparcia to częsty skutek preparatów zawierających żelazo ⁷.
• Działanie lekko przeczyszczające ma również: rabarbar, śliwki (namaczamy na noc kilka suszonych niesiarkowanych śliwek w filiżance wody, płyn wypijamy rano na czczo, a śliwki zjadamy), daktyle ⁸.
• Pokochaj to, co zielone. Roślinny chlorofil oczyszcza oraz przywraca prawidłowy poziom pH w organizmie, dzięki czemu sprzyja zasiedlaniu jelit przez przyjazne bakterie pro biotyczne ¹¹.
• Nie nadużywaj środków przeczyszczających z apteki! Z czasem będzie ci potrzebna coraz większa dawka (efekt przyzwyczajenia) ¹.

Odpowiednia (ani za duża, ani za mała) ilość pokarmu dla bakterii jelitowych, czyli prebiotyków w postaci błonnika, jako pokarmu dla bakterii pro biotycznych. Polecanym źródłem błonnika jest inulina.² Inulina to polisacharyd z rodziny fruktanów, który nie tylko pełni rolę prebiotyku, ale również obniża poziom cholesterolu, a także usprawnia wchłanianie magnezu oraz wapnia w jelitach.

Dietetyczne źródła prebiotyku – inuliny to:

• Por,
• Szparagi,
• Cykoria (kawa zbożowa z cykorią),
• Banany,
• Topinambur.

W ciężkich przypadkach warto pomyśleć o hydrokolonoterapii lub samodzielnym wykonywaniu lewatywy w domu. Zainteresowane osoby zachęcam gorąco do lektury książki Alexandy Stross, pt.: Oczyszczanie organizmu w praktyce, (wyd. Vital, 2016). Uwaga: zaparcia mogą wywoływać / nasilać również niektóre leki ⁷:

• Pochodne morfiny,
• Leki psychotropowe,
• Preparaty zawierające żelazo (jak wspomniano wyżej),
• Kortyzon.

Odpowiednie nawodnienie organizmu

Przynajmniej 1,5 litra wody dziennie (wskazana mineralna woda niegazowana, ponieważ woda gazowana zawiera kwas węglowy i tym samym przyczynia się do zakwaszenia organizmu). Przy zaparciach sprawdza się woda bogata w związki siarki, jednak korzystanie z niej warto skonsultować z lekarzem. ⁵ Woda pobudza pracę jelit, oczyszcza oraz sprawia, że błonnik dostarczony wraz z dietą pęcznieje w jelitach (efekt sytości). Bez dostarczenia odpowiedniej ilości wody preparaty na bazie babki jajowatej czy siemienia lnianego oraz błonnik spożywczy nasilają zaparcia.

Domowe sposoby na zaparcia

Masaż brzucha – terapia wisceralna na pobudzenie jelit

Wielu terapeutów poleca również masaż jamy brzusznej. ^9,10 Masaż rozpoczynamy zawsze od prawej górnej części jamy brzusznej, wykonując następnie koliste ruchy zgodnie z kierunkiem wskazówek zegara. Masaż ten pomaga również walczyć ze wzdęciami. Korzystny wpływ na perystaltykę jelit ma także proste ćwiczenie, poniżej opisuję krok po kroku jak je wykonać. Zaletą tej techniki jest to, że możesz wykonywać je zawsze i wszędzie – naprawdę, nikt się nie zorientuje!

Ćwiczenie wspomagające ruchy robaczkowe jelit:

1. Wciągnij głęboko powietrze nosem i przytrzymaj je.
2. Nie wydychając, wciągnij brzuch do środka, wyobraź sobie, że twój pępek chce dotknąć kręgosłupa, a następnie:
3. Cały czas na wdechu: wydmij brzuch jak balon (najbardziej jak tylko możesz).
4. Nie wypuszczając powietrza, powtórz ćwiczenie 2 – 3 razy lub tyle razy, ile jesteś w stanie je wykonać bez wydychania powietrza.
5. Weź głęboki wydech.
6. Opcjonalnie cały cykl powtórz.

Autorka: Sylwia Grodzicka